Τρόπους για την αναχρηματοδότηση εκατοντάδων δισ.ευρώ από ομόλογα της εποχής της πανδημίας εξετάζουν οι αξιωματούχοι της ΕΕ, προκειμένου να αποφύγουν την υπερφόρτωση του κοινού προϋπολογισμού της με τα έξοδα αποπληρωμής.
Ρεπορτάζ των Financial Times αναφέρει πως ο Μάριο Ντράγκι είναι υπέρ μιας τέτοιας κίνησης που επεκτείνει έως και 350 δισ. ευρώ του πρωτοφανούς δανεισμού της ΕΕ από την εποχή της πανδημίας.
Οι συζητήσεις βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο σχετικά με το πώς θα βρεθεί μια λύση που θα ξεπεράσει τη σθεναρή αντίθεση της Γερμανίας αλλά και των νομικών περιορισμών, καθώς και να κερδίσει τους επενδυτές.
«Καμπανάκι» τα έξοδα
Ωστόσο, οι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες ανησυχούν ότι τα έξοδα αποπληρωμής, εάν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να περιορίσουν την ικανότητα δαπανών της ΕΕ τα επόμενα χρόνια. Ο Ντράγκι προειδοποίησε σε έκθεση αυτή την εβδομάδα ότι οι επικείμενες υποχρεώσεις —και η απροθυμία των κρατών της ΕΕ να παραχωρήσουν στις Βρυξέλλες εξουσίες συγκέντρωσης εσόδων ή περισσότερα χρήματα— αφήνουν την ΕΕ αντιμέτωπη με μια καταστροφική κρίση προϋπολογισμού.
Η επικείμενη πίεση αποτελεί ήδη σημαντικό παράγοντα για την Κομισιόν, καθώς ετοιμάζει την πρότασή της για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, ο οποίος αντιμετωπίζει πληθώρα αιτημάτων δαπανών για την περίοδο 2028-2034.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών της Κομισιόν, από το 2028 η ΕΕ θα βρεθεί αντιμέτωπη με έξοδα αποπληρωμής χρέους και τόκων ύψους έως και 30 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως — ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο ένα έκτο των τρεχουσών ετήσιων δαπανών της Ένωσης.
«Αν δεν κάνετε κάτι άλλο, θα σοκάρετε τις εισφορές των κρατών μελών ή θα περικόψετε τον υπάρχοντα προϋπολογισμό», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ, μιλώντας ανώνυμα για εμπιστευτικές συνομιλίες. Η αναχρηματοδότηση του χρέους «έχει απόλυτο νόημα», πρόσθεσε δεύτερος αξιωματούχος.
Ο Ντράγκι, παρουσιάζοντας μια έκθεση 400 σελίδων για το μέλλον της οικονομίας της ΕΕ αυτή την εβδομάδα, πρότεινε την επέκταση του χρέους της εποχής της πανδημίας ως τρόπο απελευθέρωσης περισσότερων επενδυτικών κεφαλαίων για ένα επενδυτικό κενό σε όλη την ΕΕ, ύψους περίπου 800 δισ. ευρώ ετησίως.
«Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο αύξησης των διαθέσιμων πόρων για την Κομισιόν, μέσω της αναβολής της αποπληρωμής του [NextGenerationEU]», έγραψε.
Ναι, υπό προϋποθέσεις
Η επιλογή αυτή φαίνεται θετικά από ορισμένους κορυφαίους αξιωματούχους της ΕΕ, αλλά χρειάζεται πολιτική υποστήριξη από όλα τα 27 κράτη μέλη, τα οποία υποστήριξαν τον δανεισμό της ΕΕ κατά την πανδημία υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι εφάπαξ και με περιορισμένη διάρκεια.
«Η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει με αυτό... Θα ήταν μια απολύτως αδιέξοδη λύση», είπε ένας αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι η ανανέωση του δανεισμού θα αύξανε τα έξοδα τόκων και θα έθετε ερωτήματα για την αξιοπιστία της ΕΕ ως εκδότριας.
Στο πλαίσιο του προγράμματος NextGenerationEU, τα κράτη της ΕΕ έχουν λάβει μέχρι σήμερα περίπου 94,6 δισ. ευρώ σε δάνεια, τα οποία πρέπει να αποπληρώσουν από το 2031.
Στο μεταξύ, περίπου 171 δισ. ευρώ έχουν εκταμιευθεί μέχρι στιγμής από την Κομισιόν σε επιχορηγήσεις, ποσό που μπορεί να αυξηθεί στα 357 δισ. ευρώ. Ο δανεισμός για αυτές τις επιχορηγήσεις έχει προγραμματιστεί να αποπληρωθεί απευθείας από τον προϋπολογισμό της ΕΕ μεταξύ 2028 και 2058.
Η Κομισιόν ίσως να εκδώσει ομόλογα για την αναχρηματοδότηση του εκκρεμούς χρέους που χρηματοδότησε επιχορηγήσεις NextGenerationEU. Ωστόσο, όλα τα χρέη θα πρέπει να αποπληρωθούν έως το 2058. Εκπρόσωπος της Επιτροπής είπε ότι το προφίλ των πληρωμών θα αποφασιστεί στη μακροπρόθεσμη διαπραγμάτευση για τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Η σημαντική αλλαγή των όρων του προγράμματος δανεισμού απαιτεί την ομόφωνη υποστήριξη των κρατών μελών της ΕΕ και θα περάσει από το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας, το οποίο έκρινε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν παραβίαζε τις συνθήκες της ΕΕ με το σκεπτικό ότι ήταν εφάπαξ και χρονικά περιορισμένο.
«Μια απλή παράταση του χρέους [του NextGenEU] θα συγκρουστεί με την κατάσταση ότι αυτό το χρέος είναι εξαιρετικό και με τη γερμανική νομολογία. Η λύση είναι πιθανό να περιλαμβάνει την κατασκευή ενός νέου μέσου που θα επιτρέπει στον όγκο του χρέους της ΕΕ να διατηρείται τουλάχιστον σταθερός», πρότεινε ο Lucio Pench, συνεργάτης στο think-tank Bruegel.
Η δυνατότητα της ΕΕ να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην ενίσχυση της ελκυστικότητας των ομολόγων της ΕΕ ως επενδυτικό προϊόν. Μέχρι σήμερα, οι επενδυτές έχουν αποτραπεί από το γεγονός ότι το πρόγραμμα της ΕΕ είναι περιορισμένο χρονικά.
«Η ύπαρξη αυτού του προγράμματος ως μόνιμος εκδότης θα έλυνε αρκετούς πονοκεφάλους όσον αφορά τις σχέσεις τους με τους επενδυτές, αλλά στο τέλος της ημέρας είναι μια πολιτική απόφαση», είπε ο Jussi Harju, διευθυντής της Citibank.
