Πόσο ανησυχητικές διαστάσεις μπορεί να λάβουν οι ανανεωμένοι δεσμοί μεταξύ Κίνας και Λευκορωσίας και τι μπορεί να σημαίνουν οι κοινές τους στρατιωτικές ασκήσεις στο ανατολικοευρωπαϊκό κράτος, διερωτάται σε δημοσίευμά του η Deutsche Welle.
Με φόντο την κοινή τους αντιτρομοκρατική στρατιωτική άσκηση που ξεκίνησε τη Δευτέρα (8/7) με την ονομασία Eagle Assault 2024, η οποία θα διαρκέσει συνολικά 11 μέρες με τα στρατεύματα να εξασκούνται σε νυχτερινές προσγειώσεις και να ξεπερνούν υδάτινα εμπόδια και να αναλαμβάνουν ασκήσεις μάχης, η DW απευθύνθηκε σε εμπειρογνώμονες για το ποιες θα είναι οι συνέπειες των ισχυρών δεσμών μεταξύ των δύο κρατών στην παγκόσμια σκακιέρα.
Καταρχάς, η κοινή άσκηση ακολουθεί την ένταξη της Λευκορωσίας στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), έναν ευρασιατικό πολιτικό, οικονομικό και αμυντικό οργανισμό υπό την ηγεσία της Ρωσίας και της Κίνας.
Η Λευκορωσία έγινε το 10ο μέλος του SCO, ο οποίος αρχικά αποτελούνταν από τα ιδρυτικά κράτη, Κίνα και Ρωσία, καθώς και από το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Από την ίδρυση του οργανισμού, έχουν επίσης προσχωρήσει σε αυτόν η Ινδία, το Πακιστάν και το Ιράν.
Αρχικά, ο SCO προοριζόταν να αντιμετωπίσει τις συνοριακές διαφορές μεταξύ των πέντε πρώτων μελών. Αργότερα, τα κοινά θέματα ασφάλειας άρχισαν να μπαίνουν στο επίκεντρο. Τα κράτη μέλη συμμετέχουν τακτικά σε κοινές ασκήσεις κατά της τρομοκρατίας.
Οι περισσότεροι εμπειρογνώμονες συμφωνούν ότι τα μέλη δε λαμβάνουν κανενός είδους χρηματοδοτική ή οικονομική στήριξη από τον SCO. Αντίθετα, το SCO αποτελεί περισσότερο μια πλατφόρμα για διαπραγματεύσεις και συνομιλίες.
«Διάφοροι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συναντώνται στο SCO», δήλωσε ο Πάβελ Ματσούκεβιτς, ερευνητής στο think tank Center for New Ideas, η οποία ειδικεύεται στην πολιτική της Λευκορωσίας. «Μπορούν να επιδιώξουν διμερείς συνομιλίες στο περιθώριο των συναντήσεων κορυφής της SCO».
Ρωσική εξάρτηση
Η Λευκορωσία είχε δεσμούς με την Κίνα και την Ινδία ακόμη και πριν από την ένταξή της στον SCO. Για χρόνια, ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της χώρας μετά τη Ρωσία ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).
Ωστόσο, η Αναστάσια Λουζγκίνα, ερευνήτρια στο Belarusian Economic Research and Outreach Center, ή BEROC, πιστεύει ότι ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, έχει καταστήσει έκτοτε τη χώρα του διεθνή «παρία». Και «η οικονομία έπρεπε να προσαρμοστεί σε αυτή τη νέα πραγματικότητα», δήλωσε η ίδια.
Οι κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας - εν μέρει ως απάντηση στις νοθευμένες εκλογές του 2020 και στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το κράτος εναντίον όσων διαμαρτύρονταν για το αποτέλεσμά τους - προκάλεσαν τη συρρίκνωση της οικονομίας του έθνους, εξήγησε η ερευνήτρια.
«Στην αρχή, οι κρατικοί αξιωματούχοι στράφηκαν προς τη Ρωσία, αλλά τώρα αναζητούν άλλες αγορές», δήλωσε η Λουζγκίνα. «Καθώς η Λευκορωσία θεωρεί ότι είναι πολύ επικίνδυνο να βασίζεται εξ ολοκλήρου στη Ρωσία, το Μινσκ αναζητά εναλλακτικούς εταίρους σε περίπτωση που η Ρωσία πέσει σε ύφεση», πρόσθεσε.
Η ερευνήτρια επεσήμανε επίσης ότι η Λευκορωσία επιδιώκει να αντικαταστήσει την ευρωπαϊκή αγορά της με ασιατικούς εταίρους, ιδίως στην Κίνα. Πιστεύει ότι η νέα συμμετοχή της Λευκορωσίας στον SCO είναι σύμφωνη με αυτή τη στρατηγική.
Φωτογραφία Αρχείου: Andrei Stasevich/BelTA Pool Photo via AP
Ένας γάμος ευκαιρίας για τη Λευκορωσία
Η ιδιότητα μέλους της SCO θα μπορούσε επίσης να αυξήσει τις πιθανότητες της Λευκορωσίας να ενταχθεί στην BRICS, πιστεύει ο Ματσούκεβιτς.
Η ομάδα BRICS, η οποία αποτελείται επί του παρόντος από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα, τη Νότια Αφρική, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ιράν, την Αίγυπτο και την Αιθιοπία, θέλει να θεωρηθεί ως αντίπαλος του μπλοκ της G7 της Δύσης.
«Για τη Λευκορωσία, πρόκειται για έναν γάμο ευκαιρίας», δήλωσε ο Ματσούκεβιτς, πρώην διπλωμάτης. «Η αγορά της ΕΕ είναι κλειστή γι' αυτούς και η πρόσβαση στα λιμάνια είναι επίσης κλειστή γι' αυτούς. Η χώρα πρέπει να καταφύγει στη χρήση ρωσικών και κινεζικών υποδομών και να επιδιώξει το εμπόριο με τον τρίτο κόσμο».
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι, με την ένταξή του στον SCO και τη συμπόρευση με τους BRICS, το Μινσκ θέλει επίσης να μειώσει την εξάρτησή του από τη Ρωσία. Και ο Λουκασένκο προφανώς πιστεύει ότι θα πάρει κάτι σε αντάλλαγμα αν υποστηρίξει τη Ρωσία, την Κίνα ή την Ινδία, υποστήριξε ο Ματσούκεβιτς.
Οι ειδικοί λένε ότι η Κίνα είναι ο δεύτερος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Λευκορωσίας μετά τη Ρωσία. «Περίπου το 70% του εμπορίου της Λευκορωσίας γίνεται με τη Ρωσία και περίπου το 10% πηγαίνει στην Κίνα», δήλωσε η Λουζγκίνα.
Σε αυτή τη σχέση, η Κίνα κυριαρχεί, πρόσθεσε. Λόγω της συρρίκνωσης των εμπορικών δεσμών με την ΕΕ, η Λευκορωσία έχει βασιστεί σε κινεζικά μηχανήματα, αυτοκίνητα και καταναλωτικά αγαθά, ενώ η Λευκορωσία εξάγει λιπάσματα καλίου - παλαιότερα αυτά στέλνονταν κυρίως σε δυτικές χώρες - και τρόφιμα στην Κίνα.
Ασκήσεις στα πολωνικά σύνορα
Μπορεί να φαίνεται ότι οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις Κίνας-Λευκορωσίας αυτής της εβδομάδας είναι αποτέλεσμα της ένταξης της Λευκορωσίας στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι η πρώτη στρατιωτική άσκηση που πραγματοποιούν από κοινού τα δύο έθνη. Αυτές έλαβαν χώρα το 2018, στη βορειοανατολική Τζινάν της Κίνας.
Τώρα οι χώρες συνεργάζονται στο νοτιοδυτικό Μπρεστ της Λευκορωσίας, μόλις 2,8 χιλιόμετρα από τα πολωνικά σύνορα και 28 χιλιόμετρα από την Ουκρανία.
Ωστόσο, ο Ματσούκεβιτς δήλωσε ότι η νέα ένταξη της Λευκορωσίας στον SCO πιθανότατα δεν έχει μεγάλη σχέση με αυτή τη στρατιωτική άσκηση. «Η προετοιμασία γι' αυτό απαιτεί χρόνο. δε συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη», εξήγησε. Και αυτού του είδους οι ασκήσεις οδηγούν πάντα σε εντάσεις με τις γειτονικές χώρες, πρόσθεσε.
Παλαιότερα, από το 2016 έως το 2020, πριν αρχίσουν οι λαϊκές διαμαρτυρίες στη Λευκορωσία, το Μινσκ διατηρούσε διάλογο με το ΝΑΤΟ και προσκαλούσε ακόμη και παρατηρητές στις ασκήσεις του. Οι σημερινές ασκήσεις στη Λευκορωσία είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν αναστάτωση στη Ρωσία, πιστεύει ο εμπειρογνώμονας, επειδή εμπλέκεται ο κινεζικός στρατός και όλα αυτά συμβαίνουν εντός της σφαίρας επιρροής της Μόσχας.
«Θα το εκτιμούσα αυτό ως ένα είδος πρόκλησης της ρωσικής επιρροής σε αυτή την περιοχή, παρόλο που η Κίνα δεν το παίζει έτσι», κατέληξε ο Ματσούκεβιτς. «Αυτές οι ασκήσεις είναι περισσότερο απόδειξη του πόσο εντατικά έχουν αναπτυχθεί οι σχέσεις Λευκορωσίας-Κίνας σε όλους τους τομείς».
Πηγή: Deutsche Welle
