Αγαλματοφοβία, ιστορικός αναθεωρητισμός, δυτικός φονταμενταλισμός. Οι εικονοκλάστες του 21ου αιώνα ανέλαβαν δράση. Γκρεμίζουν αγάλματα, αποκεφαλίζουν προτομές, καλύπτουν τοιχογραφίες, απομακρύνουν πορτρέτα, αλλάζουν ονομασίες στους δρόμους, λογοκρίνουν κλασσικά έργα, επιτίθενται στη Μικρή Γοργόνα και στη… μηλόπιτα! Ακρότητες στην υπηρεσία του «πολιτικώς ορθού». Τελευταίο θύμα η Βασίλισσα Ελισάβετ!
Σοκ στη γηραιά Αλβιόνα προκάλεσε τις προάλλες η απόφαση του Συλλόγου Αποφοίτων του πανεπιστημίου τους Οξφόρδης να αποκαθηλώσουν μια χρωματισμένη φωτογραφία του 1952 της Βασίλισσας Ελισάβετ, επειδή, όπως αποφάνθηκαν, συνδέεται με το… πρόσφατο αποικιοκρατικό παρελθόν της χώρας!
Ο υπουργός Παιδείας Γκάβιν Ουίλλιαμσον έσπευσε να καταδικάσει αυτήν την «παράδοξη» κίνηση. Όπως είπε, «είναι ο αρχηγός του Κράτους και σύμβολο του καλύτερου εαυτού του Ηνωμένου Βασιλείου. Στη διάρκεια της μακράς βασιλείας της εργάστηκε ακούραστα για να προαγάγει σε όλον τον κόσμο τις βρετανικές αξίες της ανοχής, της συμπερίληψης και του σεβασμού».
Η Βασίλισσα συνδέεται ιδιαίτερα με το συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο, το οποίο είχε επισκεφθεί το 1948 προκειμένου να ανακηρυχθεί επίτιμη Διδάκτωρ και το 2008 για την επέτειο των 550 χρόνων από την ίδρυσή του. Και πολλοί αποφάνθηκαν πως η συγκεκριμένη κίνηση αποτελεί την επιτομή του σταλινισμού.
Αλλά ο πρόεδρος του Συλλόγου Μάθιου Κάτσμαν δήλωσε στην εφημερίδα «Τέλεγκραφ»: «Την κατεβάσαμε. Αποφασίστηκε να παραμείνει το εντευκτήριο ουδέτερο. Αυτό είναι όλο. Το πανεπιστήμιο έχει πολλές απεικονίσεις διαφόρων πραγμάτων, αλλά στους κοινόχρηστους χώρους πρέπει να είναι ευπρόσδεκτοι όλοι».
Ρατσιστική και η… μηλόπιτα!
Και μέσα στη γενική σύγχυση, ο «Γκάρντιαν» δημοσίευσε μια συνέντευξη του καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, Ρατζ Πατέλ, στην οποία υποστηρίζει πως η μηλόπιτα είναι… το σύμβολο της γενοκτονίας των αυτοχθόνων, καθώς στα 1500 οι αποικιοκράτες μετέφεραν και φύτεψαν μηλιές στην Αμερική για να διακηρύξουν ότι οι Ινδιάνοι εξοντώθηκαν!
Επιπλέον, όπως είπε, ρατσιστική είναι και η ζάχαρη, διότι συνδέεται με την εργασία των σκλάβων στις φυτείες ζαχαροκάλαμου! Αλλά και το ύφασμα γκινγκχάμ πάνω στο οποίο παραδοσιακά σερβίρεται η μηλόπιτα, διότι παραπέμπει στα υφάσματα που χρησιμοποιούσαν οι ιθαγενείς!
Οπότε, ο δημοσιογράφος Μπεν Σαπίρο, σχολίασε: «Κάποτε η φράση “σημαία, πατρίδα και μηλόπιτα” μας ένωνε εμάς τους Αμερικάνους. Τώρα μας λένε πως είναι ένα “προσβλητικό σύμβολο της κυριαρχίας των λευκών”. Άρα να υποθέσω πως όλα καλά με την μηλόπιτα»!
Στις μέρες μας, ο ιστορικός αναθεωρητισμός έχει πάρει διαστάσεις πανδημίας.
Όλα ξεκίνησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, στις 25 Μαΐου του 2020 και την διάδοση του κινήματος «Black lives matter». Στο στόχαστρο βρέθηκαν αμέσως τα αγάλματα του Χριστόφορου Κολόμβου, που κατηγορήθηκε για την εξόντωση των αυτοχθόνων Ινδιάνων.
Κολόμβος, στρατηγός Λη, Αβραάμ Λίνκολν
Στις ΗΠΑ θύμα δεν έπεσε μόνο ο Κολόμβος, του οποίου τα αγάλματα γκρεμίστηκαν το ένα μετά το άλλο σ’ ολόκληρη τη χώρα. Γκρεμίστηκαν και τα αγάλματα του Στρατηγού Λη που ηγήθηκε των Νοτίων στον αμερικανικό εμφύλιο. Μάλιστα, το άγαλμα της 16χρονης μαύρης ακτιβίστριας Μπάρμπαρα Ρόουζ Τζονς αντικατέστησε στη Ροτόντα του Καπιτωλίου της Ουάσιγκτον το άγαλμα του στρατηγού Λη.
Κάποιοι προσπάθησαν να γκρεμίσουν ακόμη και το άγαλμα του Αμερικανού προέδρου Άντριου Τζάκσον, μπροστά στον Λευκό Οίκο, κατηγορώντας τον ως υπέρμαχο της δουλείας.
Τον Μάιο του 2020, με διάταγμά του ο Τραμπ είχε προσπαθήσει να προστατεύσει την αμερικανική πολιτιστική κληρονομιά, μεγάλο θύμα της φυλετικής οργής που απλώθηκε στη χώρα. Παρ’ όλα αυτά, στη Βαλτιμόρη, το άγαλμα του Κολόμβου, του δημιουργού του «αμερικανικού ονείρου», αποκεφαλίστηκε και πετάχτηκε στο λιμάνι.
Λίγο μετά, η αρμόδια Επιτροπή Τέχνης του δήμου της Βοστώνης αποφάσισε να απομακρύνει το «Σύμπλεγμα της Απελευθέρωσης», ένα γλυπτό που τοποθετήθηκε στην Πλατεία Παρκ το 1879 και απεικόνιζε τον Αβραάμ Λίνκολν και έναν μαύρο σκλάβο, με το σκεπτικό ότι η «μειωτική απεικόνιση» του σκλάβου το καθιστά ακατάλληλο για δημόσια έκθεση.
Ήδη από το 2018, το δημοτικό συμβούλιο του Λος Άντζελες, απομάκρυνε ένα άγαλμα του Κολόμβου από ένα πάρκο, μετά από διαμαρτυρίες πολλών ακτιβιστών που εκπροσωπούν ομάδες Αμερικανών ιθαγενών.
Αλλά ο (δημοκρατικός) κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Άντριου Κουόμο υπερασπίστηκε τον Κολόμβο, υπενθυμίζοντας ότι ο γεννημένος στη Γένοβα θαλασσοπόρος υπήρξε ο πλοηγός της παρουσίας της ιταλικής κοινότητας στις ΗΠΑ, που σήμερα αριθμεί 16 εκατομμύρια πολίτες.
Ακόμη και το καθολικό Πανεπιστήμιο Notre Dame στην Ιντιάνα, δέχθηκε πέρσι να καλύψει σημαντικές τοιχογραφίες του 19ου αιώνα, επειδή απεικόνιζαν διάφορες σκηνές από τη ζωή του Κολόμβου, μετά από απαίτηση φοιτητών.
Όσα πήρε ο άνεμος!
Και η επίθεση στο παρελθόν δεν περιορίστηκε στα αγάλματα. Σκηνές από την περίφημη ταινία «Όσα παίρνει ο άνεμος» λογοκρίθηκαν και αφαιρέθηκαν, στίχοι τραγουδιών εξαφανίστηκαν, κινούμενα σχέδια αποσύρθηκαν.
«Ποιο είναι το επόμενο βήμα;», αναρωτιούνται πολλοί. Μήπως η εξαφάνιση ακόμη και των αγαλμάτων των Ρωμαίων αυτοκρατόρων; Ανάλογη συμπεριφορά δεν είχε επιδείξει το «Ισλαμικό Κράτος», όταν κατέστρεψε την αρχαία πόλη της Παλμύρας; Ποιος δεν θυμάται τον ηρωικό αρχαιολόγο Χαλίντ Αλ-Άσαντ που αποκεφαλίστηκε από τους τζιχαντιστές όταν αρνήθηκε να αποκαλύψει που βρίσκονταν κρυμμένα σημαντικής αξίας αρχαιολογικά ευρήματα;
Η επίθεση στο παρελθόν εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα.
Στην Ιταλία, περιέλουσαν με κόκκινη μπογιά το άγαλμα του διάσημου Ιταλού δημοσιογράφου Ίντρο Μοντανέλλι, στους κήπους της Πόρτα Βενέτσια στο Μιλάνο, κατηγορώντας τον για αποικιοκρατική συμπεριφορά τον καιρό του πολέμου στην Αιθιοπία.
Στο μικροσκόπιο έχει βρεθεί ακόμη και ο… Δάντης, καθώς πολλοί αναζήτησαν και βρήκαν στη «Θεία Κωμωδία» στοιχεία ρατσισμού, ισλαμοφοβίας, ακόμη και ομοφοβίας. Ήδη από το 2012 στην Ιταλία έχουν αφαιρεθεί από την διδακτέα ύλη κάποια κεφάλαια του διασημότερου έργου του μεγάλου ποιητή που έβαλε τις βάσεις της ιταλικής γλώσσας.
Στο Βέλγιο, συγκεντρώθηκαν υπογραφές για να απομακρυνθούν τα αγάλματα του Λεοπόλδου Β΄, βασιλιά από το 1865 ως το 1909, περιόδου ταυτισμένης με την βελγική αποικιοκρατία στο Κογκό. Στην Αμβέρσα ένα άγαλμα του Λεοπόλδου κάηκε από το πλήθος και σε κάποιες πόλεις λεωφόροι που έφεραν το όνομά του μετονομάστηκαν. Και κάποιοι κάτω από τα αγάλματα του βασιλιά έγραψαν «ο μακελάρης του Κογκό».
Ο ίδιος ο βασιλιάς Φίλιππος εξέφρασε τον Ιούνιο του 2020 την «βαθύτατη λύπη του για τα τραύματα» που προκάλεσε η χώρα του κατά την αποικιοκρατική της περίοδο στον Κονγκό, απευθύνοντας επιστολή στον πρόεδρο της χώρας.
«Ρατσιστικό ψάρι» η Μικρή Γοργόνα!
Το πρωί της 3ης Ιουλίου 2020, η Κοπεγχάγη ξύπνησε βλέποντας τις λέξεις «ρατσιστικό ψάρι», γραμμένες στη βάση της εμβληματικής Μικρής Γοργόνας, που στέκει στον βράχο απέναντι από το λιμάνι εδώ και 108 χρόνια.
Δεν ήταν η πρώτη φορά. Η Μικρή Γοργόνα έχει άπειρες φορές βανδαλιστεί και δύο φορές αποκεφαλιστεί. Αυτή τη φορά, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν έπεσε θύμα μιας πρωτοφανούς και ανεξήγητης μανίας.
Το κύμα του ιστορικού ρεβιζιονισμού σάρωσε και την Πορτογαλία. Τον περασμένο Μάρτιο καταστράφηκε το «Μνημείο των Ανακαλύψεων» στη Λισαβόνα, μόνο και μόνο επειδή ανεγέρθηκε επί του δικτάτορα Σαλαζάρ. Θύματα έπεσαν και τα ομοιώματα του πλοίου του μεγάλου εξερευνητή Βάσκο Ντα Γκάμα, που ταυτίστηκε με το πορτογαλικό αποικιοκρατικό παρελθόν. Την ίδια ώρα, ο Κιλουάνι Κία Χέντα, ο διασημότερος καλλιτέχνης της Αγκόλας κλήθηκε να δημιουργήσει ένα μνημείο αφιερωμένο στα θύματα της δουλείας. Κατασκεύασε ένα λιβάδι από αλουμινένια ζαχαροκάλαμα. Σε ανάμνηση της δημιουργίας από τους Πορτογάλους της πρώτης φυτείας ζαχαροκάλαμου στην Βραζιλία. Τα φυτά μεταφέρθηκαν εκεί τον 16ο αιώνα μαζί με Αφρικανούς σκλάβους…
Νόμος για τη Δημοκρατική Μνήμη
Στην Ισπανία, τον Σεπτέμβριο του 2020, μεγάλη συζήτηση έγινε γύρω από τον Νόμο για τη Δημοκρατική Μνήμη. Αποτελείται από 5 κεφάλαια και 66 άρθρα και σκοπό έχει να αποκαταστήσει τα θύματα του ισπανικού εμφυλίου και της δικτατορίας του Φράνκο. Εκείνοι που διαφώνησαν σημείωσαν ότι η κυβέρνηση Σάντσεθ – Ιγκλέσιας ουδέποτε ενδιαφέρθηκε για την αποκατάσταση της μνήμης των 300 νεκρών της τρομοκρατικής οργάνωσης ΕΤΑ. «Κανένα κοινοβούλιο δεν μπορεί να νομοθετήσει για την Ιστορία, εκτός αν αποφασίσουμε να βαδίσουμε προς μια οργουελική κοινωνία», σημείωσαν.
Ωστόσο, λίγους μήνες νωρίτερα, η Ισπανίδα υπουργός Παιδείας χρειάστηκε να υπερασπιστεί τα πολυάριθμα αγάλματα του Χριστόφορου Κολόμβου. «Οι πόλεις έχουν ιστορία και στιγμές που πρέπει να γίνονται σεβαστές και να διδασκόμαστε από αυτές», δήλωσε η Ισαμπέλ Θελάα σε δημοσιογράφους, όταν ρωτήθηκε σχετικά με τις αξιώσεις διαδηλωτών, αλλά και ορισμένων αριστερών πολιτικών, για αποκαθήλωση των αγαλμάτων.
Στις 23 του περασμένου Φεβρουαρίου πάντως, από την πύλη του ισπανικού θύλακα της Μελίγια, απομακρύνθηκε το τελευταίο άγαλμα του δικτάτορα Φρανσίσκο Φράνκο, που υπήρξε διοικητής της ισπανικής λεγεώνας στον πόλεμο του Ριφ, μεταξύ Ισπανογάλλων και Βερβέρων, το 1920.
Τον περασμένο μήνα, η κυβέρνηση του Μεξικού ζήτησε επισήμως συγγνώμη από τους αυτόχθονες Μάγια για τις αδικίες που διαπράχθηκαν εναντίον τους μετά την ισπανική κατάκτηση. Η «συγγνώμη» συνέπεσε με την επέτειο των 500 χρόνων από την «Κονκίστα», την κατάκτηση του Μεξικού.
Θύμα και ο Μαχάτμα Γκάντι, στο στόχαστρο οι Πυραμίδες!
Στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, βανδαλίστηκε μέχρι και το άγαλμα του Μαχάτμα Γκάντι, του υπερμάχου της μη βίας, που κατηγορήθηκε ως… επικίνδυνος ρατσιστής. Κι’ αυτό επειδή τον καιρό που βρέθηκε στη Νότια Αφρική (1893-1914) αγωνίστηκε υπέρ των συμπατριωτών του Ινδών, υποστηρίζοντας πως ήταν ανώτεροι των Αφρικανών και χρησιμοποιώντας το υποτιμητικό «καφίρ» όταν αναφερόταν στους μαύρους. Η αλήθεια είναι ότι ο Γκάντι, με τους αγώνες του υπέρ των Ινδών, άνοιξε τον δρόμο για τους αγώνες των μαύρων, ενώ είναι γνωστοί οι αγώνες του κατά του βρετανικού ιμπεριαλισμού.
Στο τουίτερ ξεκίνησε πόλεμος ακόμη και για τις… Πυραμίδες της Αιγύπτου. «Να τις γκρεμίσουμε, τις έχτισαν σκλάβοι», γράφουν οι μεν. «Κάτω τα χέρια από τις πυραμίδες», απαντούν οι δε.
Στο Μπρίστολ από την ομώνυμη λεωφόρο γκρέμισαν το άγαλμα του Έντουαρντ Κόλστον, που βρισκόταν εκεί από το 1895. Είχε αποκτήσει φήμη ως φιλάνθρωπος, αλλά και ως έμπορος σκλάβων, μεταφέροντας από την Αφρική περίπου 100 χιλιάδες ανθρώπους από το 1672 ως το 1689.
Ρατσιστής και ο Τσόρτσιλ!
Στο Λονδίνο, στη βάση του αγάλματος του Ουίνστον Τσόρτσιλ, του πατέρα της νίκης επί του ναζισμού, κάποιοι έγραψαν τη φράση «ήταν ρατσιστής», κατηγορώντας τον ότι μεταξύ του 1942 και του 1944 ασχολήθηκε με την πολεμική προσπάθεια κατά της Ιαπωνίας και αδιαφόρησε για τις ανάγκες του πληθυσμού της Βεγγάζης που μαστιζόταν από την πείνα.
Με την ίδια λογική επιθέσεις δέχθηκαν και τα αγάλματα του Φράνσις Ντρέηκ (1540-1596), με την κατηγορία ότι ηγήθηκε του βρετανικού ιμπεριαλισμού, αν και υπήρξε ο άνθρωπος που υπερασπίστηκε την Αγγλία κατά την επίθεση της αήττητης αρμάδας του Ισπανού βασιλιά Φίλιππου Β΄, υπερασπιζόμενος έτσι ολόκληρη την Ευρώπη από την Ιερά Εξέταση που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή στην Ισπανία.
Στο Πλύμουθ, οι αρχές αποφάσισαν να μετονομάσουν την πλατεία Σερ Τζον Χόπκινς, εμπόρου σκλάβων, ενώ το Μουσείο του Λονδίνου αποφάσισε να αποσύρει το γιγάντιο μπρούτζινο άγαλμα του Ρόμπερτ Μίλλιγκαν, ιδιοκτήτη φυτειών όπου δούλευαν σκλάβοι.
Μάλιστα, ο δήμαρχος του Λονδίνου Σαντίκ Χαν συνέστησε μια επιτροπή που θα αποφασίσει ποια αγάλματα θα απομακρυνθούν και ποιοι δρόμοι και πλατείες θα μετονομαστούν, δηλαδή τι και ποιος θα εξαφανιστεί από προσώπου Ιστορίας.
Μάχη με τα μουσεία
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, καθώς μια σειρά ιδιωτικά βρετανικά μουσεία ανακοίνωναν την πρόθεσή τους να αποσύρουν εκθέματά τους που δεν κρίνονται «πολιτικώς ορθά», ο Βρετανός υπουργός Πολιτισμού Όλιβερ Ντόουντεν προειδοποίησε πως αν οι προθέσεις γίνονταν πραγματικότητα η κυβέρνηση θα σταματούσε την χρηματοδότηση των συγκεκριμένων μουσείων.
Στη συζήτηση παρενέβη και ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, που ξεκαθάρισε: «Τα αγάλματα και άλλα ιστορικά αντικείμενα δημιουργήθηκαν από γενιές με διαφορετικό τρόπο σκέψης και κατανόησης του σωστού και του λάθους. Μερικά αναπαριστούν ανθρώπους που είπαν ή έκαναν πράγματα που μπορεί σήμερα να τα βρίσκουμε προσβλητικά. Αλλά ακόμη και αν διαφωνούμε με εκείνους που τα δημιούργησαν ή με εκείνους που αναπαριστούν, έπαιξαν έναν σημαντικό ρόλο στο να μας διδάξουν το παρελθόν μας – με όλα τα λάθη του».
Στο Παρίσι, ένα πάρκο πήρε το όνομα της Σολιτίντ, ηρωίδας της αντίστασης των σκλάβων στη Γουαδελούπη του 19ου αιώνα. Κόρη μιας Αφρικανής σκλάβας και ενός λευκού ναυτικού, αν και έγκυος έλαβε μέρος στις μάχες κατά των στρατιωτών του Ναπολέοντα και εκτελέστηκε δι’ απαγχονισμού στις 29 Νοεμβρίου 1802, μία ημέρα αφού γέννησε το παιδί της.
Στα τέλη του περασμένου Απριλίου, η Γερμανία αναγνώρισε την γενοκτονία εις βάρος της Νιγηρίας, με την υφυπουργό Πολιτισμού Μόνικα Γκρίτερς να ανακοινώνει ότι θα επιστραφούν στη χώρα τα περίφημα «Χάλκινα του Μπενίν», σημαντικότατα γλυπτά που κλάπηκαν κατά την αποικιοκρατική περίοδο. Στα τέλη του 2020 η Γαλλία ενέκρινε επίσης την επιστροφή 26 αντικειμένων που είχαν κλαπεί το 1892 από το Βασίλειο του Μπενίν. Όσο για το Βρετανικό Μουσείο έχει ταχθεί υπέρ της επιστροφής ορισμένων έργων στη Νιγηρία, αλλά υπό τη μορφή δανείου. Βεβαίως!
Επίσης από τον περασμένο Απρίλιο, η οδός Χέρμαν Φον Βίσμαν του Βερολίνου, που έφερε το όνομα του κυβερνήτη της «Γερμανικής Ανατολικής Αφρικής» (σήμερα Τανζανία, Ρουάντα και Μπουρούντι), μετονομάστηκε σε οδό Λάμεκ, στη μνήμη του Τανζανού πολιτικού. Ο Βίσμαν ήταν αυτός που επέβαλε βαριά φορολογία στους ντόπιους, κάτι που οδήγησε στην εξέγερση του 1905, που στοίχισε 300.000 ζωές.
Αναζητούνται κριτήρια και… ποινές!
Τώρα, όλοι διερωτώνται πού θα πάει αυτή η δουλειά. Και κατά πόσον είναι δυνατόν να βυθιστούν στη λήθη ολόκληρες ιστορικές περίοδοι. Και με βάση ποιο κριτήριο θα γινόταν κάτι τέτοιο;
Αν το κριτήριο είναι το ηθικό, τότε θα έπρεπε να εξαφανιστεί από προσώπου γης οτιδήποτε δεν συνάδει με τις σημερινές αξίες μας. Και καθώς το 90% των σημερινών αξιών μας δεν έχει καμιά σχέση με τις κρατούσες αξίες του παρελθόντος θα εξαφανίζονταν σχεδόν όλες οι ιστορικές πολιτικές και στρατιωτικές προσωπικότητες. Αλλά και μεγάλοι διανοητές, φιλόσοφοι της αρχαιότητας, μεγάλοι μουσουργοί, ακόμη και ο… Βολταίρος!
Κατά την Γαλλική Επανάσταση δεν έπεσαν μόνο ανθρώπινα κεφάλια, αλλά και μπρούτζινα. Και στην πρόσφατη Ιστορία, έπεσαν τα κεφάλια του Μουσολίνι, του Στάλιν, του Λένιν, του Σαντάμ.
Μπροστά σ’ αυτό το απίστευτο κύμα, κάποιοι προσπάθησαν να βάλουν χρονολογικά κριτήρια. Με το επιχείρημα ότι οι σημερινές ιδέες μας προέκυψαν από το παρελθόν, η ανθρωπότητα του σήμερα αναπτύχθηκε πάνω στην ανθρωπότητα του χθες και καθένας από μας κουβαλά μνήμες από ένα παρελθόν που δεν μπορεί να σβηστεί γιατί είναι αυτό που μας οδήγησε στο σήμερα.
Ο μεγάλος συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα έσπευσε να ξεκαθαρίσει: «Το να γκρεμίσουμε τα αγάλματα του Κολόμβου δεν θα βοηθήσει τον αντιρατσιστικό αγώνα στις Ηνωμένες Πολιτείες», δήλωσε, υπερασπιζόμενος την ιστορική μνήμη.
Το παράδοξο «δικαστήριο της Ιστορίας»
Το φαινόμενο έλαβε τόσο μεγάλη έκταση, που ήδη από τον Ιούλιο του 2020, 150 σημαντικοί διανοούμενοι αισθάνθηκαν την ανάγκη να υπογράψουν ένα ιδεολογικό κείμενο-μανιφέστο υπό τον τίτλο «Όχι στην δικτατορία του παρόντος»! Υποστηρίζοντας ότι αυτό το παράδοξο «δικαστήριο της Ιστορίας», αυτή η σταυροφορία κατά του παρελθόντος, αποτελεί τμήμα μιας νέας απολυταρχικής ιδεολογίας. Και εξηγώντας ότι τα ιστορικά γεγονότα και οι ιστορικές προσωπικότητες πρέπει να κρίνονται στο πλαίσιο εκείνης της χρονικής στιγμής κατά την οποία διαδραματίστηκαν.
Οι διανοούμενοι – ανάμεσά τους οι Μάργκαρετ Άτγουντ, Νόαμ Τσόμσκι, Φράνσις Φουκουγιάμα, Σαλμάν Ρουσντί, Φαρίντ Ζακαρία, ο Ελληνοαμερικανός κοινωνιολόγος Νίκολας Χρηστάκης – ζήτησαν να ανακτηθεί η αίσθηση της Ιστορίας και να καταργηθεί η επίθεση στην ιστορική μνήμη, που γεννά τις πιο ολοκληρωτικές ιδεολογίες.
Καταγγέλλουν ότι από πολλά ακαδημαϊκά προγράμματα σπουδών έχουν απαλειφθεί ο Σαίξπηρ, ο Χεμινγουέι και ο Φιτζέραλντ, ακόμη και ο Τόμας Τζέφερσον.
Όπως αναφέρουν για να ηττηθούν οι κακές ιδέες πρέπει να συζητηθούν, να εξαφανιστούν μέσω της πειθούς και όχι μέσω της σιωπής. «Ως συγγραφείς», γράφουν, «χρειαζόμαστε μια κουλτούρα που θα μας αφήνει χώρο για πειραματισμούς, διακινδυνεύσεις, ακόμη και λάθη».
Όργουελ: Όταν σταμάτησε η Ιστορία
Στο αριστούργημά του «1984» ο Τζορτζ Όργουελ εξήγησε τον τρόπο με τον οποίο το «καθεστώς» επέβαλε την αρχαία ρωμαϊκή τιμωρία της «Καταδίκης στη λήθη» (Damnatio Memoriae». Τότε, εξαφάνιζαν από παντού τα ονόματα των «προδοτών» - για την ακρίβεια των ηττημένων αντιπάλων που βαφτίζονταν προδότες ή διεφθαρμένοι – ώστε να εξαφανιστούν από τη συλλογική μνήμη.
Έγραψε ο Όργουελ: «Κάθε δίσκος καταστράφηκε ή παραποιήθηκε, κάθε βιβλίο ξαναγράφτηκε, κάθε εικόνα ξαναζωγραφίστηκε, κάθε άγαλμα και κάθε κτίριο μετονομάστηκε, κάθε χρονολογία τροποποιήθηκε. Και η διαδικασία συνεχίζεται μέρα τη μέρα, λεπτό το λεπτό. Η Ιστορία σταμάτησε. Δεν υπάρχει τίποτε εκτός από το αέναο παρόν, όπου το Κόμμα έχει πάντα δίκιο»…
* Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
