Είναι γνωστό, πως η εμπειρία είναι δύσκολο να μεταλαμπευθεί. Επίσης είναι γνωστό, πως αν κάποιος δεν έχει προσωπική εμπειρία, δεν μπορεί να αντιληφθεί κάποια πράγματα. Είναι γνωστό ακόμα, πως η έξυπνοι άνθρωποι μαθαίνουν τόσο από τις εμπειρίες τους, όσο και από τα λάθη των άλλων. Όλα τα ανωτέρω, βρίσκουν ιδιαίτερη εφαρμογή στο χώρο των κεφαλαιαγορών, καθώς κάθε γενιά επενδυτών έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, τα δικά της βιώματα και θεωρεί το παρελθόν σαν κάτι πολύ μακρινό, κάτι πολύ παλαιό, το οποίο δύσκολα επαναλαμβάνεται.
Υπάρχουν εκατοντάδες βιβλία και άρθρα που παρουσιάζουν αναλυτικά κάποιες χαρακτηριστικές χρηματιστηριακές ιστορίες, κάποιες τακτικά επαναλαμβανόμενες πρακτικές των αγορών και κάποιες κλασικές συμπεριφορές των επενδυτών. Οι επενδυτές ανεξάρτητα των συνθηκών των αγορών, των προϊόντων που επιλέγουν και των συγκυριών ακολουθούν πάντα συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφορών, αυτά που ονομάζουμε σαν «patterns».
Αν θέλετε τη γνώμη μου, για να προσεγγίσει ένας επενδυτής το τι είναι και πως λειτουργούν οι αγορές, καλό θα είναι να παρακολουθήσει ταινίες που δείχνουν τις συμπεριφορές των επενδυτών και τα γεγονότα των κεφαλαιαγορών. Ταινίες που παρουσιάζουν τον ενθουσιασμό, τον παραλογισμό, τον επαγγελματισμό, το χρηματιστηριακό έγκλημα, την απληστία, την εσωτερική πληροφόρηση, τον εκμαυλισμό, τον φόβο, την επιτυχία, αλλά και την καταστροφή.
Οπότε με δεδομένο ότι Μεγάλη Εβδομάδα είναι μια εβδομάδα χαλαρή, με λίγες επαγγελματικές υποχρεώσεις και αρκετό ελεύθερο χρόνο, έχουμε μια εξαιρετική ευκαιρία να απολαύσουμε τις πέντε ταινίες που κατά τη γνώμη μας, θα έπρεπε να παρακολουθήσει οποιοσδήποτε επιθυμεί να μάθει δυο - τρία πράγματα για τα χρηματιστήρια και όχι μόνο.
Ακόμα και οι δυνητικοί ή και οι ενεργοί επενδυτές, αν παρακολουθήσουν αυτές τις ταινίες θα μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα τους κύκλους, τις τάσεις και τα γεγονότα που είναι καλά κρυμμένα, πίσω από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και τις αναρτήσεις των ιστοσελίδων, πίσω από τις χρηματιστηριακές αναλύσεις και τις χρηματοοικονομικές εκτιμήσεις των επενδυτικών οίκων και των οίκων αξιολόγησης.
Οι 5 καλύτερες χρηματιστηριακές ταινίες, που προτείνω να δούμε, μια που έχουμε αρκετό ελεύθερο χρόνο, είναι : η “Too Big to Fail” (2011), το “Margin Call” (2011), η “Wall Street” (1987), το “The China Hustle” (2017) και το “Big Short” (2015). Είναι ταινίες που καταγράφουν την πραγματικότητα, δίχως το παραμικρό στοιχείο υπερβολής. Καταγράφουν με απόλυτο ρεαλισμό συνθήκες, καταστάσεις και γεγονότα, των οποίων τα απόνερα προσεγγίζουν ακόμα και τις δικές μας ζωές.
• «Too Big to Fail» (2011)
H έκφραση "too big to fail" υιοθετήθηκε από τον Stewart McKinney στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, το 1984, όταν η Federal Deposit Insurance Corporation επενέβη για να διασώσει την Continental Illinois. Ουσιαστικά σημαίνει, ότι όταν ένας μεγάλος χρηματοοικονομικός οργανισμός, με σημαντική και συστημική έκθεση, αντιμετωπίζει προβλήματα που θα έχουν επιπτώσεις σε όλο το σύστημα, τότε θα πρέπει να διασώζεται από το κράτος. Δηλαδή η έννοια αυτή, περιγράφει τη βούληση του κράτους να διασώσει μια μεγάλη επιχείρηση της οποίας η κατάρρευση, πιθανότατα θα ενεργοποιούσε μια αλυσίδα δυσάρεστων επιπτώσεων στην οικονομία, στην επιχειρηματικότητα και στους πολίτες, εργαζόμενους ή καταναλωτές.
Η ταινία είναι ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που εξιστορεί τα κρυφά γεγονότα που εξελίχθηκαν στις αγορές των ΗΠΑ, από τον Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2008 και που οδήγησαν στην κατάρρευση της Lehman Brothers και στην μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση που ακολούθησε. Η ταινία ακολουθεί την προσπάθεια του Richard Fuld να διασώσει την Lehman Brothers. Παρουσιάζει με δραματοποιημένο τρόπο τις συζητήσεις και τις συναντήσεις του υπουργού Οικονομικών Hank Paulson, του Προέδρου της FED Ben Bernanke και του Προέδρου της FED της Νέας Υόρκης με σημαντικούς επενδυτές, όπως για παράδειγμα με τον Paulson και τον Warren Buffet.
Αποκαλύπτει το τι διαδραματίστηκε πίσω από τις κλειστές πόρτες των γραφείων της Wall Street, με τους Κορεάτες επενδυτές, τον Lloyd Blankfein της Goldman Sachs, τον Jamie Dimon της JPMorgan Chase και τον John Mack της Morgan Stanley. Παρουσιάζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο η Bank of America έσωσε μέσω εξαγοράς την Merrill Lynch και πως η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας απέτρεψε την Barclays, από το να εξαγοράσει και διασώσει την Lehman Brothers.
Όποιος θέλει να μάθει για την κρίση του 2008, δεν έχει παρά να παρακολουθήσει αυτήν την ταινία, για να αντιληφθεί τις πολυπληθείς παραμέτρους και τους αστάθμητους παράγοντες, που επηρεάζουν τον χώρο των χρηματιστηρίων.
• «Margin Call» (2011)
H ταινία παρουσιάζει ένα 24ωρο από τη ζωή, σε μια μεγάλη επενδυτική τράπεζας της Wall Street, κατά τη διάρκεια του πρώιμου σταδίου της κρίσης 2007-2008. Η τράπεζα απολύει τον διευθυντή του risk management και το ίδιο βράδυ γίνεται αντιληπτό, ότι η εταιρεία βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης. Και αυτό, διότι μια πτώση των αγορών κατά -25%, θα αρκούσε ώστε η τράπεζα να απωλέσει το σύνολο των κεφαλαίων της και να πτωχεύσει. Με τεχνικούς όρους, αυτό θα συνέβαινε, διότι θα “χτυπούσε το margin” της μόχλευσης, που πολλαπλασίαζε γεωμετρικά τον κίνδυνο της τράπεζας.
Η τράπεζα αποφασίζει να ρευστοποιήσει όλες τις θέσεις της, πωλώντας τις θέσεις αυτές, σε πελάτες της και συνεργάτες της. Κι αυτό το επιτυγχάνει, πείθοντας τους χρηματιστές της, να παραβούν κάθε κώδικα δεοντολογίας και να κερδοσκοπήσουν εις βάρος των πελατών τους. Προσφέροντας τους μυθικές αμοιβές, αφού μετά από αυτήν τη μεθόδευση δεν θα μπορούσαν πλέον να ξαναδουλέψουν στη Wall Street. Και αυτό διότι θα είχαν διαρραγεί πλήρως όλοι οι κώδικες εμπιστοσύνης και επαγγελματισμού. Στην ταινία παρουσιάζονται οι εσωτερικές συγκρούσεις εντός της τραπέζης, η παράνομη μεθόδευση, ο σχεδιασμός, η ταχύτητα εκτέλεσης της απόφασης και η διάσωση της εταιρίας, εις βάρος των συμφερόντων τόσο των πελατών, όσο και των συνεργατών της τράπεζας.
• «Wall Street» (1987)
Ίσως η πλέον κλασσική χρηματιστηριακή ταινία που αναφέρεται στη Wall Street του 1980, όταν ο “μυθικός” Gordon Gekko, χρησιμοποιεί τη φιλοδοξία και την απληστία ενός broker για να φτάσει στον στόχο του. Ο στόχος του είναι να συγκεντρώνει εσωτερικές πληροφορίες και να τις χρησιμοποιεί προς ίδιον όφελος. Ο broker αντιμετωπίζει ένα μεγάλο ηθικό δίλημμα, καθώς ο άνθρωπος που του έδωσε την εσωτερική πληροφόρηση είναι ο πατέρας του.
Η ταινία παρακολουθεί την άνοδο και την πτώση ενός χρηματιστηριακού broker, το στήσιμο των χρηματιστηριακών παιχνιδιών, την χειραγώγηση των αγορών και την ανηθικότητα όσων χρησιμοποιούν και εκμεταλλεύονται την εσωτερική πληροφόρηση. Και φυσικά στο τέλος δείχνει, ότι η έξοδος γράφει τις λέξεις “καταδίκη” και “φυλάκιση”.
• «The China Hustle» (2018)
Το επιχειρηματικό περιοδικό Forbes, χαρακτήρισε την ταινία αυτή, ως τη σημαντικότερη του 2018. Είναι ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που περιγράφει τη μεγάλη απάτη που αφορούσε στην είσοδο μικρών κινεζικών εταιριών στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης από το 2008 μέχρι το 2016. Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του «reverse merger», δηλαδή της αντίστροφης συγχώνευσης μιας κινεζικής εταιρίας, με μια «εταιρία κέλυφος» που ήταν ήδη εισηγμένη στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης.
Στην ταινία, οι επενδυτικοί τραπεζίτες, οι χρηματιστές, τα θύματα της απάτης και οι εμπλεκόμενοι που αποκάλυψαν την απάτη, παρουσιάζουν τον τρόπο με τον οποία σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε αυτή η απάτη. Μια απάτη κατά τη διάρκεια της οποίας, πωλήθηκαν στο επενδυτικό κοινό των ΗΠΑ, μετοχές ανύπαρκτων ή στην καλύτερη περίπτωση εταιριών φαντασμάτων από την Κίνα. Ένα κλασσικό παράδειγμα ήταν η Advanced Battery Technologies (ABAT), η οποία συγκέντρωσε $89 εκατ. και απέκτησε μια κεφαλαιοποίηση της τάξης $250 εκατ., μέχρι που διαγράφηκε από τον Nasdaq όταν διαπιστώθηκε η απάτη. Επίσης στις κινεζικές εταιρίες SCEI, CBEH, CCGY και CSGH, χάθηκαν συνολικά άλλα $200 εκατ.
Εμπλεκόμενοι στην υπόθεση, ήταν και οι συνεργάτες της KPMG and της Price Waterhouse Coopers στην Κίνα, οι οποίοι παρείχαν ψευδή στοιχεία, ψευδείς αποτιμήσεις και ψευδείς πιστοποιήσεις. Αναμεμειγμένος στο σκάνδαλο ήταν επίσης και ο απόστρατος αρχηγός του Αμερικανικού Στρατού, Στρατηγός Wesley Clark, που ήταν Πρόεδρος της Rodman & Renshaw, μιας από τις επενδυτικές εταιρίες που είχαν σχεδιάσει και εκτελέσει το σχέδιο εξαπάτησης των επενδυτών.
Η κινεζικού αρώματος υπόθεση, θα μας φέρει στο μυαλό και τις δήθεν ελεγκτικές εταιρείες, που έδιναν πιστοποιητικά για τους ισολογισμούς της δικής μας Folli Follie, με πλαστά αποθέματα προϊόντων και πλαστές πωλήσεις.
• «Big Short» (2015)
Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο “The Big Short: Inside the Doomsday Machine” του Michael Lewis (2010), που αναφέρεται και αυτό στην χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008, στα τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια και στη φούσκα της αμερικανικής στεγαστικής πίστης. Η επιτυχία της ταινίας, είναι πως καταφέρνει με μη συμβατικές τεχνικές να εξηγήσει σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα και εργαλεία, όπως είναι τα collateralized debt obligations (CDOs) και τα mortgage-backed securities (MBS). Επιπλέον, περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια, την φιλοσοφία και την εκτέλεση των κερδοσκοπικών κινήσεων πάνω στην πτωτική κατεύθυνση των αγορών.
Στην υπόθεση του έργου, ο διευθυντής της Scion Capital δημιούργησε ένα επενδυτικό εργαλείο “credit default swap” (CDS), το οποίο θα του επέτρεπε να κερδίσει σορτάροντας πάνω στην κρίση της στεγαστικής πίστης. Παρουσιάζεται όλη η διαδικασία από την σύλληψη μέχρι και την εκτέλεση της συγκεκριμένης στρατηγικής. Η ταινία είχε προταθεί για αρκετά βραβεία Oscar.
Είναι σίγουρος, ότι η παρακολούθηση αυτών των ταινιών θα μας κάνει πιο σοφούς και πιο ρεαλιστές, καθώς θα αποκτήσουμε μια μεγαλύτερη και σφαιρικότερη εικόνα για το τι είναι αγορές, ποιες δυνάμεις συμμετέχουν, ποια συμφέροντα εκπροσωπούνται και ποιοι τις κινούν. Επιπλέον, θα μάθουμε πως να προστατεύουμε τον εαυτό μας, μέσα στο κερδοσκοπικό επενδυτικό οικοσύστημα.
