Του Αλέξανδρου Σκούρα
Το πρόσφατο περιστατικό στην ετήσια προεδρική State of the Union ομιλία στις ΗΠΑ, όπου στην κόκκινη γωνία ο Ντόναλντ Τραμπ έλεγε τα δικά του ενώ στην μπλε η Νάνσι Πελόσι έσκιζε επιδεικτικά το κείμενο της ομιλίας του μάλλον λίγους εξέπληξε. Οι πολιτικοί ανά τον κόσμο φαίνεται πως καιρό τώρα έχουν τα ζωνάρια τους λυμένα για καβγά.
Τα τελευταία χρόνια η ιδεολογική, πολιτική, κομματική πόλωση έχει γίνει σχεδόν ένα αυτονόητο συστατικό της δημόσιας σφαίρας για πολλές και διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και η Ελλάδα με αποκορύφωμα τα όσα συνέβησαν γύρω στο 2015.
Ένα πολύ ενδιαφέρον μάλιστα άρθρο του American Enterprise Institute επισημαίνει ότι η πόλωση μπορεί πλέον να γίνει αισθητή και στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σχετίζονται ερωτικά. Για παράδειγμα, ολοένα και πιο συχνά θα δει κανείς στις ιστοσελίδες γνωριμιών ανάμεσα στα χαρακτηριστικά που ζητά κανείς να βρίσκεται σε ψηλή θέση ο δυνάμει ερωτικός σύντροφος να ανήκει στην ίδια πολιτική οικογένεια.
Πολλοί μπορεί να πουν ότι δεν πρόκειται για κάτι το πρωτοφανές. Άλλωστε, ειδικά η Ελλάδα έχει ζήσει στο παρελθόν όχι απλώς την πόλωση των μπλε και των πράσινων καφενείων, αλλά και πραγματικά αιματηρό διχασμό.
Η διαφορά με το σήμερα βεβαίως είναι η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μέσα από τα οποία οι περισσότεροι από μας συζητάμε πλέον κατά το πλείστον όχι μόνο τα πολιτικά, αλλά και κάθε θέμα της καθημερινότητας. Είναι αυτή η αρχιτεκτονική, ο περίφημος «αλγόριθμος» των μέσων αυτών που μας εκθέτει ολοένα και περισσότερο σε απόψεις με τις οποίες ήδη συμφωνούμε κρύβοντας τον αντίλογο - και μαζί μ’ αυτόν και τον πραγματικό κόσμο όπου η συμφωνία που διαπιστώνουμε online δεν είναι τόσο αυτονόητη.
Πολύ περισσότερο, υποστηρίζουν κάποιοι, είναι αυτή η αρχιτεκτονική που έδωσε στο παρελθόν τη δυνατότητα για έναν άνευ προηγουμένου διαδικτυακό επηρεασμό της κοινής γνώμης, μέσα από την προβολή ψευδών ειδήσεων, αλλά και την προπαγανδιστική αξιοποίηση των αδύναμων σημείων του καθενός χρήστη ξεχωριστά μέσα από ψυχογραφικά στοιχεία που εμείς οι ίδιοι πρόθυμα καταστήσαμε διαθέσιμα στον καθένα.
Οι πολιτικοί λοιπόν - ο Τραμπ, η Πελόσι και οι δικοί μας φωνακλάδες - κάνουν απλώς αυτό που βλέπουν ότι έχει εκλογικό αποτέλεσμα, υπονομεύοντας στην πορεία τη δυνατότητα σύνθεσης, εποικοδομητικής κριτικής, αναζήτησης κοινού τόπου, επιδίωξης του συλλογικού συμφέροντος. Από την άλλη, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσπαθούν μέσα από αλλαγές κανόνων να περιορίσουν τα φαινόμενα που τροφοδοτούν την πόλωση. Το αν θα τα καταφέρουν πριν οι ίδιοι οι πολίτες προσαρμοστούμε στη νέα πραγματικότητα είναι αμφίβολο. Το σίγουρο είναι πως αν συμβεί αυτή η αλλαγή, θα την δούμε στην πολιτική με χρονοκαθυστέρηση. Μέχρι τότε, φτιάξτε αρκετό ποπκόρν.
