Πριν από δύο εβδομάδες έντονες αντιδράσεις είχαν προκαλέσει οι αγκυλωτοί σταυροί και τα αντισημιτικά συνθήματα που βρέθηκαν σε 107 επιτύμβιες πλάκες στο εβραϊκό κοιμητήριο του Βεστοφέν, όχι μακριά από το Στρασβούργο, όπου περίπου 80 μνήματα είχαν βεβηλωθεί με σβάστικες τον Φεβρουάριο σε άλλο εβραϊκό κοιμητήριο.
Τον Οκτώβριο πάλι είχαμε το αιματηρό περιστατικό της επίθεσης ακροδεξιού ατόμου με στόχο τη συναγωγή στο Χάλε στην Ανατολική Γερμανία που κόστισε τη ζωή σε δύο ανθρώπους και άφησε τη γερμανική κοινωνία σε σοκ. Τον ίδιο μήνα βέβαια καταγράφεται η πιο πολύνεκρη επίθεση κατά Εβραίων των τελευταίων δεκαετιών στις ΗΠΑ, με 11 νεκρούς και 6 τραυματίες, σε συναγωγή του Πίτσμπουργκ.
O αντισημιτισμός και η βία κατά των Εβραίων αυξάνονται εδώ και χρόνια, ιδίως στην Ευρώπη.ΒΒΒ Οι παραπάνω επιθέσεις δεν αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά δυστυχώς. Ενδεικτικά στη Γαλλία το 2015 τέσσερα στα δέκα εγκλήματα μίσους είχαν θύματα Εβραίους, παρότι αντιπροσωπεύουν πια μόλις το 1% του πληθυσμού, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2016 καταγράφονταν κατά μέσο όρο τρεις αντισημιτικές επιθέσεις την ημέρα.
Εξ ου και η ανασφάλεια των Εβραίων Ευρωπαίων πολιτών έχει ενταθεί σε αξιοσημείωτα επίπεδα σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. (FRA), τον Δεκέμβριο του 2018.
Παρά το ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διορίσει από το 2015 συντονιστή για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού, το 2016 η Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, στην οποία ανήκουν 25 κράτη-μέλη της Ε.Ε., ενέκρινε ορισμό του αντισημιτισμού και στις 29 Νοεμβρίου 2018 η Ε.Ε. απέκτησε μόνιμη διεθνή εταιρική σχέση με τη Διεθνή Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος.
Στη χώρα μας πάλι και ενώ είχαμε την είσοδο της Χρυσής Αυγής στο ελληνικό Κοινοβούλιο, την αντιεβραϊκή ρητορική σε ακραία μέσα του Τύπου και του Διαδικτύου, ο αντισημιτισμός ευτυχώς δεν έχει θύματα όπως σε άλλες χώρες, αλλά περιορίζεται σε αλλεπάλληλες βεβηλώσεις και τον εμπρησμό εβραϊκών στόχων, όπως είναι οι συναγωγές και τα νεκροταφεία.
Το πρόβλημα είναι ότι σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες τόσο το 2014 (Anti-Defamation League) όσο και το 2017 (Ιδρυμα Heinrich Böel) τα ποσοστά των Ελλήνων που υιοθετούν αντισημιτικά στερεότυπα είναι αρκετά υψηλά (67%) και ως ένα σημείο πρωτόγνωρα για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Ακόμη και στη Πολωνία (45%) και στη Γαλλία (37%) τα σχετικά ποσοστά είναι χαμηλότερα.
Στην Ελλάδα, οι επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί μεθοδικά και συστηματικά με το εν λόγω φαινόμενο καταλήγουν ότι δύο είναι κυρίως τα χαρακτηριστικά του στη χώρα μας: η θρησκευτική μισαλλοδοξία και η δαιμονοποίηση του άλλου μέσα από σκόρπιες και ετερόκλητες θεωρίες συνωμοσιολογίας.
Η εσωστρεφής ανάγνωση της Ιστορίας με μανιχαϊστικούς όρους και ο σεχταρισμός μερίδας της Εκκλησίας, σε συνδυασμό με τη συνωμοσιολογική επίρριψη ευθύνης στους Εβραίους για τα δεινά του κόσμου, ενισχύουν την αντισημιτική ρητορική στον τόπο μας. Αυτή δε αντικατοπτρίζεται και στον απενοχοποιημένο αντιεβραϊκό λόγο τμήματος του πολιτικού κόσμου που συγχέει τον αντισημιτισμό με τον αντισιωνισμό. Και όχι μόνο στα άκρα του πολιτικού φάσματος όπως νομίζουν ορισμένοι. Μην ξεχνάμε ότι είχαμε αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, που παρομοίασε τους δανειστές της Ε.Ε. με τον Σάιλοκ, ενώ αντίστοιχα το ίδιο διάστημα υφυπουργό Παιδείας που υποστήριξε ότι οι Εβραίοι οικειοποιήθηκαν το Ολοκαύτωμα ώστε να προκαλέσουν τη συμπάθεια της διεθνούς κοινής γνώμης.
Εν τούτοις, τα τελευταία χρόνια ο αντισημιτισμός στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα από την πολιτεία. Το Ολοκαύτωμα είναι βασικό κεφάλαιο της διδακτικής ύλης στα σχολικά βιβλία. Η «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος» καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής τον Ιανουάριο του 2004, ενώ την ίδια χρονιά θεσπίστηκε ότι ο αντισημιτισμός διώκεται ως μορφή ρατσισμού. Πρόσφατα, στην 81η επέτειο της «Νύχτας των Κρυστάλλων», ο Έλληνας πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα υιοθετεί τους ορισμούς του αντισημιτισμού και της άρνησης του Ολοκαυτώματος όπως ψηφίστηκαν από τις χώρες-μέλη του IHRA (Διεθνής Συμμαχία για την Μνήμη του Ολοκαυτώματος, στην οποία μετέχει και η χώρα μας) και την ενσωμάτωσή τους στη νομοθεσία και την εκπαίδευση.
Οι δημοκρατικές δυνάμεις της χώρας, λοιπόν, έχουν αντιληφθεί ότι πρέπει να απαντήσουν δυναμικά στο φαινόμενο του αντισημιτισμού, ο οποίος από τις αρχές του 2018 χάνει έδαφος, αφού και οι αντισημιτικές επιθέσεις έχουν μειωθεί σημαντικά σε σχέση με το διάστημα 2000-2011 που είχαμε ραγδαία αύξηση αυτών, ενώ η Χρυσή Αυγή είναι πλέον εκτός Κοινοβουλίου. Φυσικά σημαντικό ρόλο παίζει και η αναθέρμανση των σχέσεων Ελλάδας - Ισραήλ που έχει συνδράμει καταλυτικά στον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κοινή γνώμη αντιλαμβάνεται τους Εβραίους.
Εν κατακλείδι, ο αντισημιτισμός είναι ένα φαινόμενο σύνθετο, πολυδιάστατο, πολυπαραγοντικό, ετερογενές και σε διαρκή εξέλιξη, όπως πολύ εύστοχα τονίζει σε διάφορα βιβλία του ο Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ, ο πλέον διακεκριμένος πολιτικός επιστήμονας που έχει ασχοληθεί διεξοδικά με το θέμα. Είναι μια μορφή ρατσισμού από τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα που ακόμα καλά κρατεί και στις μέρες μας. Η εξάλειψή του δεν είναι εύκολη ή απλή υπόθεση. Αφορά πρωτίστως νοοτροπίες και ευδοκιμεί οπουδήποτε ενισχύονται τα συναισθήματα φόβου ή δυσπιστίας, μίσους, περιφρόνησης ή αγανάκτησης. Έχει δίκιο λοιπόν ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος (ΚΙΣΕ), Δαυίδ Σαλτιέλ, όταν τονίζει πως «η Παιδεία είναι η λύση, η μόνη απάντηση στα φαινόμενα του ρατσισμού γενικότερα και του αντισημιτισμού ειδικότερα». Γιατί μέσω της Παιδείας μπορεί να καλλιεργηθεί ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και η ανεκτικότητα προς κάθε θρησκευτική πεποίθηση, απαραίτητα στοιχεία κάθε φιλελεύθερης δημοκρατίας.Β
*Αναδημοσίευση απόΒ τον Φιλελεύθερο της ΠαρασκευήςΒ 27 Δεκεμβρίου
