«Από τα ερείπια της κρίσης θα γεννηθεί μία ευρωπαϊκή οικονομία με αυξημένες δυνατότητες να εξασφαλίσει μακροχρόνια ευημερία και προοπτική στους πολίτες της στις νέες παγκόσμιες οικονομικές συνθήκες», επισημαίνει μεταξύ άλλων στο Liberal ο Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, Κωνσταντίνος Τσουτσοπλίδης τονίζοντας ότι «η πανδημία επέφερε μεγάλο πλήγμα σε όλες τις οικονομίες. Ζούμε αναμφίβολα μία απρόσμενη καταστροφή. Ας της δώσουμε αναπτυξιακή διέξοδο, καθιστώντας τη δημιουργική, όπως θα έλεγε και ο Σουμπέτερ».
Επιπροσθέτως, υπογραμμίζει ότι «η Οικονομική και Νομισματική Ένωση είναι ένα εργοτάξιο. Στο βαθμό που το ευρώ αποτελεί μία κατάκτηση χρήσιμη για την ευημερία και την πρόοδο της Ευρώπης, αναπόδραστα θα συνεχιστεί η πορεία προς μία μεγαλύτερη οικονομική ένωση που θα εγγυάται την μακροημέρευση της νομισματικής ένωσης. Η καταλυτική φράση του Ντράγκι «whatever it takes» νομίζω συνοψίζει την ουσία του πράγματος».
Παράλληλα, ο κ. Τσουτσοπλίδης υποστηρίζει ότι «το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μία μοναδική και ρεαλιστική αναπτυξιακή ευκαιρία για τη χώρα μας για σύγκλιση με τα ευρωπαϊκά επίπεδα ευημερίας».
Τέλος, ο Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα σημειώνει ότι «με την ένταξή της στην Ε.Ε., η Ελλάδα έδωσε ουσιαστικό περιεχόμενο σε κεντρικές επιλογές του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Η χώρα στερέωσε τη δημοκρατία της και επιτάχυνε τον εκσυγχρονισμό των δομών και των υποδομών της οικονομίας».
Συνέντευξη στην Ευφροσύνη Παυλακούδη
- Σε λίγες μέρες συμπληρώνονται 40 χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως δέκατο μέλος αρχικά στην ΕΟΚ. Ποιο το αποτύπωμα αυτής της πορείας για τη χώρα, αλλά και την Ευρώπη;
Με την ένταξή της η Ελλάδα έδωσε ουσιαστικό περιεχόμενο σε κεντρικές επιλογές του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Η χώρα στερέωσε τη δημοκρατία της και την εμπλούτισε στην κατεύθυνση των φιλελεύθερων αξιών του Διαφωτισμού στους τομείς των δικαιωμάτων των πολιτών, του κράτους δικαίου, της ανοχής στο διαφορετικό και της άμβλυνσης των διακρίσεων.
Επιτάχυνε τον εκσυγχρονισμό των δομών και των υποδομών της οικονομίας. Ενσωμάτωσε οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική εξωστρέφεια. Εξασφάλισε την ειρήνη με όρους ισότητας εντός μίας αναδυόμενης παγκόσμιας δύναμης που υποστηρίζει μία προσέγγιση ήπιας ισχύος.
- Ποια η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ευρώπη σήμερα δεδομένων των δημογραφικών, κλιματικών και τεχνολογικών εξελίξεων;
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι τα μεμονωμένα κράτη δεν έχουν την εμβέλεια να αντιμετωπίσουν νέες προκλήσεις, οι οποίες απαιτούν πλέον λύσεις παγκόσμιας συνεργασίας. Η Ε.Ε. έχει ικανό μέγεθος για να πρωταγωνιστήσει στη διαμόρφωση παγκόσμιου ρυθμιστικού πλαισίου και δομών που θα εξασφαλίζουν τέτοιες λύσεις, υπερασπιζόμενη τις βασικές αξίες της.
- Εμβάθυνση ή διεύρυνση της ΕΕ., είναι το δίλημμα για πολλούς τελευταία χρόνια. Κάποιοι πάλι λένε ότι το ζήτημα σήμερα είναι ανάμεσα σε μια αδύναμη Ευρώπη των 27 με αναποτελεσματικότητες, τριβές και φυγόκεντρες δυνάμεις και σε μια ισχυρή Ευρώπη. Εσείς τι προκρίνετε: ποια Ευρώπη τελικά χρειαζόμαστε;
Το δίλημμα μεταξύ εμβάθυνσης και διεύρυνσης είναι σύμφυτο της πορείας της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και αποτέλεσμα της επιτυχίας της. Η Ένωση έχει μία συμπεριληπτική ιστορική αποστολή και δεν μπορεί να αρνηθεί την ένταξη στις χώρες που το επιζητούν, αρκεί να πληρούν τις προϋποθέσεις που σαφώς καθορίστηκαν στο πλαίσιο της μεγάλης διεύρυνσης του 2004 που επανένωσε την ήπειρο.
Παράλληλα, τα προβλήματα που ανακύπτουν και απαιτούν κοινή δράση, καθώς και η ανάγκη ενσωμάτωσης των νέων χωρών, δημιουργούν μία περαιτέρω ενοποιητική δυναμική. Τελικά, ίσως το δίλημμα δεν είναι πραγματικό, αφού τις απαντήσεις δίνει κάθε φορά η ίδια η Ιστορία.
- Αρκετοί υποστηρίζουν ότι η ενότητα και η ευημερία της Ευρωζώνης πλήττονται σήμερα από βαθιές οικονομικές αποκλίσεις μεταξύ των μελών της αλλά και στους κόλπους αυτών. Θεωρείτε ότι μπορούν αυτές οι αποκλίσεις να ξεπεραστούν; Και με ποιο τρόπο;
Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση είναι ένα εργοτάξιο. Η αρχική απόφαση να προχωρήσει περισσότερο η νομισματική ένωση ώστε να υιοθετηθεί το κοινό νόμισμα, δοκιμάστηκε από τη μεγάλη οικονομική κρίση που ανάδειξε τα αδύνατα σημεία της κατασκευής.
Έκτοτε, έχουν γίνει πολλά βήματα ώστε να θωρακιστεί η Ευρωζώνη με πρόνοιες που καθιστούν το οικοδόμημα ανθεκτικότερο. Στο βαθμό που το ευρώ αποτελεί μία κατάκτηση χρήσιμη για την ευημερία και την πρόοδο της Ευρώπης, αναπόδραστα θα συνεχιστεί η πορεία προς μία μεγαλύτερη οικονομική ένωση που θα εγγυάται την μακροημέρευση της νομισματικής ένωσης. Η καταλυτική φράση του Ντράγκι «whatever it takes» νομίζω συνοψίζει την ουσία του πράγματος.
- Ουσιαστικά, υπάρχουν δύο κύρια πρότυπα για τη μελλοντική οργάνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης: (α) το υπερεθνικό πρότυπο (supranational model) και (β) το διακυβερνητικό πρότυπο (intergovernmental model). Ποιο από τα δύο πιστεύετε ότι συμφέρει τη χώρα μας;
Διαχρονικά η Ελλάδα υποστήριξε βήματα προς την κατεύθυνση του υπερεθνικού προτύπου, παρόλο που σε περιπτώσεις που αφορούσαν τα εθνικά μας θέματα κάναμε συχνή χρήση πολιτικών εργαλείων που προσιδιάζουν στο διακυβερνητικό πρότυπο. Αυτό πιστεύω είναι ένα εύγλωττο παράδειγμα που αναδεικνύει τη δυσκολία του να εξασφαλιστεί η ομοφωνία μεταξύ των χωρών-μελών που απαιτείται ώστε ενσωματωθούν στις συνθήκες πρόνοιες υπέρ του ενός ή του άλλου προτύπου.
Παρατηρούμε πάντως διαχρονικά κάποια σχήματα. Όταν η κοινή δράση σε ένα τομέα προδήλως υπερέχει σε ωφελήματα για όλους, ενισχύεται η λειτουργία σε υπερεθνικό επίπεδο. Όταν κάποιες χώρες μέλη αισθάνονται ότι διακυβεύονται οικονομικά ή γεωπολιτικά τους συμφέροντα, προκρίνουν την διακυβερνητική δράση ώστε να έχουν καλύτερο έλεγχο στα φρένα της ενοποιητικής πορείας.
- Πολλοί πολίτες σήμερα αναρωτιούνται τι κάνει η Ε.Ε. για τη πανδημία. Τι θα τους απαντούσατε;
Παρά την αρχική αμηχανία και κάποιες αστοχίες στην πορεία, μπροστά σε μία πρωτοφανή απειλή για την αντιμετώπιση της οποίας συχνά δεν διέθετε αρμοδιότητες ή μηχανισμούς, η Ε.Ε. έδειξε και πάλι ότι αποτελεί το κρίσιμο όχημα για την προστασία των πολιτών της.
Το ότι σήμερα προχωράει ο εμβολιασμός έστω με αυτούς τους ρυθμούς αποτελεί επίτευγμα της κοινής και ισότιμης πρόσβασης στα εμβόλια. Αν αντ' αυτού είχαμε ανταγωνισμό μεταξύ των κρατών μελών, οι πιο αδύναμες οικονομίες θα βρισκόταν σε δεινή θέση με καταστροφικές συνέπειες.
Οι ελπίδες μας για την ανοικοδόμηση της οικονομίας μετά την πανδημία βασίζονται αποκλειστικά στο κολοσσιαίο χρηματοδοτικό εργαλείο που ενεργοποίησε η Ε.Ε. για το σκοπό αυτό. Αλλά και στη δημόσια υγεία, όπου η Ε.Ε δεν έχει αρμοδιότητα, βλέπουμε ότι οι πολίτες απαιτούν την ανάληψη κοινής δράσης και τη δημιουργία κοινής πολιτικής.
Τέλος, υπάρχουν και κρίσιμα επιτεύγματα της Ένωσης που δεν γνωρίζουμε ή αντιλαμβανόμαστε λιγότερο. Το ότι στη χειρότερη φάση με τα σύνορα κλειστά, η απρόσκοπτη τροφοδοσία και πρόσβαση σε προϊόντα δεν σταμάτησε, αποτελεί επίτευγμα της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς, ενώ μηχανισμοί πολιτικής προστασίας και αλληλεγγύης στη διάθεση υγειονομικού υλικού και βοήθειας, έσωσαν στη κυριολεξία εθνικά συστήματα υγείας από την κατάρρευση.
- Έχετε δηλώσει προσφάτως ότι «η Ευρώπη πρέπει να ξαναχτίσει πάνω στα ερείπια του κορονοϊού μια νέα οικονομία». Πώς κρίνετε ότι μπορεί να γίνει αυτό;
Βρισκόμαστε παγκοσμίως σε μία φάση μεγάλου μετασχηματισμού της οικονομίας. Ήδη πριν την πανδημία η Ε.Ε. είχε αποφασίσει να ανταποκριθεί με την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Η πανδημία επέφερε μεγάλο πλήγμα σε όλες τις οικονομίες.
Είναι μία μεγάλη ευκαιρία οι επενδύσεις της ανοικοδόμησης να εστιάσουν σε αυτές τις επιλογές, ώστε από τα ερείπια της κρίσης να γεννηθεί μία ευρωπαϊκή οικονομία με αυξημένες δυνατότητες να εξασφαλίσει μακροχρόνια ευημερία και προοπτική στους πολίτες της στις νέες παγκόσμιες οικονομικές συνθήκες.
Είναι ελπιδοφόρο ότι η Ένωση έχει δείξει μεγάλη αποφασιστικότητα να παραμείνει αταλάντευτη σε αυτή την πορεία. Ζούμε αναμφίβολα μία απρόσμενη καταστροφή. Ας της δώσουμε αναπτυξιακή διέξοδο, καθιστώντας τη δημιουργική, όπως θα έλεγε και ο Σουμπέτερ.
- Επιπροσθέτως έχετε πει ότι το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μια ευκαιρία για την Ελλάδα ώστε να περάσει σε μια μετάβαση στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία. Θεωρείτε ότι είναι εφικτό αυτό;
Το ίδιο ακριβώς επιχείρημα που ανέπτυξα πιο πάνω, καθίσταται περισσότερο επιτακτικό για τη χώρα μας στον απόηχο μιας τραυματικής δεκαετούς οικονομικής κρίσης.
Το Ταμείο Ανάκαμψης παρέχει ένα συγκροτημένο ευρωπαϊκό αναπτυξιακό πρότυπο και τα επενδυτικά εργαλεία για την εφαρμογή του. Αποτελεί, λοιπόν, μία μοναδική και ρεαλιστική αναπτυξιακή ευκαιρία για σύγκλιση με τα ευρωπαϊκά επίπεδα ευημερίας, και με δομές και προσανατολισμό διατηρήσιμης ανάπτυξης καθώς ενσωματώνει την πραγματικότητα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
Θα έλεγα μάλιστα ότι η προοπτική επιτυχίας είναι μεγαλύτερη, διότι τα χαρακτηριστικά του προτεινόμενου αυτού οικονομικού προτύπου, έχουν πολύ μεγαλύτερη συνάφεια με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, σε αντίθεση με τις κλασσικές βιομηχανικές οικονομίες έναντι των οποίων είχαμε χρόνια εγγενή ανταγωνιστικά μειονεκτήματα.
- Η φιλελεύθερη ευρωπαϊκή δημοκρατία βρίσκεται υπό κλοιό τόσο διεθνώς, όσο και από δυνάμεις που ανέρχονται στο εσωτερικό της Ε.Ε. Ποιος είναι ο χειρότερος εχθρός της τελικά;
Ο πλανήτης έζησε επί μία δεκαετία ένα κύμα αναθεωρητισμού της φιλελεύθερης δημοκρατίας που πήρε πολλές και διαφορετικές μορφές, με κοινό όμως όχημα τον λαϊκισμό. Μία ερμηνεία του φαινομένου είναι η αβεβαιότητα που γεννά κάθε εποχή μετάβασης όπως αυτή που βιώνουμε. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι το εγχείρημα της ενωμένης Ευρώπης αποτέλεσε και αποτελεί προνομιακό στόχο αυτών των δυνάμεων, καθώς έχει στον γενετικό της κώδικα και υπερασπίζεται τις αξίες του Διαφωτισμού που αυτοί εχθρεύονται.
Το Brexit ίσως αποτελεί παράπλευρη απώλεια αυτής της μάχης. Τα πέτρινα χρόνια των ευρωατλαντικών σχέσεων κατά τη θητεία Τραμπ σίγουρα αποτελούν κορυφαίο παράδειγμα των διαλυτικών τάσεων και εντός του παγκόσμιου δημοκρατικού τόξου. Ακόμη και οι συζητήσεις για τους κινδύνους του κράτους δικαίου εντός της ΕΕ, αποτελούν μέρος του φαινομένου.
Πέρα από τις αλλεπάλληλες νίκες των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων σε κρίσιμες εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις, οι Ευρωπαϊκές εκλογές του 2019 αποτέλεσαν ένα σημείο καμπής σε αυτή τη μάχη στην ήπειρό μας.
Το υπαρξιακό αυτό διακύβευμα, κινητοποίησε τους Ευρωπαίους πολίτες υπέρ των αξιών της ενωμένης Ευρώπης. Για πρώτη φορά από το 1979, αναστράφηκε η σταθερή ανοδική τάση της αποχής και οι Ευρωπαϊκές εκλογές απόκτησαν για πρώτη φορά έντονο πολιτικό περιεχόμενο.
Η δημοκρατική συμμετοχή και δράση τροφοδοτείται από την ένταση της πολιτικής αντιπαράθεσης. Οι Ευρωπαίοι πολίτες με τη συμμετοχή τους σηματοδότησαν την πίστη τους στην φιλελεύθερη ευρωπαϊκή δημοκρατία και την απόφασή τους να την υπερασπιστούν όταν αυτή απειλείται.
Πάντως και σε παγκόσμιο επίπεδο, γεγονότα όπως τα αποτελέσματα των Αμερικανικών εκλογών δημιουργούν αισιοδοξία ότι έχει ήδη γίνει κοινή διαπίστωση το αδιέξοδο των εύκολων ερμηνειών και απαντήσεων σε σύνθετα προβλήματα που παρέχει ο λαϊκισμός.
- Πώς φαντάζεστε την Ευρώπη σε λίγα χρόνια;
Πράσινη, ψηφιακή και δίκαιη!
- Σήμερα είναι η Ημέρα της Ευρώπης. Υπάρχουν κάποιες δράσεις ή ενημερωτικές καμπάνιες που διοργανώνετε;
Το 2021 συμπληρώνονται 40 χρόνια από την ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ. Αφιερώνουμε όλες τις προσπάθειές μας στη διάρκεια του έτους στο να τροφοδοτήσουμε το δημόσιο διάλογο για την αποτίμηση αυτής της πορείας με στόχο καλύτερα ενημερωμένους Έλληνες πολίτες και ενεργούς στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Οι δράσεις μας υλοποιούνται είτε από το Γραφείο μας, είτε σε συνεργασία με τις Εθνικές Αρχές και την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ο χαρακτήρας των δράσεών μας δεν είναι πανηγυρικός ή νοσταλγικός, αλλά αποβλέπει στο να καταδείξει με χειροπιαστό τρόπο την επίπτωση της ΕΕ στην καθημερινή ζωή και τις προοπτικές μας, ώστε να ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή στα ευρωπαϊκά δρώμενα.
Ειδικά την Κυριακή 9 Μαΐου, πέραν της έπαρσης της ευρωπαϊκής σημαίας στην Ακρόπολη, με την παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, που συμβολίζει την εθνική συναίνεση στον ευρωπαϊκό μας προσανατολισμό, φέτος σκοπεύουμε να αφήσουμε το επικοινωνιακό πεδίο ελεύθερο σε ένα μείζον πολιτικό γεγονός που θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Την εναρκτήρια εκδήλωση της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης.
Πρόκειται για μία καινοφανή πρωτοβουλία άμεσης δημοκρατικής διαβούλευσης και συμμετοχής. Χιλιάδες Ευρωπαίοι, αξιοποιώντας την τεχνολογία μίας ψηφιακής πλατφόρμας θα εμπλακούν σε ένα δομημένο διάλογο με σκοπό να συνθέσουν προτάσεις που εκφράζουν τις προσδοκίες τους από την Ένωση.
Ο μεταβατικός χαρακτήρας της εποχής μας, καθιστά τον χρόνο διενέργειας αυτής της ζύμωσης πολύ επίκαιρο. Η δυναμική αυτής της εμπλοκής, αποτελεί πολιτικό γεγονός που θα καθορίσει και την ευρωπαϊκή ατζέντα, τουλάχιστον ενόψει των Ευρωπαϊκών εκλογών του 2024.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στη συμμετοχή των νέων τους οποίους τελικά ακόμη περισσότερο αφορά αυτή η συζήτηση. Μετά τη χαλάρωση των υγειονομικών περιορισμών, ελπίζουμε να μεταφέρουμε αυτές τις δράσεις σε όλη την περιφέρεια.
* Ο Κωνσταντίνος Τσουτσοπλίδης είναι Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα.
