Το δικαίωμα στην άμβλωση στην προεδρική κάλπη των ΗΠΑ
Shutterstock
Shutterstock

Το δικαίωμα στην άμβλωση στην προεδρική κάλπη των ΗΠΑ

Στη χώρα του φιλελευθερισμού είναι σεισμικός ο αντίκτυπος της κατάργησης του συνταγματικού δικαιώματος στην άμβλωση με τη σφραγίδα του Ανώτατου Δικαστηρίου. Το ζήτημα της άμβλωσης ήταν καθοριστικός παράγοντας για το «κόκκινο κύμα» που δεν ήρθε στις ενδιάμεσες εκλογές του 2022. Σήμερα, ένας στους οκτώ Αμερικανούς δηλώνει ότι η προστασία του θεμελιώδους δικαιώματος θα καθορίσει την ψήφο του στις προεδρικές εκλογές. Η μάχη μαίνεται πλέον ανά πολιτεία, και μπορεί να κοστίσει ακριβά στον Ντόναλντ Τραμπ.

Ανατρέποντας προ διετίας την ιστορική απόφαση του 1973 στην υπόθεση Ρόου εναντίον Γουέιντ (Row v. Wade), η οποία είχε έλθει να  κατοχυρώσει το δικαίωμα της εγκύου να προχωρήσει σε άμβλωση, η ετυμηγορία του Ανώτατου Δικαστηρίου -που φέρει το συντηρητικό αποτύπωμα της προεδρίας Τραμπ- γύρισε τις Ηνωμένες Πολιτείες πίσω στην εποχή που η κάθε πολιτεία ήταν ελεύθερη να ορίζει το σώμα και τη ζωή της γυναίκας. 

Κύμα περιοριστικών ή απαγορευτικών νόμων έχει «περάσει» έκτοτε κυρίως στο Νότο και τις μεσοδυτικές ΗΠΑ. Δεκατέσσερις πολιτείες έχουν επιβάλλει ολική ή σχεδόν ολική απαγόρευση, ενώ δύο -η Νότια Καρολίνα και η Τζόρτζια- απαγορεύουν την άμβλωση μόλις μετά την έκτη εβδομάδα κύησης. Καμία εξαίρεση για περιπτώσεις βιασμού ή αιμομιξίας δεν περιλαμβάνει η νομοθεσία σε Αλαμπάμα, Άρκανσο, Κεντάκι, Μιζούρι, Οκλαχόμα, Βόρεια Ντακότα, Τενεσί και Τέξας. 

Στις πολιτείες όπου οι αμβλώσεις είναι πιο περιορισμένες έως πλήρως απαγορευμένες καταγράφονται υψηλότερα ποσοστά μητρικής και βρεφικής θνησιμότητας, καθώς και μεγαλύτερη οικονομική ανασφάλεια μεταξύ των γυναικών, ενώ οι επαγγελματίες υγείας κινδυνεύουν να διωχθούν. Στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει δημιουργηθεί ένα εξαιρετικά ανομοιογενές τοπίο, με την πρόσβαση σε κλινικές αμβλώσεων να έχει αποκοπεί σε μεγάλο μέρος στις νότιες και μεσοδυτικές πολιτείες, αλλά να παραμένει ισχυρή και στις δύο ακτές. 

Στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, το δικαίωμα στην άμβλωση αναδεικνύεται σε εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα, με έναν στους οκτώ ψηφοφόρους (12%) να δηλώνει στις δημοσκοπήσεις ότι είναι ο κύριος παράγοντας που θα καθορίσει την ψήφο του. Πρόκειται κυρίως για γυναίκες, μαύρους, νεότερους ηλικιακά ψηφοφόρους 18 έως 29 ετών και Δημοκρατικούς ή προσκείμενους στο Δημοκρατικό Κόμμα. Στα δύο χρόνια μετά την οπισθοδρόμηση, διαφαίνεται ότι υπάρχει μία νέα γενιά και ομάδα ψηφοφόρων που αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από τους πολίτες που επιθυμούν η άμβλωση να είναι νόμιμη σε όλες τις περιπτώσεις, όπως προκύπτει από τις τελευταίες μετρήσεις του Kaiser Family Foundation.

Οι Δημοκρατικοί έχουν σημειώσει σειρά από νίκες σε όλη τη χώρα όταν στο ψηφοδέλτιο «μπήκε» το δικαίωμα της άμβλωσης, στο οποίο και έχει επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό η εκστρατεία του Τζο Μπάιντεν καρφώνοντας το βλέμμα ειδικά στη Φλόριντα. Μπορεί στο επιτελείο Μπάιντεν να θεωρούσαν μέχρι και ήδη χαμένη την πολιτεία-κλειδί, που αποτελεί και τον τόπο κατοικίας του Ντόναλντ Τραμπ, όμως οι τελευταίες αποφάσεις της πολιτειακής Δικαιοσύνης και το δημοψήφισμα που επίκειται για την άμβλωση αλλάζει τα δεδομένα.

Το υπερσυντηρητικό Ανώτατο Δικαστήριο της Φλόριντα άναψε προ ημερών το πράσινο φως για την απαγόρευση της άμβλωσης μετά την έκτη εβδομάδα κύησης -διάστημα τόσο σύντομο που πρακτικά ισοδυναμεί με πλήρη απαγόρευση. Πρόκειται για τη νομοθεσία που διατυμπάνιζε ως «νίκη» ο κυβερνήτης της πολιτείας Ρον Ντε Σάντις, και πρόκειται να τεθεί σε ισχύ την 1η Μαΐου. Ωστόσο, την ίδια στιγμή το πολιτειακό Ανώτατο Δικαστήριο ενέκρινε απροσδόκητα τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος ταυτόχρονα με τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου ως προ το εάν θα κατοχυρωθεί ή μη στο πολιτειακό Σύνταγμα Νοέμβριο το δικαίωμα στην άμβλωση έως την 24η-28η εβδομάδα της εγκυμοσύνης.

Τουλάχιστον άλλες δέκα πολιτείες είτε έχουν δώσει το πράσινο φως ή επίκειται να αποφασίσουν επί της διεξαγωγής ανάλογων δημοψηφισμάτων. Η περίπτωση της Φλόριντα είναι εξαιρετικά ιδιάζουσα, καθώς πρώτα οι γυναίκες θα υποστούν τις συνέπειες ενός ακραίου νόμου, και στη συνέχεια οι πολίτες θα πάνε στις κάλπες για να ψηφίσουν ουσιαστικά για την ανατροπή του. Δεν υπάρχει προηγούμενο ανά τις ΗΠΑ μετά το 2022 που να μην έχει ανατραπεί περιοριστικό πλαίσιο για τις αμβλώσεις όταν τέθηκε σε ψηφοφορία. Ωστόσο, εάν η Φλόριντα αποτελέσει εξαίρεση, αυτό θα μπορούσε να έχει τεράστιες επιπτώσεις στην αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη στον αμερικανικό Νότο, όπου οι απαγορεύσειςέχουν αναγκάσει κλινικές αμβλώσεων να κλείσουν.

Ακόμη και με την μέχρι πρότινος ισχύουσα απαγόρευση της άμβλωσης έπειτα από τη 15η εβδομάδα κύησης, η Φλόριντα ήταν μια πιο προσιτή πολιτεία για τις γυναίκες από τις κοντινότερες γειτονικές πολιτείες -την Τζόρτζια, την Αλαμπάμα και τη Νότια Καρολίνα. Οι γυναίκες σε μεγάλο μέρος του Νότου πρέπει ήδη να διανύουν μεγάλες αποστάσεις για να κάνουν έκτρωση. Αυστηρότεροι περιορισμοί στη Φλόριντα σημαίνουν ότι θα πρέπει να ταξιδέψουν ακόμη πιο μακριά, ενδεχομένως μέχρι τη Βιρτζίνια, ανάλογα με το πόσο προχωρημένη είναι η κύηση.

Η εκστρατεία του Μπάιντεν και κορυφαίοι Δημοκρατικοί κινητοποιήθηκαν άμεσα για να διασφαλίσουν ότι οι ψηφοφόροι θα κατανοήσουν το διακύβευμα της ψηφοφορίας του Νοεμβρίου. Κατηγορούν τον Ντόναλντ Τραμπ για ακραίες και εξωφρενικές απαγορεύσεις, και επενδύουν περισσότερο στην καμπάνια στη Φλόριντα και σε στοχευμένες διαφημίσεις ιδίως για τους νέους ψηφοφόρους.

Η διευθύντρια επικοινωνίας της εκστρατείας Μπάιντεν, Τζούλι Τσάβες Ροντρίγκες, δηλώνει ότι οι Δημοκρατικοί μπορούν πλέον να κερδίσουν την πολιτεία-κλειδί που ο Μπάιντεν έχασε από τον Τραμπ με 370.000 ψήφους διαφορά το 2020. Αν έλθει η νίκη θα είναι με τη δυναμική της ψήφου του νέων. Πέραν του δημοψηφίσματος για την άμβλωση, τους Δημοκρατικούς θεωρείται πως θα ευνοήσει και το δημοψήφισμα που θα λάβει παράλληλα χώρα το Νοέμβριο για τη νομιμοποίηση της κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς.

Έπειτα από μακρά σιωπή και ανάμεικτα μηνύματα για το ζήτημα της άμβλωσης, καθώς γνωρίζει πως μπορεί να κοστίσει πολύ ακριβά στην εκστρατεία του, ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε τελικά πως η θέση του είναι ότι οι νόμοι για τις αμβλώσεις θα πρέπει να καθορίζονται από τις πολιτείες. Ανέφερε ότι υποστηρίζει ξεκάθαρα τις εξαιρέσεις για περιπτώσεις βιασμού ή αιμομιξίας και όταν μπορεί να διατρέξει κίνδυνο η ζωή της γυναίκας.

Κατά το παρελθόν, ο Τραμπ είχε ταχθεί υπέρ της καθολικής απαγόρευσης των αμβλώσεων πέραν των 15 εβδομάδων κύησης. Τη δεδομένη στιγμή δεν αναφέρει τίποτα σχετικό, όμως η εκστρατεία Μπάιντεν τον κατηγορεί ότι αυτό ακριβώς θα πράξει εφόσον επανεκλεγεί στον Λευκό Οίκο.