Της Αγγελικής Κώττη
Ήταν «δαιμονισμένη» η αρχόντισσα που τάφηκε σε επιμελώς κρυμμένο τάφο, κατά τη ρωμαϊκή εποχή, στη Σίκινο; Σε αυτό το συμπέρασμα οδηγούνται οι αρχαιολόγοι, αφού εξέτασαν τα ευρήματα της ανασκαφής στην Επισκοπή. Ο τάφος εντοπίσθηκε στο πλαίσιο της αποκατάστασης του μνημείου από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
Το όνομα της γυναίκας ήταν Νεικώ, όπως αποκάλυψε ένα έμμετρο ταφικό επίγραμμα σε ελεγειακά δίστιχα, που βρέθηκε στο εντυπωσιακό αρχαίο μαυσωλείο, το οποίο χτίστηκε σε μια μεταβατική εποχή αναζητήσεων και πολιτισμικών ανασυνθέσεων, κάπου πριν ή μετά το 200 μ.Χ. Το μνημείο μετατράπηκε αργότερα σε βυζαντινή εκκλησία με τρούλο και αψίδα, μια μορφή που διατήρησε μέχρι σήμερα.
Ο κιβωτιόσχημος τάφος είχε αποκρυβεί επιμελώς για το φόβο σύλησης και κλοπής των σπουδαίων θησαυρών του. Ίσως όμως τα πράγματα να έγιναν αλλιώς. Ισως το ερμητικό σφράγισμα να μην έγινε τόσο ως μέτρο προφύλαξης από τους τυμβωρύχους, αλλά μάλλον συναρτάται με ευρήματα που προδίδουν έναν τελετουργικό αποκλίνοντα ενταφιασμό για τη νεκρή.
Η ιδιαίτερη κατάσταση διατήρησης του σκελετού, που τώρα ερευνάται, ένα κομμάτι θειάφι και μια μάζα ορυκτής πίσσας (θε?ον κα? ?σφαλτον στα αρχαία κείμενα), τα οποία είχαν τοποθετηθεί πάνω στα στήθη της, μαρτυρούν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια περίπτωση νεκροφοβικού εξορκισμού, αναφέρθηκε σε εκδήλωση του υπουργείου Πολιτισμού. Και οι επιστήμονες σκέφτονταν μήπως είχε θεωρηθεί δαιμονισμένη, κάτι που θα εξηγούσε το σφράγισμα. Τώρα θα προσπαθήσουν να ερευνήσουν από τι έπασχε η γυναίκα που εξελήφθη έτσι.
Η Επισκοπή Σικίνου, καλοδιατηρημένο ναόμορφο μαυσωλείο της όψιμης αρχαιότητας, που αργότερα μετατράπηκε σε τρουλλαίο βυζαντινό ναό, αποτελεί ένα εντυπωσιακό παλίμψηστο Αρχαιότητας και Μεσαίωνα, μοναδικό στον ελλαδικό χώρο.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του μνημείου στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, ήλθε στο φως το περασμένο καλοκαίρι ασύλητη ταφή γυναίκας. Ο κιβωτιόσχημος τάφος είχε τοποθετηθεί σε τυφλό σημείο των υπογείων του μνημείου, ώστε να διαφύγει της σύλησης και των τυμβωρύχων. Τόσο εντυπωσιακά τον είχαν κρύψει, ώστε οι αρχαιολόγοι παραλίγο να μη τον προσέξουν και να αφήσουν τη δέσποινα στον αιώνιο ύπνο της. Είναι εντυπωσιακό ότι την είχαν κρύψει, όχι στις κανονικές κρύπτες που βρίσκονταν στο υπόγειο του μνημείου, αλλά στο διπλό τοίχωμα που είχαν φτιάξει σε σημείο του κτιρίου, ανάμεσα σε δύο τοίχους, ακριβώς για να μην τη βρει κανείς.
Ο πλούτος των κοσμημάτων που φορούσε η γυναίκα, τα εκτός κλίμακας για το νησί κτερίσματα που τη συνόδευαν, προδίδει ότι ήταν επιφανές πρόσωπο του κοινωνίας της Σικίνου. Από τον τάφο περισυνελέγησαν χρυσά περικάρπια, δαχτυλίδια, περιδέραιο, μια πόρπη με ανάγλυφο καμέο, μαζί με γυάλινα και μεταλλικά αγγεία, άλλα μικροευρήματα, καθώς και οργανικά σπαράγματα της ενδυμασίας της νεκρής.
Οι πρώτες εκτιμήσεις είχαν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι το εντυπωσιακό μαυσωλείο ανεγέρθηκε για να στεγάσει τον τάφο αυτής της γυναίκας, ενώ ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η συσχέτιση με, άγνωστο μέχρι σήμερα, ταφικό επίγραμμα από το μνημείο που παραδίδει το γυναικείο όνομα Νεικώ.
Ο ναός της Επισκοπής απέχει περίπου 4 χιλιόμετρα από το κέντρο του νησιού. Ενα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Σικίνου είναι τα 61 ξωκλήσια της.
Υπάρχουν και έξι βυζαντινοί ναοί, οι οποίοι έχουν διατηρητέες τοιχογραφίες των 13ου και 14ου αιώνων.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο Παρασκευή 1 Φεβρουαρίου
