Το περιεχόμενο της ελληνικής πρότασης για το Ταμείο Ανάκαμψης και το σχέδιο Ελλάδα 2.0, έχουν γίνει αποδεκτά με θετική διάθεση τόσο από την πλευρά των ευρωπαϊκών θεσμών, όσο και από την ευρύτερη επενδυτική κοινότητα, από το εσωτερικό και το εξωτερικό. Το μέγεθος των επενδύσεων που θα πραγματοποιηθούν στον τόπο μας, είναι πρωτοφανές.
Πρωτοφανής είναι και η προετοιμασία, αλλά και η κινητοποίηση των μηχανισμών της εγχώριας οικονομίας, στην προσπάθεια της αποτελεσματικής απορρόφησης των κονδυλίων. Διότι εκεί ακριβώς βρίσκεται η πρόκληση. Στην απορρόφηση των κονδυλίων και στην εκτέλεση των έργων, που είναι κάτι στο οποίο μέχρι σήμερα, δεν έχουμε διακριθεί. Είναι γνωστή από το παρελθόν, τόσο η αδυναμία απορρόφησης των προγραμμάτων τύπου ΕΣΠΑ, όσο και η αδυναμία τήρησης των χρονοδιαγραμμάτων και ολοκλήρωσης των έργων.
Είναι επίσης γνωστό ότι αυτή τη φορά θα υπάρχει σε κεντρική ευρωπαϊκή βάση, η έννοια της αυστηρής παρακολούθησης της πορείας της εκτέλεσης των έργων. Ενθαρρυντικό ως προς αυτήν την κατεύθυνση, αποτελεί το γεγονός της ύπαρξης μιας ικανής επαγγελματικής ομάδας γύρω από τον αρμόδιο υπουργό Θοδωρή Σκυλακάκη, που χωρίς φανφάρες, αθόρυβα και μεθοδικά προχωρά στο έργο της.
Πού θα κατευθυνθούν τα κεφάλαια που έρχονται; Σε δημόσιες επενδύσεις σε μεγάλα έργα υποδομής, στις κατασκευές, στην ενέργεια, καθώς και στις σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες, αλλά και σε ιδιωτικές επενδύσεις που θα ενταχθούν στα προγράμματα της πράσινης ανάπτυξης και όχι μόνο. Και όλοι λίγο - πολύ γνωρίζουμε, ότι τα έργα θα εκτελεστούν από μεγάλους εγχώριες ομίλους, που διαθέτουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και εμπειρία, την αναγκαία κεφαλαιακή δυνατότητα και την απρόσκοπτη πρόσβαση στις απαιτούμενες τραπεζικές χρηματοδοτήσεις.
Με τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις όμως τι θα γίνει; Πώς θα εκμεταλλευτούν μέρος από την πίττα; Ποιες δράσεις θα μπορέσουν να αναλάβουν; Εκτός από την ανάληψη τμήματος των μεγάλων έργων ως υπεργολάβοι των ισχυρών ομίλων, με ποιον άλλο τρόπο θα μπορέσουν να συμμετάσχουν στα επιχειρηματικά και οικονομικά δρώμενα της επόμενης ημέρας;
Είναι γεγονός, ότι θα υπάρξουν μια σειρά από μέτρα για την ενίσχυση των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Αυτά τα μέτρα στήριξης θα έχουν φορολογική χροιά, θα στηρίζουν θέσεις εργασίας και θα διευκολύνουν την ψηφιακή μετάβαση των επιχειρήσεων. Θα προωθηθούν μέτρα που θα δίνουν κίνητρα για συγχωνεύσεις, απορροφήσεις, εξαγορές, με σκοπό τη δημιουργία μεγαλύτερων και πιο υγειών επιχειρηματικών μονάδων.
Το ερώτημα όμως, είναι το κατά πόσο στις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ισχύει το 1+1=2 και το 1+1+1=3. Δηλαδή, το αν πράγματι οι συγχωνεύσεις, οι εξαγορές και οι πάσης φύσεως συνενώσεις, θα φέρουν τα πολυπόθητα αποτελέσματα. Είναι αμφίβολο. Οι περισσότερες από τις μικρές επιχειρήσεις, ουσιαστικά δεν αποτελούν ένα καθαρό και ουδέτερο νομικό πρόσωπο.
Αντίθετα, τις περισσότερες φορές είναι μικρά ή μεγάλα οικογενειακά σχήματα, στα οποία απασχολείται το σύνολο της οικογένειας προσφέροντας «εργασία» που τις περισσότερες φορές είναι ανασφάλιστη, με σκοπό να εισρεύσει ένα κάποιο εισόδημα στο σπίτι.
Είναι επιχειρηματικά σχήματα, τα οποία δεν διαθέτουν «Σινικά Τείχη», ανάμεσα στο ταμείο της εταιρείας και στην προσωπική τσέπη του ιδιοκτήτη ή των ιδιοκτητών. Είναι επιχειρηματικά σχήματα, των οποίων τα έσοδα και τα κέρδη υποκαθιστούν κάποιον μισθό και προσφέρουν απάντηση στη ανεργία κάποιων μελών της οικογένειας.
Άλλες πάλι φορές είναι επιχειρηματικά σχήματα, που παραπέμπουν σε αυτό που οι αγγλοσάξονες ονομάζουν, «one man show», δηλαδή σχήματα του ενός ατόμου, που είναι ταυτοχρόνως ιδιοκτήτης και μοναδικός μέτοχος, διευθυντής, ταμίας, υπεύθυνος παραγωγής, πωλήσεων, ανάπτυξης και πάει λέγοντας.
Πόσο εύκολα, είναι για επιχειρηματικά σχήματα αυτού του είδους με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά να συνεργαστούν, να εξαγοραστούν και να συνενώσουν τις δυνάμεις τους, για να επιτύχουν οικονομίες κλίμακος, να αυξήσουν το πελατολόγιο τους, να μεγαλώσουν την παραγωγή τους; Πώς θα κατανεμηθούν οι νέες μετοχές; Ποιος θα είναι ο διευθυντής – αφεντικό; Πόσους απασχολούμενους των οικογενειών και του περιβάλλοντος θα μπορεί να μισθοδοτεί το νέο σχήμα; Με ποιο τρόπο τα «μαύρα» ταμεία θα γίνουν «λευκά»; Ποιος θα σχεδιάσει διαδικασίες, οργανογράμματα και πλάνα;
Και μην μου πείτε, ότι μόνοι τους θα τα καταφέρουν. Το παράδειγμα της αδυναμίας παρουσίασης στοιχειωδών επιχειρηματικών σχεδίων, για να μπορέσουν να χρηματοδοτηθούν τα επιχειρηματικά αυτά σχήματα από τις τράπεζες, είναι κραυγαλέο. Επιχειρηματικά σχήματα με οριακά ίδια κεφάλαια, δίχως κεφάλαια κίνησης και δίχως επαρκή αποθεματικά, ξεγυμνώθηκαν μέσα στην κρίση. Επιχειρηματικά σχήματα, που αδυνατούσαν να προκαταβάλουν 5.000 ευρώ, για να λάβουν την ισόποση κρατική ενίσχυση για τη δημιουργία e-shop. Θα έχουν την ικανότητα αυτά τα σχήματα να διαχειριστούν τη συνένωση τους; Μάλλον, όχι.
Η απάντηση «μάλλον όχι», μπορεί να φαίνεται σύντομη και λιτή, όμως είναι εξαιρετικά δυσάρεστη. Η αποτυχία του εγχειρήματος να περάσουν οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στην απέναντι όχθη, θα σημάνει ένα νέο κύμα ανεργίας. Διότι όλο αυτό το απασχολούμενο προσωπικό – οικογενειακό ή μη – θα βρεθεί εκτός νόμιμης ή παράνομης εργασίας και θα περάσει πλέον και επίσημα σε καθεστώς ανεργίας.
Ίσως, θα πρέπει η κυβέρνηση να σκύψει πάνω σε αυτήν την ωρολογιακή βόμβα. Όλοι γνωρίζουμε ότι το ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον είναι στρεβλό. Η πλειονότητα των μικρών επιχειρήσεων παράγει προϊόντα και παρέχει υπηρεσίες, που δεν μπορούν να σταθούν σε κανένα σύγχρονο διεθνές περιβάλλον.
Ο Covid-19, επιτάχυνε τις εξελίξεις. Η στρεβλότητα αυτή δεν μπορεί να διατηρηθεί. Οι πάνω από 500.000 ατομικές, οικογενειακές, μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θα αντιμετωπίσουν έναν τοίχο που θα πρέπει να υπερπηδήσουν. Όσοι τα καταφέρουν, θα επιτύχουν τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των συντελεστών τους.
Όσοι δεν τα καταφέρουν, θα αντικρύσουν το φάσμα της ανεργίας. Η κυβέρνηση θα πρέπει να διαθέσει πόρους στο χώρο των συμβουλευτικών υπηρεσιών, για την επιτυχή προσαρμογή αυτής ακριβώς της επιχειρηματικότητας, από το χθες, στο σήμερα και στο αύριο. Διότι αν αυτή η προσπάθεια προσαρμογής αποτύχει, τα απόνερα της, θα συμπαρασύρουν πολλούς.
