Tης Κυριακής Στυλιανού*
Τους βλέπεις. Όχι μόνο στην αυλή το διάλειμμα, μα και στην τάξη. Είναι ετοιμοπόλεμοι. Να πιαστούν στα χέρια. Να παίξουν ξύλο για να σπάσουν πλάκα. Να πειράξουν το πρωτάκι που δείχνει αδύναμο. Να δούνε τον φόβο στα μάτια του. Είναι μαθητές, έχουν θυμό, το αίμα τους βράζει και είναι έτοιμοι να τα σπάσουν όλα. Να χτυπήσουν και τον καθηγητή. Γιατί όχι; Δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους. Σε όλα και σε όλους. Όχι όλοι, βέβαια. Μα όλο και πληθαίνουν τα κρούσματα βίας στα σχολεία. Όλο και αυξάνεται η παραβατικότητα. Γιατί;
Γιατί τόση βία στα σχολεία; Αφού δάσκαλοι και κοινωνία συμφωνήσαμε πως το ξύλο δεν βγαίνει από τον παράδεισο και δεν μπορεί να έχει καμία θέση σε ένα σύγχρονο σχολείο, γιατί τα σχολεία μας γίνονται καθημερινά πεδίο μαχών; Γιατί η βίτσα του καθηγητή βγήκε έξω από την πύλη του σχολείου κι επέστρεψε από το παράθυρο της τάξης στα χέρια των μαθητών; Από πότε ξέφυγε τόσο η κατάσταση από τα χέρια μας; Από πότε χρειάζονται κάγκελα, φύλαξη και συστήματα ασφαλείας τα σχολεία μας;
Ποιος φταίει; Τα φώτα της ευθύνης στρέφονται πρώτα στους δασκάλους. Το εύκολο είναι ελαφρά τη καρδία να τους στοχοποιήσεις και να τους απολύσεις με την ετυμηγορία της ανικανότητας, μα το σώφρον είναι να κάνει και η ίδια η κοινωνία την αυτοκριτική της. Έπρεπε να πέσει τόσο χαμηλά ο δάσκαλος;
Η απόφαση των ανθρώπων του πνεύματος ήταν ορθή: Ο μαθητής πρέπει να είναι πάνω απ' όλα! Ο δάσκαλος όφειλε να τσακίσει τα σκήπτρα της αυταρχικής εξουσίας που του έδωσε η κοινωνία, να σεβαστεί την ψυχή του παιδιού την ώρα της μάθησης, να βασιλεύσει με το ραβδί της αγάπης κι όχι με τη ράβδο του ξυλοδαρμού και της προσβολής.Αφού η κοινωνία εξελίχθηκε τόσο, ο ευσυνείδητος δάσκαλος ζήτησε να επικαιροποιήσει τον ρόλο του και αυτοκρινόμενος έθεσε εαυτόν σε αξιολόγηση και επαναπροσδιορισμό της αποστολής του.
Ο κύβος ερίφθη. Τα διεθνή κέντρα πνεύματος και διανόησης, προωθώντας νέα, μαθητοκεντρικά εκπαιδευτικά μοντέλα, κατέβασαν τον δάσκαλο από την υπερυψωμένη αξιοσέβαστη έδρα του, του αφαίρεσαν τον μανδύα της αυθεντίας και τον “αφόπλισαν” ορθώς από τη βίτσα και τον βούρδουλα ως αντιπαιδαγωγικό μέσο διδασκαλίας. Έπρεπε, όμως, η κοινωνία να τον διαλύσει; Να τον πετάξει στα σκουπίδια;
Όσο κι αν εθελοτυφλούμε, οφείλουμε να αποδεχτούμε πως η πτώση της “εξουσίας” του δασκάλου έδωσε δύναμη στον μαθητή τέτοια που ηλικιακά δεν μπορεί να τη διαχειριστεί. Θα έπρεπε να προβληματιστούμε, αν ήταν ώριμη η κοινωνία, ειδικά η μεσογειακή με τοέντονο συναίσθημα, να αποδομήσει σε τόσο μεγάλο βαθμό τον δάσκαλο και να αυτοπαιδευθεί. Μπορεί η κοινωνία να αυτοχαλιναγωγηθεί και να αυτοοριοθετηθεί χωρίς τη βοήθεια ενός αξιοσέβαστου δασκάλου;
Είναι δύσκολο να είσαι στις μέρες μας δάσκαλος σε σχολείο. Ακόμα πιο δύσκολο, όταν αγαπάς να είσαι δάσκαλος. Όταν δεν μπορείς να φανταστείς τον εαυτό σου να κάνεις κάτι άλλο. Όταν πιστεύεις ακόμα στον άνθρωπο και στη δύναμη του δασκάλου να θεραπεύσει το ένστικτο της βίας. Γιατί έγινες, δάσκαλε, δάσκαλος; Γιατί πίστεψες πως μπορεί να αλλάξεις τον κόσμο. Γιατί πίστεψες πως έχεις τον τρόπο να καλλιεργήσεις ευαισθησία και να φράξεις την επιθετικότητα μέσα από την παιδεία.
Κάθε φορά που βλέπουμε παιδικό χέρι να σηκώνεται για να κτυπήσει άλλο παιδικό σώμα, θα πρέπει να θεωρούμε τη σκηνή ως απάντηση στο ερώτημα αν και πόσο είναι αναγκαίο το επάγγελμα του δασκάλου. Πόσο σημαντικό είναι να μη χάσει ποτέ το κύρος του ο δάσκαλος στον σχολικό ή εξωσχολικό χώρο.
Κάθε φορά, κοινωνία, που αναρωτιέσαι γιατί υπάρχει τόση βία μέσα στα σχολεία, να μην ξεχνάς την αυτοκριτική. Ποιο μερίδιο ευθύνης οφείλεις να αναλάβεις από τη στιγμή που αποδέχθηκες να χάσει ο δάσκαλος τον σεβασμό σου. Μην επαναπαυθείς στο να αναδείξεις το μερίδιο ευθύνης που αναλογεί στον δάσκαλο για την κατάσταση. Ο δάσκαλος βιώνει καθημερινά τις συνέπειες της δικής του ευθύνης. Εσύ, κοινωνία, πότε θα κατανοήσεις πως οφείλεις να σπείρεις σεβασμό στο πρόσωπο του δασκάλου, αν δεν θες να θερίζεις βία;
*Η Κυριακή Στυλιανού είναι Φιλόλογος και Εκπαιδευτικός σε σχολείο της Κύπρου.
