Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εξελίξεις που έφερε στα χρηματιστήρια της Ευρώπης και της Αμερικής η περίοδος της πανδημίας είναι η εντατικοποίηση των προγραμμάτων αγοράς ιδίων μετοχών. Οι αγορές ιδίων έχουν πολλαπλά πλεονεκτήματα καθώς μειώνουν τον αριθμό των μετοχών που βρίσκονται σε κυκλοφορία (free float) αυξάνοντας έτσι τα κέρδη ανά μετοχή για τον προσαρμοσμένο αριθμό μετοχών. Η αύξηση αυτή μπορεί να προκύπτει με παθητικό τρόπο, έχει ωστόσο ένα επιπλέον πλεονέκτημα σε σχέση με την άλλη ανταμοιβή των μετόχων που αφορά το μέρισμα: Έχει μικρότερη φορολογική επιβάρυνση.
Οι αγορές ιδίων μετοχών ενεργοποιούνται -είθισται τουλάχιστον- σε χαμηλές αποτιμήσεις δημιουργώντας -θεωρητικά- αξία μεσομακροπρόθεσμα στους μετόχους. Η φορολόγηση της υπεραξίας στην Ευρώπη και την Αμερική έχει χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή απ' ό,τι συνδυαστικά η φορολογία για τον εταιρικό φόρο και το μέρισμα. Επομένως, όσο και αν μπορεί να ξενίζει ορισμένους σαν πρακτική, οι αγορές ιδίων έχουν θετικό αποτέλεσμα όταν υλοποιούνται τη σωστή στιγμή στη σωστή τιμή.
Παρόλα αυτά υπάρχουν δύο διακριτές κατηγορίες εταιριών που πραγματοποιούν αγορές ιδίων μετοχών. Αυτές που ενεργά ξεκινούν από την επόμενη ημέρα της γενικής συνέλευσης να υλοποιούν το πρόγραμμα και αυτές που απλώς παίρνουν την απόφαση και δεν κάνουν τίποτα άλλο απολύτως.
Μάλιστα υπάρχει και ένα σχετικό στατιστικό σε βάθος 15ετίας που υπολογίζει ότι στις ΗΠΑ μόλις το 58% των σκοπούμενων αγορών ιδίων μετοχών τελικά υλοποιείται. Κάτι τέτοιο ίσως να μην φαίνεται και τόσο αρνητικό, αλλά η συλλογιστική δεν διαφέρει με τη διανομή μικρότερου μερίσματος απ' ό,τι αρχικά είχε ανακοινωθεί. Το χειρότερο απ' όλα είναι ότι κάτι τέτοιο περνάει σχεδόν απαρατήρητο από την επενδυτική κοινότητα.
Φυσικά και υπάρχει η σχετική μελέτη που αποδεικνύει ότι κάποιες εταιρίες χρησιμοποιούν τις αποφάσεις για αγορές ιδίων προκειμένου να παραπλανήσουν τους επενδυτές. Από τα συμπεράσματα της μελέτης προκύπτει ότι οι αγορές ενθουσιάζονται στο άκουσμα τέτοιων νέων δίνοντας κατά μέσο όρο κέρδη 2% την ημέρα της ανακοίνωσης.
Παρόλα αυτά οι εταιρίες που δεν υλοποιούν το πρόγραμμα αγορών τείνουν να υποαποδίδουν συστηματικά έναντι όσων είναι συνεπείς με τις αποφάσεις τους. Μάλιστα, η μη υλοποίηση αποφασισμένων προγραμμάτων αγορών ιδίων μετοχών επισημαίνεται όλο και περισσότερο σε μελέτες και περιοδικές εκθέσεις αποτίμησης από τους αναλυτές, τη μόνη ίσως κατηγορία επαγγελματιών που δίνουν την προσοχή που πρέπει στο συγκεκριμένο θέμα.
Όχι και τόσο σπάνια οι αποφάσεις για αγορές ιδίων χρησιμοποιούνται από τις διοικήσεις για να «πεταχτεί η μπάλα στην εξέδρα» και να μειωθεί η ένταση της κριτικής σε μια τηλεδιάσκεψη αποτελεσμάτων ή Γενική Συνέλευση. Το εύρος και το σκοπούμενο μέγεθος αγορών δημιουργεί εντυπώσεις οι οποίες όμως δεν υλοποιούνται ποτέ. Κάτι σαν ένα ανέξοδο πυροτέχνημα της στιγμής αφού οι αγορές ιδίων σε αντίθεση με το μέρισμα δεν έχουν κάποιο υποχρεωτικό χαρακτήρα.
Το βασικό ζητούμενο όμως για τους επενδυτές είναι αν υπάρχει συνάφεια μεταξύ απόφασης και υλοποίησης. Και ίσως θα ήταν πιο χρήσιμη μια ακτιβιστική συμπεριφορά στην επόμενη συνέλευση που θα εξέθετε τη διοίκηση για τη μη υλοποίηση του προγράμματος. Τουλάχιστον αυτό θα έκανε πιο προσεκτική τη διοικητική ομάδα και θα άλλαζε τη συμπεριφορά της προς τους επενδυτές της μειοψηφίας.
