Ένας παλιός δάσκαλος της δημοσιογραφίας έλεγε ότι η ποιότητα της εφημερίδας κρίνεται από τα «ψιλά γράμματα», όχι από τους τίτλους. Η ψηφιακή περιήγηση στο νέο Greek Sale του οίκου Bonhams φανερώνει μεγάλα έργα από τα γνωστά ονόματα που αμέσως θα μαγνητίσουν τους συλλέκτες στη δημοπρασία του Παρισιού (22/11). Δείχνει όμως και πολλά μικρά έργα, όσα δηλαδή απευθύνονται στο ευρύ κοινό με τιμές οικονομικές που στέκονται επάξια και διεκδικούν το βλέμμα όλων μας. Κοντολογίς, ο νέος κατάλογος με τέχνη ελληνικού ενδιαφέροντος, συγκεντρώνει πολλούς εξαιρετικούς λαχνούς και δεν περιορίζεται σε δυο-τρία «πυροτεχνήματα» για τους λίγους. Υπάρχουν αληθινές ευκαιρίες παλιών και νεότερων μαστόρων σε τιμές που δύσκολα συναντούμε στους ξένους οίκους.
Τέτοιο είναι το έργο που φέρει την υπογραφή του Έντουαρντ Λιρ ή Εδουάρδου Λύαρ, όπως ο ίδιος έγραφε το όνομά του στα ελληνικά. Ο Βρετανός ζωγράφος και ποιητής πέρασε από τη χώρα μας, στα μέσα του 19ου αιώνα, παίρνοντας μαζί του το ελληνικό τοπίο σε μια εκτεταμένη παραγωγή από σχέδια, ακουαρέλες και λάδια. Παρά τα σημάδια του χρόνου στο χαρτί το έργο που βγάζει ο οίκος, σώζει τη βαθιά εντύπωση που προκάλεσε ο Άθως στον περιηγητή. Τη μεγαλοσύνη του Όρους τονίζει ο ζωγράφος στο καράβι που παλεύει με τα φουσκωμένα πανιά (λαχνός 7).
Έντουαρντ Λιρ, «Άθως» (εκτιμ. 3.000 έως 4.000)
Από τους σύγχρονους δημιουργούς που θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον Ελλήνων μα και ξένων, είναι ο Άντι Γουόρχολ. Στο νούμερο 80 της πώλησης συναντούμε τον Μέγα Αλέξανδρο με το χρώμα – και την υπογραφή – του πατέρα της pop art. Ο Γουόρχολ μπορεί να εμφανίζεται σε πληθώρα έργων, αλλά οι τιμές τους όχι μόνο δεν πέφτουν σε αξία εμπορική, αλλ’ εξακολουθούν να συγκεντρώνουν τις υψηλές προσφορές και, συχνά, να τις υπερβαίνουν. Αυτό το έγχρωμο τύπωμα χρονολογείται το 1982, είναι αριθμημένο με μολύβι «13/25» σε έκδοση του δαιμόνιου Αλέξανδρου Ιόλα, που, μεταξύ πολλών, ανακάλυψε και το ταλέντο του Αμερικανού.
Άντι Γουόρχολ, «Μέγας Αλέξανδρος» (40.000 έως 60.000 ευρώ)
Όσοι πάλι αγαπούν την τέχνη της παράδοσης στο χέρι δημιουργών που άφησαν έργο έξω από την Ελλάδα, δεν θα μείνουν αδιάφοροι μπροστά στη «Νεκρή φύση με μήλα» (λαχνός 19). Μπορεί το θέμα στα μάτια του σημερινού θεατή να μοιάζει «ακαδημαϊκό», όμως ο Περικλής Πανταζής ξέφυγε από τον ακαδημαϊσμό της Σχολής του Μονάχου και εντάχθηκε στο ανατρεπτικό για την εποχή του κίνημα του ιμπρεσιονισμού. Το ίδιο έργο από τον Sotheby’s είχε αλλάξει χέρια τον Νοέμβριο του 2008 στις 25.000 λίρες, τιμή πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που προσφέρεται σήμερα.
Περικλής Πανταζής, «Νεκρή φύση με μήλα» (αρχική τιμή 10.000 ευρώ)
Ας επιτραπεί τούτη η εκτίμηση: το βασικό χαρακτηριστικό του τελευταίου Greek Sale θα είναι η «επαναφορά» του Κωστή Παρθένη στην κατηγορία «superlots». Πάντοτε οι οίκοι έβγαζαν έργα του κορυφαίου ζωγράφου σε τιμές υψηλές, απευθυνόμενοι κυρίως σε μεγάλες ιδιωτικές συλλογές και μουσεία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια κάπως έχει ατονήσει το ενδιαφέρον για τα μνημειακά έργα του και η υπογραφή του Παρθένη δεν έχει τη ζήτηση που παρουσίαζε στο παρελθόν. Τα δύο έργα που φέρνει στον κατάλογο η ομάδα των «Art Expertise» ξεχωρίζουν για το θέμα και το χρώμα που πάλλεται. Στο μεν ένα έχουμε την άποψη της Ακρόπολης (λαχνός 9), τοπίο που τίμησε ο ζωγράφος και με άλλους πίνακες, αλλά και τόπο όπου επέλεξε να χτίσει το θρυλικό του σπίτι, στη συμβολή των οδών Ροβέρτου Γκάλι και Διονυσίου Αρεοπαγίτου.
Κωνσταντίνος Παρθένης, «Πεύκο» (100.000 ευρώ)
Η άλλη σύνθεση όμως, για τη στήλη, κάνει τη διαφορά. Εδώ, ο Παρθένης μαγεύεται από τη χρωματική δύναμη ενός ταπεινού πεύκου και στη σκιά του απλώνει μια θάλασσα από τα παλ χρώματά του (λαχνός 45). Στη θεματογραφία του ο ζωγράφος αγάπησε το δέντρο, κυρίως το κυπαρίσσι. Το ξεχώρισε στην αναζήτηση ενός τοπίου ελληνικού και, κατά έναν τρόπο, ρίζωσε στην τέχνη του. Όταν συναντάς κυπαρίσσι από το χέρι του, αναγνωρίζεις την ταυτότητά του. Δεν μπερδεύεται με κάτι άλλο, είναι Παρθένης. Το «πεύκο» έχει αξία μουσειακή και θυμίζει σε όλους τη μεγαλοσύνη του Αλεξανδρινού δημιουργού. Μακάρι να το χαρούμε σε κάποια Πινακοθήκη. Τέλος, την προσοχή του κοινού στον Παρθένη προκαλεί εμμέσως και ο μαθητής του Νίκος Εγγονόπουλος, που στο πρόσωπο του Ορφέα είδε τον δάσκαλό του, έναν σύγχρονο μύστη της πνευματικής ζωής (τίτλος του έργου 18 «Αφιέρωμα στον Παρθένη» από 60.000 έως 80.000 ευρώ).
Στις «ευκαιρίες» της πώλησης βλέπουμε το έργο ενός νεότερου δασκάλου. «Ο Βασιλιάς στον καθρέφτη / Commedia dell'Arte» του Δημήτρη Μυταρά προσφέρεται στις 6.000 ευρώ και είναι σύνθεση που απηχεί το προσωπικό του ύφος. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο καθρέφτης υπήρξε «εμμονή» του Μυταρά που επαναλάμβανε συχνά. Το κάτοπτρο παραμένει ένα μυστήριο, ένας μαγικός κόσμος για τα παιδιά, αλλά και για όσους κατορθώνουν να διατηρούν την αγνότητα του παιδικού βλέμματος. Κι ο Μυταράς υπήρξε τέτοιος ζωγράφος. Το χάρισμα αυτό του έδωσε τα μέσα να πετύχει μια αμεσότητα, μια φυσική σχέση ανάμεσα στη σύλληψή του και στη διατύπωσή της, χωρίς περιττά φκιασίδια και φιλολογία. Με μόνο πλαστικό πρόσχημα το σχήμα του καθρέφτη – και τη θεατρικότητα του θέματος - ο ζωγράφος οργανώνει τη μορφή του εξπρεσιονιστικά, αλλά στέρεα και πειστικά, πλουτίζοντας με χρώμα το πρόσωπο κι αφήνοντας το είδωλό του «γυμνό». Το έργο θα μπορούσε να είναι μια ζωγραφική παραβολή του «ο βασιλιάς είναι γυμνός».
Δημήτρης Μυταράς, «Βασιλιάς στον καθρέφτη» (Commedia dell'Arte, 6.000 - 8.000 ευρώ)
Χωρίς φκιασίδια πάλι, αλλά με τα απολύτως απαραίτητα ζωγραφικά μέσα, ο Γιάννης Τσαρούχης χρησιμοποιεί τον καθρέφτη για να μας δείξει την άλλη πλευρά. Χρωματίζει με τόλμη τον κοιμώμενο νέο (πίσω στο 1954) και μας φανερώνει την αθέατη όψη του στον καθρέφτη. Γιατί, τι άλλο είναι η ζωγραφική αν όχι το να δείξει την αθέατη όψη των πραγμάτων, το να αγκαλιάσει ολόκληρη την πηγή; Το λάδι της αρχικής φωτογραφίας εκτιμάται στον οίκο από 12.000 έως 18.000 ευρώ (λαχνός 52).
Παλιότερο στα χρόνια αλλά πιο «επίσημο» καθώς συνδέει τον δημιουργό του με τους μεγάλους μαστόρους της ευρωπαϊκής τέχνης, το γυμνό του Νίκου Εγγονόπουλου (λαχνός 75). Εδώ δεν υπάρχει καθρέφτης, αλλά παράθυρο που οδηγεί το βλέμμα σε αυτό που αργότερα ο Εγγονόπουλος θα θελήσει να καταγράψει: το ελληνικό σπίτι και την ψυχή του. Μνημειακό σε διάσταση (100x120 εκ.), το λάδι εκτιμάται από τους ανθρώπους του οίκου στα 50.000 έως 70.000 ευρώ.
Νίκος Εγγονόπουλος «Γυμνό» (αρχική τιμή 50.000 ευρώ)
Στα γυμνά που δεν περνούν απαρατήρητα, αλλά μεταφέρουν ένα κλασικό θέμα της ευρωπαϊκής ζωγραφικής στο σήμερα, το έργο που υπογράφει ο Γιάννης Ψυχοπαίδης. Κι αυτό μεγάλο σε μέγεθος (112x90 εκ.) έρχεται από την «Πόλαροιντ εποχή» του ζωγράφου στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η αρχική τιμή του έργου είναι χαμηλή, μόλις 7.000 ευρώ (λαχνός 166).
Γιάννης Ψυχοπαίδης, «Γυμνή γυναίκα ξαπλωμένη σε καναπέ» (7.000 ευρώ)
Κλείνοντας το αφιέρωμα στο Greek Sale, στεκόμαστε μπροστά στον ξαπλωμένο «αναγνώστη» του Απόστολου Γεωργίου (λεπτομέρεια, όχι χωρίς σημασία, οι λευκές σελίδες του βιβλίου). Τελευταία, στις εγχώριες πωλήσεις το όνομα του ζωγράφου έχει ξεχωρίσει, δείχνοντας πως υπάρχει ζωηρό ενδιαφέρον κι από συλλογές του εξωτερικού.
Το έργο του Έλληνα καλλιτέχνη «μιλά» μια γλώσσα απλή, θα τολμούσαμε τον όρο ευφυή, που δεν γνωρίζει ισμούς και εθνικά χρώματα γι’ αυτό και προχωρά με αποφασιστικά βήματα στη διεθνή εικαστική σκηνή. Μαντεύουμε ότι με ευκολία θα ξεπεράσει τις 15.000 ευρώ (λαχνός 140).
Απόστολος Γεωργίου, «Ο αναγνώστης» (15.000 ευρώ)
Τα 176 έργα προτού ταξιδέψουν για το παρισινό Greek Sale του οίκου Bonhams θα παρουσιαστούν στην Image Gallery (Αμαλίας 36) από την Τετάρτη 8/11 έως την Παρασκευή 10/11 από 11:00 έως 20:00. Μπορείτε να δείτε τον κατάλογο και τις τιμές των έργων εδώ.
Κεντρική φωτ.: Γιάννης Τσαρούχης «Ξαπλωμένος νέος», 12.000 ευρώ
