Οι εισαγωγές αποτελούν συνταγή αποτυχίας και για αυτό απαιτείται η δημιουργία ενός παραγωγικού μοντέλου με εξωστρέφεια και ανταγωνιστικότητα. Για να συμβεί αυτό, οι Ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να αποκτήσουν μεγαλύτερο μέγεθος και ταυτόχρονα να ενισχυθεί η μισθωτή εργασία, να περιοριστεί η αυταπασχόληση και η άτυπη εργασία και η χώρα να σταματήσει να παράγει νέους εργαζόμενους χωρίς κατάρτιση.
Σύμφωνα με τον κ. Κώστα Μεγήρ, ένας εκ των βασικών συντακτών της Έκθεσης για την Ανάκαμψη της Ελληνικής Οικονομίας -γνωστή ως έκθεση Πισσαρίδη- είναι σημαντικό η κυβέρνηση να εξηγήσει ενδελεχώς στην κοινωνία τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν. Επίσης ο καθηγητής του πανεπιστημίου Yale, θεωρεί αδιανόητο το 50% του πληθυσμού να μην αξιοποιείται αναλογικά με τις δυνατότητες του στην αγορά εργασίας. Τέλος σημειώνει ότι η Έκθεση Πισσαρίδη, δεν είναι μια «άλλη» έκθεση για την ανάκαμψη της εγχώριας οικονομίας, καθώς έχει την υψηλότερη δυνατή δέσμευση σε πολιτικό επίπεδο αλλά και σημαντικού μέρους της ελληνικής κοινωνίας, η οποία πλέον αντιλαμβάνεται ότι η χώρα δεν μπορεί πλέον να προχωρήσει χωρίς μεταρρυθμίσεις.
Συνέντευξη στον Βαγγέλη Μανδραβέλη
- Φοβάστε μήπως η Έκθεση για την Ανάκαμψη της Ελληνικής Οικονομίας αποτελέσει άλλη μια έκθεση που θα καταλήξει σε συρτάρι;
Επειδή έχω αναμιχθεί σε ανάλογες προσπάθειες και στο παρελθόν, θα έλεγα ότι αυτή τη φορά υπάρχουν σημαντικές διαφορές. Η ειδοποιός διαφορά συνίσταται στο ότι πλέον υπάρχει δέσμευση της κυβέρνησης σε υψηλότατο επίπεδο. Αυτό από μόνο του, για εμένα προσωπικά, συνιστά μια μεγάλη διαφορά σε σχέση με το παρελθόν. Τώρα υπάρχει ένας ενθουσιασμός. Τουλάχιστον θέλουν να ακούσουνε και να μάθουνε τις απόψεις μας. Πρέπει να ξέρετε ότι το έργο αυτό μας ανατέθηκε το περασμένο Φθινόπωρο, όταν δηλαδή ανέλαβε καθήκοντα η νέα κυβέρνηση. Ο σκοπός της εργασία μας ήταν να γίνει καταγραφή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων έτσι ώστε η χώρα να τεθεί σε ισχυρή αναπτυξιακή πορεία.
Η διαδικασία αυτή πάγωσε με την έλευση της πανδημίας, αλλά στη συνέχεια ετέθη ως βασική προτεραιότητα της Ε.Ε. για την λειτουργία του Ταμείου Ανάκαμψης. Έτσι το ενδιαφέρον αναζωογονήθηκε. Πραγματοποιήθηκαν επαφές και συσκέψεις ακόμη και με τον ίδιο τον Πρωθυπουργό και πρέπει να παραδεχτώ ότι η συμμετοχή του πρωθυπουργού ήταν ουσιαστική και όχι εθιμοτυπική. Αυτό από μόνο του είναι πολύ σημαντικό για την τύχη του έργου μας.
- Αυτή η δέσμευση που αναφέρεστε αφορά και την κοινωνία, αλλά και τους εκπροσώπους των μαζικών φορέων και φορέων παραγωγής;
Θα έλεγα ναι. Στις συνδιασκέψεις που έγιναν -και ήτανε πολλές- συμμετείχανε εκπρόσωποι πολλών οργανισμών, φορέων κ.λπ., και φάνηκε να υπάρχει πολύ ενδιαφέρον από κάθε πλευρά. Δεν θα δίσταζα να ισχυριστώ ότι υπάρχει και κάποιος ενθουσιασμός. Βεβαίως όπως γνωρίζουμε όλοι, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και διαφορετικού επιπέδου αντίδραση, ανάλογα με την αφετηρία του καθενός. Δεν είμαστε αφελείς. Γνωρίζουμε τα εμπόδια, γνωρίζουμε ότι θα υπάρξει αντίσταση -αν και πολλές φορές δεν το αντιλαμβάνομαι γιατί θα πρέπει να υπάρξει αυτή η αντίσταση, από τη στιγμή που είναι αυτονόητο ότι πρέπει να μεταρρυθμιστεί π.χ. το ασφαλιστικό.
Ως πολιτικό σύστημα και κοινωνία, θεωρείται ότι είμαστε έτοιμοι να υιοθετήσουμε μέτρα ισότητας των δύο φύλλων, αξιολόγησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας κ.ά., μέτρα δηλαδή που δεν έχουν την ανάγκη χρηματοδότησης, αλλά ταυτόχρονα είναι ξένα προς την ελληνική κοινωνία; Στο παρελθόν προσπάθειες, π.χ. αξιολόγησης εκπαιδευτικών έπεσαν στο κενό, παρά το γεγονός ότι ψηφίστηκαν από τα 4/5 της Ελληνικής Βουλής…
Εδώ πρέπει η κυβέρνηση να κινητοποιήσει την κοινωνία και ειδικά όλους εκείνους που θα ωφεληθούνε από τα μέτρα. Υπάρχει μια φράση στον «Πρίγκιπα» του Μακιαβέλι, στην οποία αναλύεται το τεράστιο πρόβλημα μιας μεταρρύθμισης. Το πρόβλημα εστιάζεται στο γεγονός ότι οι χαμένοι της μεταρρύθμισης, επειδή γνωρίζουν εκείνα που θα χάσουν είναι οργανωμένοι και συστηματικά εναντίον της μεταρρύθμισης, ενώ οι ωφελημένοι κατά κανόνα, επειδή δεν γνωρίζουν τι θα κερδίζουν, παραμένουν αόρατοι.
Πρέπει επομένως να οργανώσουμε την κοινωνία με τρόπο ώστε να αντιληφθεί ότι αν καταφέρουμε π.χ. καλύτερη εκπαίδευση, θα είναι το καλύτερο για τα παιδιά της, αλλά και για τη χώρα. Αυτό που σας αναφέρω συνέβη στον Ην. Βασίλειο, όπου η κοινωνία στήριξε το μετασχηματισμό της εκπαίδευσης, επέτρεψε την αξιολόγηση εκπαιδευτικών και ιδρυμάτων κ.ο.κ. Έτσι σήμερα η Βρετανία διαθέτει ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα στον πλανήτη. Το ίδιο μπορεί συμβεί στο ασφαλιστικό. Αν εξηγήσεις την κοινωνία ότι αν συνεχίσουμε την επιβάρυνση των ασφαλιστικών εισφορών, στο τέλος το βάρος θα γίνει δυσβάστακτο και οι γενιές που τώρα εισέρχονται στην αγορά εργασίας δεν θα το αντέξουν. Επομένως είναι κρίσιμης σημασίας η κυβέρνηση να κινητοποιήσει τις κοινωνικές δυνάμεις που θα ωφεληθούνε από τις μεταρρυθμίσεις και να εξηγήσει ξεκάθαρα γιατί θα ωφεληθούν.
- Κατά κοινή ομολογία, κλειδί της Έκθεσης είναι η μείωση των φορολογικών και ασφαλιστικών βαρών στην μισθωτή εργασία. Γιατί αυτή είναι τόσο σημαντική;
Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από ένα τεράστιο ποσοστό αυταπασχόλησης. Περίπου το 28% των εργατικού δυναμικού της χώρας αυταπασχολείται. Επίσης ένα επιπλέον 50% των εργαζομένων απασχολείται σε πολύ μικρές επιχειρήσεις, μικρότερες των 9 εργαζομένων. Όλα αυτά τα σχήματα, δεν ευνοούν μια ισχυρή και εξαγωγική οικονομία, και αυτό που πρέπει να αντιληφθεί η κοινωνία, είναι ότι για κάθε τι που εισάγεις, θα πρέπει να εξαγάγεις το αντίστοιχο, γιατί αλλιώς θα δανείζεσαι. Και αν το κάνεις συνέχεια αυτό, κάποια στιγμή, θα φτάσεις σε ένα σημείο που δεν θα μπορείς να συνεχίσεις.
Τότε θα αναγκαστείς να συμπιέσεις το εισόδημα, όπως ακριβώς συνέβη το 2010. Οι εισαγωγές από μόνες τους δεν είναι πρόβλημα. Το θέμα είναι να αντιστοιχούν σε εξαγωγές. Μάλιστα όσο πιο μεγάλο το διεθνές μας εμπόριο, με σημαντικές εξαγωγές και εισαγωγές που να ισορροπούν τόσο καλύτερα. Οι εξαγωγές απαιτούν κατ’ αρχήν μεγαλύτερου μεγέθους επιχειρήσεις που θα μπορούν να διαχειριστούν την εξαγωγική δραστηριότητα και επίσης να μπορούν να επενδύουν στην καινοτομία ώστε να είναι ανταγωνιστικές διεθνώς. Στην Ελλάδα, οι αγκυλώσεις που υπάρχουν, καθιστούν δύσκολο στις επιχειρήσεις να προσλάβουν προσωπικό. Κι ένας από τους βασικούς λόγους είναι επειδή η μισθωτή εργασία φορολογείται βαριά. Αν κοιτάξει κάποιος τα κλιμάκια μισθωτής εργασίας, ειδικά τα πιο υψηλά, η φορολογία ανέρχεται σημαντικά και πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι στο εξωτερικό. Έτσι ένας καλά καταρτισμένος και με ειδικά προσόντα εργαζόμενος, θα βρεθεί με πολύ καλύτερους όρους αμοιβών στο εξωτερικό, απ’ ότι στην Ελλάδα. Η ελληνική επιχείρηση για να αποζημιώσει με τον ίδιο τρόπο π.χ. έναν μηχανικό της πληροφορικής, πρέπει να αντισταθμίσει το υψηλότερο κόστος της φορολογίας. Η φορολογία αυτή καταλήγει να γίνει κόστος στην επιχείρηση.
Αν σε αυτό προστεθούν οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και οι περιορισμοί που έχουν οι μεγάλες επιχειρήσεις, τότε γίνονται ορατά τα αντικίνητρα που υπάρχουν στην μισθωτή απασχόληση. Αναπόφευκτα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού βρίσκει διέξοδο στην αυταπασχόληση και συχνά στην άτυπη και αδήλωτη εργασία, η οποία όμως σπανίως συνεισφέρει στην εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας και στην δημιουργία αγαθών υψηλής προστιθέμενης αξίας.
- Υπάρχει ιεράρχηση των προτεινομένων από εσάς μέτρων; Kαι αν σας έλεγα να κατονομάσετε δύο ή τρία κυρίαρχης σημασίας μέτρα, ποια θα ήταν αυτά;
Κοιτάξτε, οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις είναι αλληλένδετες μεταξύ τους. Για να καταφέρεις μια βέλτιστη αγορά εργασίας, θα πρέπει να έχεις μια αποτελεσματική δικαιοσύνη καθώς πολλές εργασιακές υποθέσεις καταλήγουν σε ένδικα μέσα. Για να ελαφρύνεις την φορολογία χρειάζεσαι δημοσιονομικό χώρο (χρηματοδότηση) και για το επιτύχεις αυτό πρέπει να έχεις ανάπτυξη. Είναι πολύ δύσκολο να απαντήσει κάποιος τι μπορεί να γίνει και τι όχι. Εδώ θα είχε σημασία ο χρονικός προσδιορισμός εφαρμογής των μέτρων. Για παράδειγμα υπάρχουν μέτρα βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα, όπως είναι η μείωση της φορολογίας, και μέτρα μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, όπως είναι η εκπαίδευση. Στον τομέα της εκπαίδευσης η χώρα βρίσκεται πολύ χαμηλά και φαίνεται ότι παράγει νέους χωρίς κατάρτιση τέτοια που να μπορεί να τους εντάξει σε μια δυναμική οικονομία. Πως επομένως μπορεί να απελευθερωθεί η επιχειρηματικότητα στη χώρα μας χωρίς το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό ή ακόμη και χωρίς ισότητα μεταξύ των δύο φύλλων. Ειδικά το τελευταίο δεν έχει συζητηθεί καθόλου, ενώ εμείς το θεωρούμε πρωταρχικής σημασίας.
- Γιατί είναι σημαντική η ισότητα των δύο φύλλων στην ανάκαμψη της οικονομίας;
Κατ’ αρχάς δεν μπορεί μια χώρα να έχεις το 1/2 του πληθυσμού υποκείμενο σε διακρίσεις και να μην μπορεί να αναπτύξει την επαγγελματική του δραστηριότητα με ισότιμο τρόπο με το άλλο μισό του πληθυσμού. Έτσι το 50% του πληθυσμού δεν αξιοποιεί το πλήρες δυναμικό του. Και αυτό στην Ελλάδα συμβαίνει τόσο με ποσοτικούς, όσο και με ποιοτικούς όρους. Γιατί ακόμη και οι γυναίκες που εργάζονται και κάνουν καριέρα, έχουν δυσμενέστερους όρους απασχόλησης λόγω των διακρίσεων που υφίστανται. Επομένως το αποτέλεσμα είναι ότι γυναίκες με εξαιρετική κατάρτιση υποαπασχολούνται σε εργασίες χαμηλότερης ποιότητας.
