Η επίσκεψη στην Κίνα του Προέδρου της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν και της Προέδρου της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη από την Τετάρτη 5 Απριλίου, είναι αναντίρρητα σημαντική καθόσον εστιάζεται σε δύο στόχους όχι μόνο ευρωπαϊκού αλλά και παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
Πρόκειται για την προσπάθεια με εμπλοκή της Κίνας έναρξης ειρηνευτικής διαδικασίας στην Ουκρανία, όπου ο πόλεμος βρίσκεται πλέον σε στρατιωτικό και πολιτικό αδιέξοδο αλλά και στη βελτίωση των εμπορικών σχέσεων τόσο με τη Γαλλία όσο και με την ΕΕ ως ενιαία οντότητα καθόσον το τελευταίο διάστημα έχουν πληγεί προς όφελος όλων μας στην Ένωση.
Αξίζει να τονίσουμε ότι αυτή η διπλή επίσκεψη μετά την επιδείνωση των σχέσεων της Κίνας με τη Δύση, έρχεται μετά το ταξίδι του Γερμανού Καγκελάριου Όλαφ Σόλτς τον Νοέμβριο 2022, ένα ταξίδι για το οποίο ο Σόλτς επικρίθηκε τόσο μέσα όσο και έξω από τη Γερμανία, την επίσκεψη του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλς Μισέλ τον περασμένο Δεκέμβριο και του πρόσφατου του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ ο οποίος υποστήριξε τον ενεργό ρόλο της Κίνας στην ειρήνευση στην Ουκρανία.
Ο Μακρόν μιλώντας προχθές σε συγκέντρωση της γαλλικής κοινότητας στο Πεκίνο και προετοιμάζοντας το έδαφος για την συνάντηση του με τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζιπίνγκ την επόμενη ημέρα (χθες), αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα η Κίνα να παίξει «μείζονα ρόλο» στην εξεύρεση ενός… μονοπατιού προς την ειρήνη στην Ουκρανία! Επίσης, αποσαφήνισε ότι η Γαλλία θα επιδιώξει να συνεργαστεί με την Κίνα «σε αυτήν την κοινή ευθύνη για την ειρήνη και τη σταθερότητα» στην Ουκρανία.
Ο Κινέζος Πρόεδρος υποδέχθηκε τον Γάλλο ομόλογο του με ιδιαίτερες τιμές χθες το πρωί στη λεγόμενη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού. Ιδιαίτερη σημειολογία για το κλίμα που δημιουργήθηκε είχε η μακρά εγκάρδια χειραψία των δύο ηγετών ενώ αίσθηση προκάλεσε και το φιλικό χτύπημα του Μακρόν στην πλάτη του Σι Τζιπίνγκ.
Θα ακολουθούσε μία δύσκολη συνάντηση διάρκειας 90 περίπου λεπτών όπου ο Μακρόν είναι βέβαιο ότι προσπάθησε να αποτρέψει την Κίνα από περαιτέρω υποστήριξη της Ρωσίας και μάλιστα με στρατιωτικά μέσα ενώ θα έδινε ο ίδιος σημαντική στήριξη στην πρωτοβουλία της Κίνας για αποκλιμάκωση και παύση των εχθροπραξιών έτσι ώστε να ανοίξει η πόρτα για μία
ειρηνευτική διαδικασία.
Ο Σι κάλεσε σε αυτοσυγκράτηση όλους τους εμπλεκόμενους στην Ουκρανία ελπίζοντας να επιτευχθεί ειρήνη μέσω μιας «πολιτικής λύσης», καταδικάζοντας ταυτόχρονα τους βομβαρδισμούς αμάχων ενώ και πάλι τάχθηκε κατά της χρήσης πυρηνικών όπλων. Ο Μακρόν από πλευράς του καταδίκασε τη ρωσική εισβολή και τις «ανθρωπιστικές παραβιάσεις» και αναφέρθηκε στην ανάγκη να οικοδομηθεί βιώσιμη, μακροπρόθεσμη ειρήνη» στην Ευρώπη με εμπλοκή της Ρωσίας. Κλείνοντας είπε εμφατικά στον Κινέζο Πρόεδρο ότι «ξέρω ότι μπορώ να βασιστώ σε εσάς για να επαναφέρετε τη Ρωσία στη λογική και όλους πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους δεν έγιναν.
Παρενθετικά διευκρινίζεται ότι η πρωτοβουλία του Πεκίνου με το κείμενο των 12 σημείων, ουδόλως συνιστά σχέδιο ειρήνης, αλλά αποβλέπει σε σταδιακή αποκλιμάκωση της κατάστασης με τελικό σκοπό την παύση εχθροπραξιών προκειμένου κατόπιν να ανοίξει ο δρόμος για ειρηνευτικές συνομιλίες και όπως γράψαμε και στο άρθρο μας στο «Liberal» την 27 Φεβρουαρίου αξίζει προσοχής.
Μπορεί να απορρίφθηκε στην αρχή από τον Αμερικανό Πρόεδρο με μία μάλλον «παιδιάστικη» επιχειρηματολογία αλλά κατόπιν φάνηκε ότι με προϋποθέσεις θα μπορούσε να αποτελέσει μία βάση για βελτίωση του με περαιτέρω διαβουλεύσεις και αυτό εκτιμάται ότι κάνει ο Μακρόν από εδώ και πέρα.
Το Παρίσι χαρακτήρισε τις συνομιλίες «ειλικρινείς και εποικοδομητικές» ενώ το Πεκίνο «φιλικές και σε βάθος» με εμάς να καταλήγουμε συμπέρασμα ότι ναι μεν δεν ανακοινώθηκε στο θέμα του πολέμου της Ουκρανίας κάτι ουσιαστικό αλλά τουλάχιστον
φαίνεται ότι άνοιξε μία πόρτα! Σωστά η Κίνα επικρίνεται από τη λεγόμενη Δύση διότι δεν έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή αλλά από την άλλη αποσιωπάται το γεγονός ότι έχει ταχθεί υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας και στις ψηφοφορίες στη ΓΣ/ΟΗΕ απέχει και δεν ψηφίζει υπέρ της Ρωσίας.
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ότι οι με κλασική διπλωματική γλώσσα δηλώσεις των δύο ηγετών που έγιναν μετά την ολοκλήρωση των πρώτων συνομιλιών τους αφήνουν μικρές χαραμάδες αισιοδοξίας. Ακολούθησε νέα τριμερής αυτήν τη φορά συνάντηση με την συμμετοχή της Προέδρου της Επιτροπής της ΕΕ ενώ σήμερα Παρασκευή θα ταξιδέψουν μαζί στην πόλη Γκουάνγκτζου στην Νότια Κίνα όπου θα συναντήσουν Κινέζους φοιτητές όπου και θα δειπνήσουν ξανά μαζί ιδιωτικά.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής κ. Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν η οποία επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Πεκίνο με την ιδιότητα αυτή είχε πριν τις τριμερείς συνομιλίες, συνάντηση με τον Πρωθυπουργό Λι Τσιάνγκ. Ο Λι είπε ότι η εταιρική σχέση με την ΕΕ αλλά και με την Γαλλία βρίσκεται σε «ένα νέο σημείο εκκίνησης» τονίζοντας ότι και οι δύο πλευρές θα πρέπει να τηρούν «επωφελή αμοιβαίο σεβασμό και συνεργασία σε μία προσπάθεια να διαχωρίσει την Ευρώπη από τις ΗΠΑ.
Από την πλευρά της η κ. Φον ντερ Λάιεν, φαίνεται ότι πίεσε τον Κινέζο πρόεδρο να μην ενδυναμώσει την υποστήριξη του προς την Ρωσία με αντιστάθμισμα την ενίσχυση των εμπορικών δεσμών ΕΕ-Κίνας κάτι που και οι δύο πλευρές έχουν ανάγκη. Η Κίνα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εταίρος της ΕΕ στις εξαγωγές αγαθών και ο μεγαλύτερος εταίρος για τις εισαγωγές της ΕΕ. Βέβαια η ρητορική της τις προηγούμενες ημέρες ήταν εξαιρετικά αυστηρή απέναντι στην Κίνα καθώς είναι γνωστό ότι κινείται περισσότερο προς τις αμερικανικές θέσεις, ίσως και για να κερδίσει την υποστήριξη της Ουάσιγκτον στην φημολογούμενη υποψηφιότητα της για την θέση του ΓΓ/ΝΑΤΟ.
Η παρουσία της κ. Φον ντερ Λάιεν στην Κίνα συνιστά μία μοναδική ευκαιρία να αποσαφηνιστεί η εξωτερική πολιτική
της ΕΕ για την Κίνα. Επιστρέφοντας στον Γάλλο Πρόεδρο εκτιμούμε ότι εκτός του επαναπροσδιορισμού των εμπορικών σχέσεων με την Κίνα (τον συνοδεύουν 60 Γάλλοι επιχειρηματίες) και σημαντικών συμφωνιών με σημαντικότερη αυτήν της πώλησης Airbus, ενδιαφέρεται για την διασφάλιση των γαλλικών συμφερόντων στην Ασία και στην περιοχή που ονομάζουμε Ινδό-Ειρηνικό.
Επισημαίνεται ότι περίπου 1,5 εκατομμύρια Γάλλοι πολίτες ζουν στις υπερπόντιες αυτές περιοχές από τη Λα Ρεϋνιόν στα ανοιχτά της ανατολικής ακτής της Μαδαγασκάρης έως τη Νέα Καληδονία βορειοανατολικά της Αυστραλίας και τα δεκάδες νησιά του Ειρηνικού της Γαλλικής Πολυνησίας.
Εκτιμούμε ότι ο Μακρόν θα παραμείνει σταθερός στο ζήτημα της υποστήριξης της Ουκρανίας ενώ παράλληλα θα συνεχίσει μία ρεαλιστική κλασική γαλλική πολιτική ως έναν «άλλον δρόμο» σε σύγκριση με τον αμερικανικό συγκρουσιακό. Πάντως, μία ημέρα πριν πετάξει για το Πεκίνο ο Πρόεδρος Μακρόν συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν προκειμένου να διαφανεί η κοινή προσέγγιση της Δύσης στον πόλεμο της Ουκρανίας και στην αντιμετώπιση της Κίνας, αν και δεν γνωρίζουμε πόσο…κοινή είναι σήμερα αυτή η προσέγγιση.
Δεν είχαμε μεγάλες προσδοκίες αλλά, όμως άνοιξε μία πόρτα που μπορεί να επιτρέψει μικρές και σταδιακές προόδους. Η εμβάθυνση των σχέσεων της Γαλλίας που είναι μία μεγάλη δύναμή της Δύσης αλλά και της ΕΕ με την Κίνα έστω και αν αυτή δεν έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή (άραγε η Τουρκία και η Ουγγαρία το έχουν κάνει σαφώς και κατηγορηματικώς;) αναμένεται να βοηθήσει.
Η Κίνα θεωρείται ως η μόνη χώρα που μπορεί να ανοίξει κανάλια επικοινωνίας σε όλα τα μέρη της σύγκρουσης και να ασκήσει
αποτελεσματική διπλωματική πίεση στη Μόσχα. Από την πλευρά του το Πεκίνο επεδίωξε με αυτήν την επίσκεψη να μην επιδεινωθούν και άλλο οι σχέσεις με τη Δύση.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι απλά και μόνο το γεγονός ότι Μακρόν και Φον ντερ Λάιεν βρέθηκαν στο Πεκίνο είναι από μόνο του θετικό πρωτίστως για την κατάσταση στην Ουκρανία έστω και αν «κρατάμε τον πήχη χαμηλά»! Είμαστε από τους πρώτους που τοποθετηθήκαμε παρά τις όποιες ασάφειες της θετικά στην κινεζική πρόταση η οποία ουδόλως μπορεί από μόνη της να επιλύσει την εξίσωση «να μη χάσει η Ουκρανία και να μην κερδίσει η Ρωσία».
Είναι όμως ένα κείμενο αρχών το οποίο για να γίνει συνεκτικό και να οδηγήσει στην αποκλιμάκωση και κατόπιν σε παύση των
εχθροπραξιών χρειάζεται διαβούλευση για βελτίωση και σε αυτό όπως είχε τονίσει ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν θα εστίαζε τις προσπάθειες του επισκεπτόμενος την Κίνα. Για τις τελευταίες μας διαπιστώσεις περιμένουμε σήμερα το βράδυ και τις τελευταίες δηλώσεις των δύο Προέδρων όταν θα κλείσει η τριήμερη επίσκεψη ενώ θα εκκρεμεί και η τηλεφωνική επικοινωνία Σι-Ζελένσκι.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
