Ένα μεγάλο μέρος των ριζοσπαστών περιβαλλοντιστών, αυτών για παράδειγμα που υποστηρίζουν την ανάγκη για αποανάπτυξη και την άμεση περιστολή των δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν το περιβάλλον, θα πρέπει να - τουλάχιστον από περιβαλλοντικής σκοπιάς - να ζουν στον έβδομο ουρανό εδώ και ένα χρόνο. Φυσικά, δεν αναφέρομαι στις λογικές φωνές που υποστηρίζουν τη σταδιακή μετάβαση σε καθαρότερη ενέργεια ή που πασχίζουν να εντοπίσουν νέους τρόπους καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής μέσω της τεχνολογίας και της καινοτομίας.
Αναφέρομαι σε αυτή την σπάνια κάστα ακτιβιστών που μας λέει εδώ και δεκαετίες ότι το τέλος της ανθρωπότητας είναι κοντά, ότι για να σωθεί ο πλανήτης πρέπει “χθες” να καταργήσουμε όλα τα ορυκτά καύσιμα και να μεταβούμε σε καθαρότερες πηγές ενέργειες (αλλά όχι στην ατομική), να σταματήσουμε τα εναέρια ταξίδια, να μειώσουμε τις μετακινήσεις μας εντός και εκτός πόλεων, και να μειώσουμε την κατανάλωσή μας.
Ο τελευταίος χρόνος, λίγο ή πολύ, πραγματοποίησε όλες τις ευχές των ακραίων περιβαλλοντιστών.Το παγκόσμιο ΑΕΠ, δηλαδή το σύνολο των παραχθέντων προϊόντων και υπηρεσιών του πλανήτη, υποχώρησε το 2020 κατά 5%, καταγράφοντας μία από τις μεγαλύτερες πτώσεις της σύγχρονης ιστορίας. Η εναέρια κυκλοφορία μειώθηκε κατά 60% κατά το ίδιο διάστημα, μειώνοντας δραματικά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της. Γενικότερα, όπως παρατηρεί και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος σε σχετική μελέτη, τα lockdowns είχαν θετική επίδραση, έστω και βραχυπρόθεσμη, στις εκπομπές ρύπων και την ποιότητα του αέρα.
Υπό αυτή την έννοια, η συγκεκριμένη δυστυχής εμπειρία της επιβίωσης εν μέσω πανδημίας μας δίνει και μία αίσθηση της κατεύθυνσης που επιθυμούν οι πιο ριζοσπαστικές φωνές του περιβαλλοντικού κινήματος για το μέλλον του πλανήτη και της παγκόσμιας οικονομίας. Για αυτούς η μείωση του παγκόσμιου πλούτου είναι αιτία γιορτής, όχι ανησυχίας. Η αδυναμία των μεταναστών να επισκεφθούν τους γονείς τους ή των τουριστών να γνωρίσουν τον κόσμο είναι θετική εξέλιξη και όχι δυστυχές γεγονός που θέλουμε να αντιστραφεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Η σύγκρουση της αποανάπτυξης με την πραγματικότητα που αυτή συνεπάγεται ανέδειξε όμως και την αθέατη πλευρά της ειδυλλιακής εικόνας που συχνά προβάλλουν οι συγκεκριμένοι περιβαλλοντιστές. Η μείωση του παγκόσμιου πλούτου αύξησε τις οικονομικές ανισότητες πλήττοντας το βιοτικό επίπεδο των φτωχότερων και πιο ευάλωτων πληθυσμών. Η πανδημία, όπως ισχύει και με πολλές άλλες αρρώστιες, έπληξε χειρότερα τους φτωχότερους πολίτες που δεν έχουν πρόσβαση σε καλές υπηρεσίες υγείας ή στις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να προστατευτούν αποτελεσματικά από τον κορονοϊό. Η μείωση του τουρισμού έσπειρε τα λουκέτα των επιχειρήσεων και την ανεργία σε τεράστια τμήματα του πληθυσμού των τουριστικών προορισμών.
Θα έλεγε κανείς ότι η οικονομική κρίση της πανδημίας μας έδειξε μία εικόνα από το μέλλον που - ελπίζω - άθελά τους προωθούν οι φωνές εκείνες που σπεύδουν να καταδικάσουν τα θαυμαστά επιτεύγματα των αγορών, της τεχνολογίας, της καινοτομίας, και της παγκοσμιοποίησης. Διότι, ας μη γελιόμαστε, αν ακολουθήσουμε τα αιτήματα του κινήματος για την αποανάπτυξη θα ζήσουμε αντίστοιχη φτώχεια και ανασφάλεια μόνο που δεν θα τα έχει προκαλέσει η πανδημία αλλά εμείς οι ίδιοι στους εαυτούς μας.
