Την πορεία των αγορών την καθορίζουν οι αριθμοί. Έτσι συνηθίζουμε να λέμε. Οπότε παρακολουθούμε στενά τα μακροοικονομικά μεγέθη, τα ΑΕΠ, τα επιτόκια, τους πληθωρισμούς, τα δημοσιονομικά, τους δείκτες ανεργίας, το ισοζύγια, τα ελλείμματα, καθώς και τα οικονομικά στοιχεία των εταιρειών που είναι εισηγμένες στα χρηματιστήρια. Ωστόσο παρ’ όλο που οι αριθμοί λένε πάντα την αλήθεια, σημασία έχει πως τους αντιλαμβάνονται και τους ερμηνεύουν οι επενδυτές. Διότι η χρηματιστηριακή ιστορία έχει δείξει ότι τα ίδια ακριβώς μεγέθη, οι ίδιοι ακριβώς αριθμοί, μπορούν να διαβαστούν με εντελώς διαφορετικούς τρόπους από τους επενδυτές.
Πού οφείλεται αυτό; Μα στην ψυχολογία των επενδυτών, την απληστία ή τον φόβο που τους διακατέχει, τον ενθουσιασμό ή την ψυχική καταπόνηση που τους προκαλεί η χρηματιστηριακή και οικονομική καθημερινότητα. Έτσι έχουμε δει αρκετές φορές σημαντικά γεγονότα όπως είναι για παράδειγμα οι ίδιες παρεμβάσεις των Κεντρικών Τραπεζών πάνω στα επίπεδα των κεντρικών επιτοκίων, να προκαλούν εντελώς αντίθετες αντιδράσεις στις αγορές. Και αυτό συμβαίνει διότι είτε οι επενδυτές έχουν προεξοφλήσει με τον δικό τους τρόπο τις τρέχουσες αποφάσεις, είτε τις προβάλουν με υποθετικά σενάρια στο μέλλον.
Οπότε πέρα από την παρακολούθηση των κλασσικών χρηματιστηριακών δεικτών και των τιμών των μετοχών, καλό είναι να παρακολουθούμε και τους δείκτες που καταγράφουν την ψυχολογία των επενδυτών. Οι πιο αγαπημένοι σχετικοί δείκτες του υπογράφοντος είναι ο CBOE Volatility Index (VIX), ο S&P 500 VIX Futures και ο Fear & Greed Index που υπολογίζει το CNN Business. Και οι τρεις, καταγράφουν την ψυχολογική διάθεση των επενδυτών. Πολλές φορές οι συγκεκριμένοι δείκτες συμβαδίζουν ως προς τα συμπεράσματα τους. Δεν είναι όμως λίγες οι φορές, που οι ενδείξεις τους είναι αντιφατικές.
Σε παλαιότερες εποχές, οι επενδυτές που ακολουθούσαν τη συνταγή να αγοράζουν με κλειστά μάτια τον VIX όταν αυτός βυθιζόταν κάτω από τα $12, έβγαιναν σχεδόν πάντα κερδισμένοι. Αφού η κίνηση του VIX κάτω από τα $12, σήμαινε ότι η αγορά βρισκόταν σε μια κατάσταση «νιρβάνα» και μηδενικού άγχους. Ακολούθως, αρκούσε η παραμικρή διατάραξη της χρηματιστηριακής ηρεμίας και η εμφάνιση του ελάχιστου επενδυτικού φόβου για να πάρει ο VIX την ανηφόρα, προς τα $14, $18 και $20. Και δεν χρειαζόταν οι επενδυτές να διεισδύουν στον ομολογουμένως δύσκολο τρόπο υπολογισμού του VIX, ο οποίος λαμβάνει υπ’ όψιν του, τα «in the money options» του επόμενου μήνα για τον S&P 500.
Σήμερα οι χρηματιστηριακές αγορές είναι πολύ πιο σύνθετες και ευμετάβλητες με αποτέλεσμα τα $12 του VIX να αποτελούν πλέον όνειρο θερινής νυκτός για τους επενδυτές. Για να το καταλάβουμε καλύτερα μέσα στο τελευταίο δωδεκάμηνο, ο S&P 500 VIX Futures έχει βρεθεί κάτω από τα $12, μόλις σε μια συνεδρίαση τον Δεκέμβριο του 2023, στα $11,96. Τι δείχνει αυτό; Ότι η ψυχολογία των επενδυτών αποδέχεται ως επίπεδα ηρεμίας των αγορών ακόμα και αυτά των $20, που παλαιότερα σήμαιναν κόκκινο συναγερμό και αποτελούσαν τιμές πώλησης.
Γράφημα 52 εβδομάδων του S&P 500 VIX Futures (κλεισίματα)
Με τον VIX σήμερα στα $21,44 όλα τα ανοδικά σενάρια του, είναι ανοικτά. Ειδικά όταν το ενδοσυνεδριακό spike των $37,10 του Ιουλίου του 2024, μαγνητίζει το βλέμμα των επενδυτών.
Γράφημα 52 εβδομάδων του S&P 500 VIX Futures (candlesticks)
Όσον αφορά τον δείκτη Fear & Greed Index του CNN Business τα πράγματα είναι λίγο πιο σύνθετα. Ο συγκεκριμένος δείκτης βρίσκεται κοντά στα υψηλά έτους στις 71 μονάδες, οπότε και η ανοδική διάσπαση του επιπέδου των 75 μονάδων θα φέρει τη διάθεση των επενδυτών στην υπερβολική απληστία (extreme greed), όπως βλέπουμε και στο ακόλουθο γράφημα.
Γράφημα 52 εβδομάδων του Fear & Greed Index (CNN Business)
Ο S&P 500 παραμένει στο επίπεδο της απληστίας (greed) με τον κινητό μέσο όρο των 125 ημερών -η καθοδική διάσπαση του οποίου θα αλλάξει πολλά-, να βρίσκεται στις 5419 μονάδες. Δηλαδή βρίσκεται σε απόσταση ασφαλείας μεγαλύτερη των 300 μονάδων, όπως βλέπουμε και στο ακόλουθο γράφημα. Αφού ο S&P 500 δεν έχει χάσει ακόμα την επαφή του με τα υψηλά των 5767,37 μονάδων.
Γράφημα 52 εβδομάδων του S&P 500 και του ΚΜΟ 125
Ουδέτερο σήμα δίνει μόνο S&P 500 VIX Futures με βάση τη σύνθεση των δεικτών που παρακολουθεί το CNN Business, που κινείται οριακά πάνω από τα $20, με τον αντίστοιχο κινητό μέσο όρο των 50 ημερών να βρίσκεται στο 18,81.
Γράφημα 52 εβδομάδων του S&P 500 VIX Futures με τον ΚΜΟ 50
Με όλους ανεξαιρέτως τους τεχνικούς δείκτες και τους κινητούς μέσους όρους να δίνουν ισχυρό αγοραστικό σήμα «strong buy», τόσο σε ημερήσιο, όσο και σε εβδομαδιαίο και μηνιαίο χρονικό ορίζοντα, το μόνο ερώτημα που τίθεται είναι το εάν ο VIX θα κατηφορίσει εκ νέου κάτω από τα $20, ή θα αρχίσει να μαγνητίζεται από τα προηγούμενα υψηλά του.
