Βρετανία: Ο Φάρατζ διεμβολίζει τους Τόρις
AP Photo/Virginia Mayo
AP Photo/Virginia Mayo

Βρετανία: Ο Φάρατζ διεμβολίζει τους Τόρις

Εκεί που φαινόταν ότι τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να γίνουν δημοσκοπικά χειρότερα για τον Ρίσι Ρούσακ μετά το παράτολμο βήμα της επίσπευσης των βουλευτικών εκλογών για την 4η Ιουλίου, ήλθε το ακροδεξιό Reform UΚ και ο πρωτεργάτης του Brexit Νάιτζελ Φάρατζ να ξεπεράσουν για πρώτη φορά σε μέτρηση τους Τόρις φανερώνοντας τη διάσπαση της δεξιάς ψήφου και τη διαμόρφωση ενός νέου πολιτικού τοπίου.

Η επικράτηση των Εργατικών και η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Κιρ Στάρμερ είναι «μονόδρομος» στο Ηνωμένο Βασίλειο. To ερώτημα της κάλπης είναι εάν το Συντηρητικό Κόμμα -που έχει «αλλάξει» πέντε πρωθυπουργούς από το 2016, περιλαμβανομένων τριών μόλις σε ένα τετράμηνο το 2022- θα οδηγηθεί σε μία σχετικά διαχειρίσιμη ήττα ή πραγματική εκλογική συντριβή.

Ο Ρίσι Σούνακ επιχείρησε από την Απουλία, όπου μετέχει στις εργασίες της Συνόδου Κορυφής της G7, να υποβαθμίσει τη βαρύτητα της δημοσκόπησης του Ινστιτούτου YouGov για τους Times που «φέρνει» το Reform UK στη δεύτερη θέση πίσω από τους Εργατικούς με ποσοστό 19% έναντι 18% για τους Τόρις. Το κόμμα του Κιρ Στάρμερ που έχει παραμείνει στην αντιπολίτευση επί 14 χρόνια συγκεντρώνει ποσοστό 37%.

«Η μόνη δημοσκόπηση που μετράει είναι αυτή της 4ης Ιουλίου» δήλωσε ο Σούνακ, λέγοντας ότι μάχεται για κάθε ψήφο και προειδοποιώντας ότι μία ψήφος υπέρ του Reform UK θα δώσει στους Εργατικούς «λευκή επιταγή να φορολογήσουν τους πάντες -το σπίτι τους, τη σύνταξή τους, το αυτοκίνητό τους, την οικογένειά τους». Οι αλόγιστες δημοσιονομικές δαπάνες και η φορολόγηση κάθε τι που… κινείται είναι η μόνιμη γραμμή επίθεσης των Τόρις κατά Εργατικών, οι οποίοι από πλευράς τους δεσμεύονται διά του Κιρ Στάρμερ ότι θα κινηθούν για την τόνωση της ανάπτυξης την αποκατάσταση της οικονομικής σταθερότητας.

«Το γεγονός ότι το κόμμα του Νάιτζελ Φάρατζ είναι στήθος με στήθος με τους κυβερνώντες Συντηρητικούς συνιστά μία σεισμική αλλαγή στο τοπίο της ψηφοφορίας», αναφέρει η YouGov, σημειώνοντας όμως σε κάθε περίπτωση ότι τα ποσοστά κυμαίνονται εντός του περιθωρίου στατιστικού λάθους και δεν μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα εάν το Reform UK μπορεί να διατηρήσει αυτή τη δυναμική έναντι των Συντηρητικών.

Η συγκεκριμένη μέτρηση που δίνει οριακό προβάδισμα στο Reform UK έναντι των Τόρις είναι η μόνη μεταξύ των συνολικά έξι δημοσκοπήσεων που διεξήχθησαν σε ένα 24ωρο, και καμία εκ των υπολοίπων δεν εμφανίζει το λαϊκιστικό κόμμα του Φάρατζ να προηγείται των Συντηρητικών ή ακόμη και να κερδίζει έδαφος. Και οι έξι δημοσκοπήσεις διεξήχθησαν μετά την παρουσίαση του εκλογικού μανιφέστο του Ρίσι Σούνακ -που περιλαμβάνει υπόσχεση για μειώσεις φόρων για τους εργαζόμενους ύψους 21,7 δισ. λιρών- και εμφανίζουν το Reform UK από το να προηγείται μία μονάδα έως να υπολείπεται 12 των Τόρις.

Κατά μέσο όρο, το Reform UK βρίσκεται τέσσερις ή πέντε μονάδες πίσω από τους Συντηρητικούς (γύρω στο 15%). Αλλά παραμένουν κακά τα νέα για τον Σούνακ· η μόνη του ελπίδα έστω και για να μειώσει την αβυσσαλέα διαφορά από τους Εργατικούς «περνά» μέσα από την ανάκτηση των ψήφων που κατευθύνονται προς το Reform UK, και οι οποίες προέρχονται στο σύνολό τους από εκείνους που στήριξαν τους Συντηρητικούς στις εκλογές του 2019.

Σε εκείνη την κάλπη, το σημερινό Reform UΚ, που είχε ξεκινήσει το 2018 ως κόμμα του Brexit με τον Νάιτζελ Φάρατζ στην κεφαλή του «αγώνα» για έξοδο από την ΕΕ, δεν «κατέβασε» υποψηφίους σε εκλογές περιφέρειες που κατείχαν οι Τόρις. Αυτή τη φορά όμως, έχει υποψηφίους σχεδόν παντού -σε Γαλλία, Σκωτία και Ουαλία.

To λαϊκιστικό, αντιμεταναστευτικό κόμμα, που διοικείται και χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από τον πολυεκατομμυριούχο επιχειρηματία Ρίτσαρντ Τάις, στοχεύει με την ατζέντα του να προσελκύσει ψηφοφόρους τόσο της ακροδεξιάς, όσο και της ακροαριστεράς. Η αναπάντεχη επάνοδος του Νάιτζελ Φάρατζ στην πρώτη γραμμή παρότι δήλωνε ότι δεν θα κατέλθει υποψήφιος (έχει επιχειρήσει επτά φορές ανεπιτυχώς να εκλεγεί βουλευτής) είναι αυτή που έφερε το Reform UK στα σημερινά ποσοστά του.

Ο αντίκτυπος της συγκεκριμένης δημοσκόπησης για τους βρετανικούς Times ήταν ο Νάιτζελ Φάρατζ να αυτοχαρακτηρίζεται ως «ηγέτης της αντιπολίτευσης», να λέει ότι η ψήφος που θα κατευθυνθεί στους Τόρις είναι χαμένη ψήφος, και να ζητά θέση στο ντιμπέιτ των ηγετών Τόρις, Εργατικών, Φιλελεύθερων Δημοκρατών και του Σκωτικού Εθνικού Κόμματος (SNP) που θα φιλοξενήσει προσεχώς το BBC, αλλά και τηλεοπτική μονομαχία ανάμεσα στον ίδιο και τον Κιρ Στάρμερ.

Οι πανηγυρισμοί Φάρατζ, πρώην ευρωβουλευτή και μεγάλου θαυμαστή του Ντόναλντ Τραμπ, δεν συμβαδίζουν ωστόσο με την πραγματικότητα του αμιγώς μονοεδρικού εκλογικού συστήματος (First-past-the-post), που μπορεί να «επιφυλάσσει» στο Reform UK από τρεις έως και καμία έδρα στο Κοινοβούλιο.

Η χώρα είναι χωρισμένη σε μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες. Οι ψηφοφόροι ψηφίζουν μόνο έναν υποψήφιο και εκείνος με τις περισσότερες ψήφους εκλέγεται μέλος της Βουλής των Κοινοτήτων του Ηνωμένου Βασιλείου. Είναι ένα από τα απλούστερα εκλογικά συστήματα και στη Βρετανία ισχύει από τον Μεσαίωνα. Παρά την απλότητά του, παρουσιάζει σημαντικά μειονεκτήματα, με κυριότερο τα δυσανάλογα αποτελέσματα στην εκπροσώπηση σε επίπεδο εθνικής επικράτειας, δηλαδή τα κόμματα δεν εκπροσωπούνται ανάλογα με το ποσοστό τους στο σύνολο της λαϊκής ψήφου.

Κατά κανόνα, ευνοείται το μεγαλύτερο κόμμα και τα κόμματα με ισχυρή υποστήριξη σε επίπεδο περιφερειών εις βάρος των υπόλοιπων κομμάτων ή εκείνων που δεν έχουν συμπαγή εκλογική βάση σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιφέρειες. Αυτή είναι ακριβώς η περίπτωση του Reform UK, και εκεί έγκειται η προειδοποίηση υψηλόβαθμων στελεχών των Τόρις προς τους ψηφοφόρους ότι οι Εργατικοί θα μπορούσαν να αποσπάσουν μία «υπερ-πλειοψηφία» εάν το ακροδεξιό κόμμα του Φάρατζ αφαιρέσει ψήφους από το Συντηρητικό Κόμμα και διασπάσει τη δεξιά ψήφο.