Με διπλό πρόσωπο εμφανίσθηκε στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δίνοντας το στίγμα των προθέσεων του λίγο πριν από τη συνάντηση του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, η οποία ήταν σύντομη λόγω του βεβαρημένου προγράμματος των δυο πλευρών.
Ο Τ. Ερντογάν ζήτησε την αναγνώριση του ψευδοκράτους και απαίτησε λύση δυο κρατών στην Κύπρο. Παράλληλα, απέρριψε την ομοσπονδία ωε προοπτική λύσης και εξαπέλυσε έμμεσες απειλές εναντίον της Κύπρου λέγοντας ότι «η Τουρκία έχει δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα που έχει κηρυχθεί βόρεια και δυτικά του νησιού της Κύπρου, ενώ οι Τουρκοκύπριοι έχουν δικαιώματα γύρω από ολόκληρο το νησί...».
Στα ελληνοτουρκικά, ο Τούρκος πρόεδρος ακολούθησε μια πιο συγκαλυμμένη ρητορική, όπου εξέφρασε τη βούληση του να «δει το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ως μια περιοχή σταθερότητας και ευημερίας όπου θα γίνονται σεβαστά τα νόμιμα συμφέροντα όλων των σχετικών μερών», προσθέτοντας, όμως, ότι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών δικαιοδοσίας πρέπει να γίνει σύμφωνα με το «Διεθνές Δίκαιο (σ.σ. και όχι του Δικαίου της Θάλασσας), την ελευθερία και την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και το θαλάσσιο εμπόριο», σε μια αναφορά που παραπέμπει στη γνωστή θέση της Τουρκίας για τις οριοθετήσεις στο Αιγαίο που κατηγορεί την Ελλάδα ότι θέλει να μετατρέψει το Αιγαίο σε «ελληνική λίμνη».
Και με ένα μήνυμα που θα μπορούσε να ερμηνευθεί και ως αντίδραση και στα πρόσφατα σχέδια για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου ο Τ. Ερντογάν δήλωσε ότι «η Τουρκία είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο και ως εκ τούτου ο ρόλος - κλειδί της δεν μπορεί να αμφισβητηθεί...».
Απαντώντας, ουσιαστικά, στον Τ. Ερντογάν, ανώτατη ελληνική πηγή δήλωνε ότι οι θέσεις της Ελλάδας για το Κυπριακό είναι πάγιες και σταθερές, εκφράζοντας συγχρόνως αισιοδοξία για επανάληψη των συνομιλιών. Η ίδια πηγή, μάλιστα, δήλωνε ότι οι δυο Υπουργοί Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης και Χ. Φιντάν που θα συναντηθούν πριν από το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στην Αθήνα θα διερευνήσουν την ύπαρξη κοινού εδάφους για την έναρξη συζήτησης για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας /ΑΟΖ.
Ελληνικές διπλωματικές πηγές δήλωναν ότι η συνάντηση έγινε σε θετικό κλίμα, οι δύο ηγέτες έκαναν «επισκόπηση της προόδου στον πολιτικό διάλογο και στη θετική ατζέντα. Συμφώνησαν να εντατικοποιήσουν τη συνεργασία στο μεταναστευτικό το επόμενο διάστημα για την εξάρθρωση των δικτύων των διακινητών που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Και ανέθεσαν στους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών, Γιώργο Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν να αρχίσουν την προετοιμασία για τη σύγκληση του επόμενου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας, που θα πραγματοποιηθεί στην Άγκυρα τον Ιανουάριο του 2025, στη βάση της Διακήρυξης των Αθηνών».
Η τουρκική προεδρία σε μια λιτή ανάρτηση της ανέφερε τα εξής: «[...] Δηλώνοντας ότι η Τουρκία και η Ελλάδα μπορούν να προχωρήσουν με σίγουρα βήματα προς το μέλλον στη βάση της καλής γειτονίας, ο πρόεδρος Ερντογάν επεσήμανε ότι η ενίσχυση του διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών και η δράση σύμφωνα με τη διατύπωση και το πνεύμα της Διακήρυξης των Αθηνών θα ωφελήσουν και τις δύο χώρες», ενώ ο κ. Ερντογάν αναφερόμενος στον πόλεμο της Γάζας επιτέθηκε εναντίον του Ισραήλ προειδοποιώντας ότι «υπάρχει κίνδυνος να επεκταθεί η κρίση στην περιοχή και ότι είναι σημαντικό να ασκηθεί πίεση στο Ισραήλ προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η ανθρωπιστική βοήθεια παραδίδεται στη Γάζα χωρίς εμπόδια».
Οι προσδοκίες της Αθήνας ήταν περιορισμένες και ο πήχης δεν είχε τεθεί ψηλά, καθώς στόχος ήταν να δοθεί και πάλι ένα μήνυμα σε ανώτατο επίπεδο για διατήρηση του ήπιου κλίματος κάτι που επετεύχθη, με μια κανονικότητα των επόμενων συναντήσεων στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου, της θετικής ατζέντας και των ΜΟΕ μέχρι την επόμενη συνάντηση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας που θα πραγματοποιηθεί αυτή τη φορά στην Τουρκία τον Ιανουάριο.
Και οι δυο πλευρές πάντως δεν θεωρούν ότι έχει έρθει ακόμη η στιγμή να περάσουν στην επόμενη φάση με την έναρξη της διαδικασίας συζητήσεων του θέματος της οριοθέτησης. Και αυτό φαίνεται και με την αποκρυπτογράφηση των δηλώσεων του από το βήμα του ΟΗΕ αλλά και με την έγερση των διεκδικήσεων και αμφισβητήσεων της Τουρκίας εις βάρος της χώρας μας με κάθε ευκαιρία τους τελευταίους μήνες.
Οι δηλώσεις του Τ. Ερντογάν από το βήμα του ΟΗΕ για το Κυπριακό δυσκολεύουν εξαιρετικά την προσπάθεια του γ.γ. του ΟΗΕ, Α. Γκουτιέρες για επανέναρξη της διαδικασίας με πρώτο βήμα μια συνάντηση του Ν. Χριστοδουλίδη και του Ε. Τατάρ εντός του Οκτωβρίου. Με τον πρόεδρο της Κύπρου να έχει εκφράσει σε όλα τα επίπεδα την ετοιμότητα του για επανέναρξη των συνομιλιών πρέπει να αναμένουμε το πώς θα χειριστεί το θέμα ο Τ. Ερντογάν στη συνάντηση του με τον Α. Γκουτιερες, καθώς η Τουρκία δεν θέλει να φορτωθεί ενδεχόμενη παράταση του αδιεξόδου και συγχρόνως ίσως επιχειρήσει να παζαρέψει για τη «διάβρωση» της βάσης των συνομιλιών ή να εξασφαλίσει ορισμένα ανταλλάγματα το ψευδοκράτος. Κάτι που δεν είναι εύκολο να γίνει αποδεκτό από τη Λευκωσία ούτε και από τον ΓΓ του ΟΗΕ που είναι δεσμευμένος να λειτουργεί βάσει της εντολής που έχει από το ΣΑ.
Έντονη κινητικότητα υπάρχει, όμως, και για τα ενεργειακά με έμφαση την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κυπρου και μελλοντικά με το Ισραήλ. Χθες επιβεβαιώθηκε το ενδιαφέρον της Γαλλίας στην τριμερή συνάντηση κορυφής Ελλάδας-Γαλλίας-Κύπρου αλλά και η στενή συνεργασία των τριών χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Ν. Χριστοδουλίδης συναντήθηκε με τον πρόεδρο του επενδυτικού ενεργειακού κολοσσού των Εμιράτων TAQA, η οποία έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας ώστε να συμμετάσχει στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας, ενώ στη συνάντηση που είχε ο πρόεδρος της Κύπρου με τον Αναπληρωτή Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας, Τζον Φάινερ εκφράσθηκε εκτός των άλλων και η αμερικανική πρόθεση για στήριξη του έργου.
Εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη είναι ότι στη συνάντηση του Προέδρου Μπάϊντεν με τον πρόεδρο των ΗΑΕ, Σεΐχη Μοχάμαντ μπιν Ζαγιέντ στο ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου για τη «στρατηγική συνεργασία» των δυο χωρών γίνεται ειδική αναφορά στον διάδρομο IMEC που θα συνδέει την Ινδία με τη Μ. Ανατολή και την Ευρώπη όπου για πρώτη φορά σε τέτοιο κείμενο ως πύλη εισόδου στην Ευρώπη αναφέρεται η Ελλάδα…
Και οι συναντήσεις τόσο του πρωθυπουργού όσο και του υπουργού εξωτερικών έχουν έντονο άρωμα Μ. Ανατολής για την ενίσχυση της θέσης της χώρας μας στα νέα δίκτυα ενέργειας και data αλλά και επειδή από την 1η Ιανουαρίου η Ελλάδα θα έχει ισχυρό λόγο και στη Μ.Ανατολή μια και θα είναι ένα από τα μη μόνιμα μέλη του ΣΑ του ΟΗΕ.
Η Αυτού Υψηλότητα ο πρόεδρος Σεΐχης Μοχάμαντ μπιν Ζαγιέντ και ο πρόεδρος Μπάιντεν συζήτησαν την πρόοδο στον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC) που ξεκίνησε στη σύνοδο κορυφής των ηγετών της G20 το 2023 στο Νέο Δελχί μαζί με τους ηγέτες της Ινδίας, της Σαουδικής Αραβίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ηγέτες επιβεβαίωσαν ότι ο διάδρομος – που συνδέει την Ινδία με την Ευρώπη με συνδέσεις πλοίου-σιδηροδρόμου μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας, του Ισραήλ και της Ευρώπης μέσω της Ελλάδας – θα δημιουργήσει οικονομική ανάπτυξη, θα δώσει κίνητρα για νέες επενδύσεις, θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα και θα μειώσει το κόστος, θα ενισχύσει την οικονομική ενότητα, θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας, θα μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και θα επιτρέψει τη μετασχηματιστική ολοκλήρωση της Ασίας, της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.
Τώρα βλέπουμε ότι ο κ. Ερντογάν έχει επιδοθεί, εκτός των άλλων, και σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει εμπάργκο εις βάρος της χώρας του που έχουν επιβληθεί λόγω δικών του επιλογών. Από τους Αμερικανούς περιμένει την άρση του αποκλεισμού λόγω των S-400 από τα F-35, στο πρόγραμμα των οποίων έχει ήδη μπει η Ελλάδα αλλά και να επιτραπεί η πώληση κινητήρων για τα τουρκικής κατασκευής μαχητικά. Με τον Καγκελάριο Σολτς η προσπάθεια ήταν για να ξεμπλοκάρει η εξαγωγή εξαρτημάτων από τη Siemens που είναι αναγκαία για τη λειτουργία του Ακούγιου αλλά και τη συναίνεση της Γερμανίας για την πώληση Eurofighter Typhoon.
