Του Δρ Νίκου Γιαννή*
Η έγκαιρη ανακοίνωση της διαδικασίας, η δημοκρατική κατάρτιση των ψηφοδελτίων, η επιστολική ή ηλεκτρονική ψήφος και η αποφυγή της χρονικής σύμπτωσής τους με τις εθνικές εκλογές αποτελούν αναγκαίες συνθήκες για τη διεξαγωγή των Ευρωεκλογών.
Στις 26 Μαίου 2019 θα γίνουν οι Ευρωεκλογές. Προτείνω να ληφθούν υπόψη οι παρακάτω προτάσεις:
1. Ο εκλογικός νόμος με τον οποίο θα διεξαχθούν οι Ευρωεκλογές στην Ελλάδα πρέπει να καταστεί γνωστός το συντομότερο, καθώς ο χρόνος που απομένει είναι λιγότερο από επτά μήνες. Αυτό αποτελεί προκαταρκτική προϋπόθεση δημοκρατίας. Καθώς τόσο η ΕΕ όσο και η Ελλάδα βρίσκονται στο πλέον κρίσιμο μεταπολεμικό σταυροδρόμι, ο εκλογικός νόμος πρέπει να συγκεντρώσει τη μέγιστη διακομματική αποδοχή, ει δυνατόν δε μια εκ των προτέρων συναίνεση.
2. Από την ένταξη της Ελλάδας στις ΕΚ και μέχρι τις Ευρωεκλογές του 2014, εφαρμόσθηκε η τοποθέτηση υποψήφιων σε λίστα, ένα σύστημα ουσιαστικά κατ' απονομήν εκλογής. Το 2014 εισήχθη για πρώτη φορά η ψηφοφορία με σταυρό προτίμησης σε όλη την επικράτεια ως μια ενιαία εκλογική περιφέρεια. Αυτό το σύστημα ήταν περισσότερο συμβατό με τις αρχές της δημοκρατίας, ωστόσο επιδεκτικό περαιτέρω βελτίωσης. Προτείνω την υιοθέτηση ενός εκλογικού συστήματος, στο πλαίσιο του οποίου η εκλογή Ευρωβουλευτών να συντελεστεί:
είτε επί τη βάσει ειδικών περιφερειών, με τρόπο ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα κριτήρια της πληθυσμιακής, γεωγραφικής και φυσικά αναλογικής κομματικής εκπροσώπησης, προκειμένου να αμβλύνεται η δυσπρόσιτη απαίτηση πανελλήνιας εμβέλειας των υποψηφίων, βελτιώνοντας τους όρους ισότιμης μεταξύ τους μεταχείρισης και επιτυγχάνοντας μια ισορροπημένη κατανομή μεταξύ περιοχών.
Είτε, στην περίπτωση διατήρησης μιας ενιαίας πανελλαδικής εκλογικής περιφέρειας, να υποχρεωθούν τα πολιτικά κόμματα να ακολουθήσουν μια εσωτερική δημοκρατική διαδικασία κατάρτισης λίστας υποψηφίων, η οποία να υποβληθεί στην κρίση του σταυρού προτίμησης όλων των πολιτών.
3. Να εξασφαλισθεί η πλέον πρακτικώς προσβάσιμη (επιστολική, ηλεκτρονική, ή έστω με όσο το δυνατόν περισσότερα εκλογικά καταστήματα ανά χώρα) ψήφος των Ελλήνων που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ωστόσο διαμένουν εκτός Ελλάδος κατά τη στιγμή της ψηφοφορίας, με ευρύτατη ενημέρωση γι' αυτήν τη δυνατότητα
4. Οι Ευρωβουλευτές εκλέγονται ως αντιπρόσωποι όλων των πολιτών της ΕΈ, αν και εκλέγονται ανά κράτος - μέλος. Η αδυναμία υιοθέτησης ενός κοινού εκλογικού συστήματος και η αναβολή υιοθέτησης πανευρωπαϊκών ψηφοδελτίων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και η ανειλλημμένη πολιτική δέσμευση ότι τα πανευρωπαϊκά ψηφοδέλτια στο πλαίσιο ευρωπαϊκών κομμάτων (όχι πολιτικών οικογενειών όπως σήμερα) θα εφαρμοσθούν στις Ευρωεκλογές του 2024, επιβάλλει στα εθνικά κόμματα που θα παρουσιάσουν συνδυασμούς κατά τις προσεχείς Ευρωεκλογές, να συμπεριλάβουν ανεξαρτήτους υποψηφίους εκτός των μελών τους που επιθυμούν να συμπεριληφθούν σε αυτά.
Η εκλογή αντιπροσώπων ανά κράτος – μέλος δεν αίρει τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα της εντολής, κατά την έννοια τόσο της κατά λόγο αρμοδιότητας της ΕΕ (αφού για τις εθνικές αρμοδιότητες εκλέγονται οι εθνικοί Βουλευτές), όσο και της πανευρωπαϊκής εμβέλειας των διακυβευμάτων, προκλήσεων και λύσεων, που συμπεριλαμβάνουν την εθνική οπτική (συμφέροντα και ταυτότητες), ωστόσο δεν υποδεικνύουν μια αυστηρά εθνική εντολή, αλλά μια κοινή ευρωπαϊκή.
5. Προτείνω την υποχρεωτική αναγραφή στα ψηφοδέλτια του ονόματος και του λογοτύπου του ευρωπαϊκού πολιτικού κόμματος με το οποίο συνδέεται το εθνικό πολιτικό κόμμα.
6. Πρέπει να αποφευχθεί η χρονική σύμπτωση εθνικών εκλογών και Ευρωεκλογών, καθώς στην περίπτωση αυτή, όπως είναι φυσικό, θα αποδυναμωθεί ο πολιτικός διάλογος και η πολιτική έκφραση των πολιτών σχετικώς με την ευρωπαϊκή θεματική, αρμοδιότητες και προγράμματα, κόμματα και υποψηφίους και θα κυριαρχήσει ο πολιτικός ανταγωνισμός των εθνικών κομμάτων στο πλαίσιο των εθνικών εκλογών.
*Ο κ. Νίκος Γιαννής εργάζεται στον τομέα της αναπτυξιακής βοήθειας στις Βρυξέλλες, μέλος της Κ.Ε. της Ένωσης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών
