Το παράρτημα του πολιτικού ιδρύματος Konrad-Adenauer-Stiftung (KAS) στην Αθήνα, τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζει μια πολύ ενδιαφέρουσα και κατά τη γνώμη μας πολύ θετική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Ενώ συνδέεται πολιτικά με το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (CDU) διοργανώνει πλήθος εκδηλώσεων που απευθύνονται σε ολόκληρο το φιλοευρωπαϊκό κεντρώο χώρο, όπως αυτός απλώνεται στ' αριστερά και τα δεξιά του Κέντρου, θυμίζουμε την εκδήλωση που διοργάνωσε πριν από μερικούς μήνες με τον «Κύκλο των Ιδεών» για το Περιβάλλον και την ενεργειακή μετάβαση.
Το KAS λοιπόν με αφορμή την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από τη Γερμανία είχε μια πολύ ωραία ιδέα: με τη βοήθεια της MRB πραγματοποίησε μια έρευνα κοινής γνώμης για να διερευνήσει τις εντυπώσεις που έχουμε σήμερα οι Έλληνες για τη Γερμανία.
Η έρευνα που παρουσιάστηκε προχθές ήταν και μεθοδολογικά ενδιαφέρουσα γιατί δεν ήταν μόνο ποσοτική αλλά κατέγραψε με τη διαδικασία της συνέντευξης τις απόψεις διαμορφωτών της κοινής γνώμης, πολιτικών, δημοσιογράφων, καλλιτεχνών, ανθρώπων που με τις παρεμβάσεις τους μπορούν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη στη διαμόρφωση των αντιλήψεων για διάφορα θέματα.
Η πρώτη παρατήρηση που έχουμε να κάνουμε είναι ότι οι influencers ( οι ερευνητές της MRB τους ονομάζουν opinion leaders) έχουν πιο «επεξεργασμένες» απόψεις για τη Γερμανία, ίσως επειδή είναι καλύτερα ενημερωμένοι, ίσως γιατί έχουν στενότερες σχέσεις με τη χώρα, μπορεί να ομιλούν και τη γλώσσα και να παρακολουθούν την επικαιρότητα αδιαμεσολάβητα, από το γερμανικό Τύπο, δεν έχουμε κάποια στοιχεία για τα δημογραφικά τους χαρακτηριστικά.
Βέβαια, εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι γνωστό το φαινόμενο τα υποκείμενα να εκφράζουν πιο «επεξεργασμένο» και λιγότερο αφοριστικό λόγο, όταν γνωρίζουν ότι τοποθετούνται από τη θέση του influencer.
Σε κάθε περίπτωση η διάσταση που υπάρχει αναφορικά με τη Γερμανία ανάμεσα στις απόψεις των influencers και της κοινής γνώμης (οι influencers σε όλες τις ερωτήσεις απάντησαν πιο θετικά για τη χώρα) αναδεικνύει δύο ζητήματα:
Ο βαθμός της ενημέρωσης είναι καθοριστικός για την εικόνα που έχουμε για τη Γερμανία. Όσο πιο ενημερωμένοι οι πολίτες τόσο λιγότερο αφοριστικοί και απόλυτοι εμφανίζονται.
Οι influencers που έχουν για τη Γερμανία καλύτερη άποψη από την κοινή γνώμη φαίνεται πως τελικά δεν ασκούν την επιρροή τους δηλαδή, δεν μιλάνε θετικά για τη Γερμανία. Εδώ μπορούμε να κάνουμε διάφορες υποθέσεις για τους λόγους που συμβαίνει αυτό αλλά θα το αποφύγουμε.
Οι περισσότεροι Έλληνες συνδέουν τη Γερμανία με την ισχυρή οικονομία και την οργάνωση του κράτους. Καμία έκπληξη εδώ. Βρίσκουμε θετικό ότι η πλειοψηφία δηλώνει ότι οι απόψεις της για τη Γερμανία δημιουργούνται από την τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα και όχι από το παρελθόν.
Οι Έλληνες βλέπουμε τη Γερμανία ως μια οικονομική υπερδύναμη από την οποία προσδοκούμε βοήθεια σε οικονομικά και αναπτυξιακά προγράμματα κοινωνικού χαρακτήρα. Στην πλειοψηφία μας θεωρούμε ότι έχουμε σχέσεις οικονομικής εξάρτησης αλλά επιθυμούμε μια σύσφιξη των σχέσεών μας με αυτή.
Αν κάτι μας αιφνιδίασε και βέβαια μας εξέπληξε είναι ότι οι Έλληνες δεν έχουμε καμία αντίληψη της Γερμανίας ως σημαντικότατης πολιτιστικής δύναμης ενώ η γερμανική πολιτιστική παράδοση συνδέεται οργανικά, σχεδόν, με την Ελλάδα.
Τι να πρωτοαναφέρουμε.
Την αρχαιολογία; Η αρχαιολογία είναι μια «γερμανική εφεύρεση», οργανώθηκε ως γνωστικό αντικείμενο από Γερμανούς προφανώς για να υπηρετήσει το ιδεολόγημα του εθνικού κράτους αλλά η συμβολή των Γερμανών αρχαιολόγων στη μελέτη της ελληνικής ιστορίας είναι τεράστια. Η συμβολή και η δραστηριότητα της Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Αθήνα έχει γράψει ιστορία.
Να αναφέρουμε τη γλώσσα; Τις εκδόσεις της Λειψίας για την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία;
Να αναφέρουμε το μεγάλο ευρωπαϊκό μυθιστόρημα στο οποίο ναι μεν έχουν διακριθεί και οι Γάλλοι αλλά κι αυτό είναι σχεδόν «γερμανική υπόθεση»;
Να θυμίσουμε την κλασική μουσική; Τους κορυφαίους συνθέτες κλασικής μουσικής, τις μεγάλες ορχήστρες; Η καλύτερη ορχήστρα του κόσμου αυτή τη στιγμή είναι γερμανική (η Φιλαρμονική του Βερολίνου)
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε και στην πολύ σημαντική δράση του Ινστιτούτου Goethe στην Αθήνα, ένα από τους πιο ζωντανούς, φιλελληνικούς ξένους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας.
Ένας άλλος εξαιρετικά σημαντικός τομέας στον οποίο έχει συμβάλλει η Γερμανία καθοριστικά στη διαμόρφωσή του κι εμείς φαίνεται ότι αγνοούμε είναι τα δικαιώματα του ανθρώπου αλλά και πιο σύγχρονα ζητήματα όπως τα προσωπικά δεδομένα. Αν δεν ήταν η Γερμανία «κέρβερος» στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, οι αμερικανικές εταιρείες όπως η Google ή το Facebook θα «αλώνιζαν» στην Ευρώπη αλιεύοντας προσωπικά δεδομένα χωρίς κανένα φραγμό.
Γιατί όλα αυτά δεν τα γνωρίζουμε/αναγνωρίζουμε;
Γιατί στο τέλος της ημέρας, αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που η ίδια η Γερμανία αντιλαμβάνεται και προβάλλει τον εαυτό της. Η Γερμανία έχει επιλέξει να προβάλλεται ως οικονομική υπερδύναμη και παράγοντας σταθερότητας στην Ευρώπη και δεν την απασχολεί η ίδια να προβάλλει την ισχύ της στα γράμματα, τις τέχνες, τον πολιτισμό.
Με δεδομένο ότι οι οικονομικές ισορροπίες (για να το θέσουμε κομψά) μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας δύσκολα θα αλλάξουν και με δεδομένο ότι η έρευνα έδειξε ότι αρκετοί Έλληνες επιθυμούν την ενίσχυση των ελληνογερμανικών σχέσεων, τι πιο αποτελεσματικό από τη soft power του πολιτισμού. Θα ήταν εξαιρετικά επωφελές για τους Έλληνες να έρθουν κοντά σε έναν όγκο πολιτιστικής παραγωγής που δεν είναι κτήμα μόνο της Γερμανίας αλλά ολόκληρης της ευρωπαϊκής πνευματικής παράδοσης.
