Έκκληση προς την κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα να γίνει μια ρύθμιση που θα αντιμετωπίζει οριστικά το θέμα των εμπράγματων δικαιωμάτων του δημοσίου έκανε ο πρόεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) Ιωάννης Χαλκιάς.
Μιλώντας την περασμένη εβδομάδα στην Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Ελληνικής Βουλής, ο κ. Χαλκιάς είπε ότι σήμερα στα πολιτικά δικαστήρια εκκρεμούν χιλιάδες αγωγές που αφορούν διεκδικήσεις εκτάσεων με δασικό χαρακτήρα ή ακίνητα στα οποία το δημόσιο προβάλλει δικαιώματα στις υποθέσεις αυτές. Προέβλεψε δε ότι μέχρι το τέλος του έτους οι κτηματολογικές αγωγές θα αυξηθούν υπέρμετρα με τον κίνδυνο το Ελληνικό Δημόσιο να χάσει μεγάλο αριθμό δικαιωμάτων σε δασικές (και όχι μόνο) περιοχές.
Ο πρόεδρος του ΝΣΚ παραδέχθηκε ωστόσο, ότι στα ακίνητα που διεκδικεί το Ελληνικό Δημόσιο, υπάρχει μια παγιωμένη κατάσταση, που πολύ δύσκολα μπορεί να αγνοηθεί. «Το δημόσιο θεωρεί την Αγία Παρασκευή δάσος», είπε ο κ. Χαλκιάς. «Θεωρεί ένα κομμάτι των Βριλησσίων δάσος», πρόσθεσε, όπως επίσης και όλη η Ανθούσα, στην οποία το Ελληνικό Δημόσιο, έχει εμπράγματες διεκδικήσεις, σε περιοχές δηλαδή που υπάρχουν τίτλοι ιδιοκτησίας, πολεοδομικό σχέδιο, φως, νερό, τηλέφωνο, ακίνητα χτισμένα κ.λπ.
Όλα αυτά έχουν δημιουργήσει ένα κυκεώνα διεκδικήσεων με δεκάδες χιλιάδες νομικές διεκδικήσεις. «Στα πολιτικά δικαστήρια», είπε ο πρόεδρος του ΝΣΚ, «εκκρεμούν χιλιάδες αγωγές, που αφορούν διεκδικήσεις εκτάσεων με δασικό χαρακτήρα ή ακίνητα στα οποία το δημόσιο προβάλλει δικαιώματα και χιλιάδες αγωγές αναμένεται να κατατεθούν μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου του 2020». Αν σε αυτό προστεθεί το γεγονός ότι σε κάθε περιοχή της χώρας ισχύουν διαφορετικά εμπράγματα δικαιώματα, ο κίνδυνος να δημιουργηθεί «κομφούζιο» είναι πολύ μεγάλος.
«Άλλα εμπράγματα δικαιώματα έχουν στην Κρήτη, άλλα στις νέες χώρες, αλλά στην παλιά Ελλάδα, άλλα στα Ιόνια, άλλα στα Δωδεκάνησα. Υπάρχει ένα «κομφούζιο» και αυτές οι υποθέσεις, οι εμπράγματες του δημοσίου, κάνουν πάρα πολύ καιρό για να τελεσιδικήσουν», είπε ο κ. Χαλκιάς. Ανέφερε δε ως χαρακτηριστικό το παράδειγμα την τελεσίδικη απόφασης του εφετείου στη Χαλκιδική που το δημόσιο κέρδισε 55.000 στρέμματα στη Σιθωνία από την μονή Ιβήρων του Αγ. Όρους, μια υπόθεση που χρειάστηκε ωστόσο 39 χρόνια για να λυθεί, με τελεσίδικη απόφαση. Και φυσικά το θέμα δεν έχει κλείσει οριστικά, αφού όπως είπε ο πρόεδρος του ΝΣΚ, έχει μέλλον και ότι προφανώς θα ασκηθεί αναίρεση από τους αντιδίκους.
Κατά τον πρόεδρο του ΝΣΚ, η διαιώνιση αυτή της κατάστασης, δεν είναι συμφέρουσα για κανένα, καθώς δεν προστατεύει την οικονομική δραστηριότητα, το δημόσιο συμφέρον, το περιβάλλον και ακόμη δεν προστατεύει το ιδιωτικό συμφέρον. Για την επίλυσή της πρότεινε μια ρύθμιση που θα γίνει από το ΝΣΚ, υπερκομματική και τεχνοκρατική.
«Έχουμε απόλυτη επίγνωση της ευαισθησίας», είπε ο κ. Χαλκιάς, «αλλά και της πολυπλοκότητας που παρουσιάζει το θέμα αυτό, για να επιλυθεί το σχετικό πρόβλημα, θα πρέπει να υπάρξει μια γενναία νομοθετική ρύθμιση αλλά πρέπει να γίνει μια ρύθμιση και για τα εμπράγματα δικαιώματα του δημοσίου και αυτή μπορούμε να την προτείνουμε και εμείς ως Νομικό Συμβούλιο στους αρμόδιους υπουργούς. Θεωρούμε ότι είναι καλύτερο να υπάρχει μια πρόταση αντίστοιχη από ένα τεχνοκρατικό σώμα, όπως είναι το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, παρά να έρθει από ένα κόμμα. Αυτή η πρόταση θα λαμβάνει υπόψη τα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και, προφανώς, δεν θα έχει χαριστικό χαρακτήρα για τους καταπατητές».
Τέλος, ο πρόεδρος του ΝΣΚ, εκτίμησε ότι για τις κτηματολογικές αγωγές που έχουν υποβληθεί (ή θα υποβληθούν) πρέπει να υπάρξει παράταση επεξεργασίας από το τις αρμόδιες υπηρεσίες και το ΝΣΚ η οποία αν δεν δοθεί, τότε το δημόσιο θα χάσει όχι μόνο δασικές εκτάσεις και άλλες εκτάσεις αγροτικές και τα λοιπά. «Επειδή οι αρμόδιες κτηματικές υπηρεσίες και οι δασικές υπηρεσίες αδυνατούν αυτή τη στιγμή να στείλουν χιλιάδες υποθέσεις σε μας, για να τις επεξεργαστούμε περαιτέρω. Είναι πολλή δουλειά, μεγάλη δουλειά και δεν επαρκεί ο χρόνος».
Κατά την παρουσίαση των πεπραγμένων του ΝΣΚ για το έτος 2019 στη Ελληνική Βουλή, ο κ. Χαλκιάς, υπογράμμισε την επιτυχή νομική στήριξη που παρέχει Συμβούλιο σε υποθέσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ) όπου σε τρεις διαφορετικές υποθέσεις, διασφάλισε επιστροφές κονδυλίων ύψους 518 εκατ. ευρώ από διάφορα ταμεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα 72 εκατ. ευρώ αφορούν σε υπόθεση που έκλεισε το 2019 και τα υπόλοιπα 446 εκατ. ευρώ σε δύο υποθέσεις που έκλεισαν το πρώτο εξάμηνο του 2020.
Μελαμψή σελίδα
Πάντως κατά τον ΝΣΚ η μελαμψή σελίδα της χώρας μας αποτελούν οι καταδίκες για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε θέματα σωφρονισμού. Το 2019 εκδόθηκαν 62 Αποφάσεις του Δικαστηρίου του Στρασβούργου και από αυτές οι 24 ήταν καταδικαστικές και οι πιο πολλές αφορούσαν στις κακές συνθήκες κράτησης στις φυλακές. Κατά την τριετία 2017-19, εκδόθηκαν από το ΕΔΔΑ, 307 αποφάσεις εκ των οποίων οι 93 ήταν καταδικαστικές για τη χώρα.
«Πρόκειται για ένα μεγάλο και γνωστό θέμα, ένα θέμα, που εάν το λύσει η Ελληνική Βουλή θα απαλλάξει την Ελλάδα από πάρα πολλές καταδίκες, πάρα πολλές ανεκτέλεστες αποφάσεις και πολύ μεγάλες αποζημιώσεις», είπε ο κ. Χαλκιάς. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές υποθέσεις δεν έφτασαν καν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).
Το 2019 συγκεκριμένα, 39 προσφυγές διαγράφηκαν από το πινάκιο λόγω φιλικού διακανονισμού ή μονομερούς δήλωσης. Μόνον 14 απορρίφθηκαν. Συνήθως στο φιλικό διακανονισμό, η ελληνική πλευρά αναγνωρίζει την παραβίαση και συνήθως αποζημιώνει με την συνήθη αποζημίωση του ΕΔΔΑ μειωμένη κατά 30%-40%. Ο κ. Χαλκιάς δεν αναφέρθηκε στο συνολικό ύψος των αποζημιώσεων, αλλά σίγουρα ανέρχονται σε εκατ. ευρώ. Η μονομερής δήλωση γίνεται όταν ο αντίδικός δεν αποδέχεται την προσφορά της αποζημίωσης, οπότε, εκεί το Ελληνικό Δημόσιο και το ΝΣΚ, για να μην χρεωθεί την καταδικαστική απόφαση του ΕΔΔΑ, πραγματοποιεί τη μονομερή δήλωση, ότι «πράγματι παραβιάσαμε το άρθρο 3, για τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές».
Οι επιδόσεις αυτές κατά τον πρόεδρο του ΝΣΚ, αποτελούν «ντροπή» για τη χώρα καθώς εμφανίζεται στην κορυφή του πίνακα, είτε στον τομέα των παραβιάσεων, είτε στον τομέα της μη εκτέλεσης των αποφάσεων του δικαστηρίου (ΕΔΔΑ). «Οι χώρες που είναι πριν από εμάς, στις παραβιάσεις και στις ανεκτέλεστες αποφάσεις είναι η Τουρκία, η Ρωσία, η Αρμενία, η Πολωνία, η Ουγγαρία», είπε ο κ. Χαλκιάς. «Έχει καμία σχέση η Ελλάδα με αυτές τις χώρες στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;», αναρωτήθηκε ο πρόεδρος του ΝΣΚ.
Πάντως ο στόχος παραμένει στην επόμενη τριετία, με τη βοήθεια και της Μόνιμης Επιτροπής της Βουλής, η Ελλάδα να πετύχει μηδέν προσφυγές για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μηδέν αποφάσεις καταδικαστικές, μηδέν αποζημιώσεις, μηδέν ανεκτέλεστες. Απλά, πρέπει γίνουν κάποιες νομοθετικές ρυθμίσεις, έτσι ώστε να εναρμονιστούν πλήρως με τη νομολογία του ΕΔΔΑ και με τα όσα λέει η Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Εξάντληση ένδικων μέσων
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί να σημειωθεί ότι το ΝΣΚ αλλάζει τακτική στις διεκδικήσεις του δημοσίου αναφορικά με την εξάντληση των ένδικων μέσων. Όπως φάνηκε και με τον μεγάλο αριθμό φιλικών διακανονισμών και των μονομερών δηλώσεων στις πρόσφυγες παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έτσι και στις λοιπές προσφυγές, το ΝΣΚ σταματά να εξαντλεί τα ένδικα μέσα που παρέχει ο νόμος.
Το 2019, όπως ανέφερε ο πρόεδρος του ΝΣΚ, Ο αριθμός των εφέσεων και των αναιρέσεων που άσκησε το δημόσιο το ήταν κατά 40% μειωμένος. «Ο κανόνας ότι το δημόσιο εξαντλεί όλα τα ένδικα μέσα είναι πλέον παρελθόν», είπε ο κ. Χαλκιάς. Και πρόσθεσε: «Οι σωστές αποφάσεις γίνονται δεκτές από το Ελληνικό Δημόσιο, ακόμα και αν είναι από το Ειρηνοδικείο Νιγρίτας ή Σιδηροκάστρου».
Μάλιστα το ΝΣΚ έχει προβλέψει στο καινούργιο σύστημα επιθεώρησης που τώρα δημιουργεί, να ελέγχει ποιος ασκεί αβάσιμες εφέσεις ή αναιρέσεις. «Αυτό θα το πετύχουμε στο 100% να είστε βέβαιοι γι' αυτό», είπε ο κ. Χαλκιας σημειώνοντας, ότι «το γεγονός ότι το δημόσιο εξαντλεί όλα τα ένδικα μέσα, έχει μια περίεργη ιστορία. Ξεκίνησε από μια εγκύκλιο που έκανε ένας σύμβουλος του Υπουργού Οικονομικών το 1986 που είπε, το δημόσιο υποχρεωτικά ασκεί όλα τα ένδικα μέσα. Ένας σύμβουλος, ο οποίος δεν ήταν νομικός, τεχνικός του ΟΤΕ ήταν».
