Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ ανέδειξε ως λύση για την Ουκρανία, την αξιοποίηση των δεσμευμένων κεφαλαίων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας για να επιδιορθωθούν και να ξαναχτιστούν οι κατεστραμμένες ουκρανικές υποδομές. Δεδομένων των ενστάσεων και αντιδράσεων για μία ενέργεια σαν κι αυτή, είναι ρεαλιστικό ένα τέτοιο υπερφιλόδοξο πλάνο;
Ο Μισέλ φαίνεται να προσπαθεί να λύσει τον δυσεπίλυτο γρίφο από την ανυπολόγιστη καταστροφή που έχει επιφέρει η ρωσική εισβολή κι έχει καταστήσει δυσοίωνες τις προοπτικές επιβίωσης των ανθρώπων στην Ουκρανία. Ο χρόνος και χρήματα που χρειάζονται για να επανέλθει η ζωή προ του πολέμου στην Ουκρανία είναι δύσκολο να βρεθούν. Παρόλο που η προτεραιότητα παραμένει η αναχαίτιση της ρωσικής πολεμικής μηχανής, τα αδυσώπητα ερωτήματα για το μέλλον της χώρας θα χρειαστεί να απαντηθούν σύντομα.
Οι ζημιές στην Ουκρανία από τη ρωσική εισβολή ξεπερνούν τα 180 δισ. δολάρια σύμφωνα με εκτιμήσεις. Η μεταπολεμική ανοικοδόμηση της χώρας θα κοστίσει άνω των 600 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την αντιπρόεδρο της Παγκόσμιας Τράπεζας, Άννα Μπιέρντε. Όσο ο χρόνος περνάει και οι πολεμικές επιχειρήσεις συνεχίζονται, το κόστος ανοικοδόμησης της Ουκρανίας αυξάνεται, καθώς οι οικονομικές δυνατότητες της χώρας μειώνονται. Το ΑΕΠ της Ουκρανίας αναμένεται να συρρικνωθεί περίπου στο ήμισυ το 2022, διαβρώνοντας τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Άλλωστε, 1 στις 3 επιχειρήσεις έχουν σταματήσει τη λειτουργία τους λόγω του πολέμου.
Ωστόσο τα κονδύλιά που έχουν συγκεντρωθεί από διεθνείς πρωτοβουλίας πόρρω απέχουν από όσα χρειάζονται για την κάλυψη των αναγκών που έχουν προκύψει. Η αίτηση υποψηφιότητας της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει την προοπτική που προκρίνεται για τη χώρα που βιώνει τη ρωσική εισβολή. Η ενταξιακή πορεία ωστόσο δεν θα είναι σύντομη, ούτε κι εύκολη.
Η πρόταση Μισέλ αξίας περίπου για την κατάσχεση ουσιαστικά των 300 δισ.ευρώ των ρωσικών κεφαλαίων που έχουν δεσμευθεί από τις κυρώσεις μετά την εισβολή, έρχεται να απαντήσει σε αυτή την άλυτη εξίσωση. Όμως, η πρωτοβουλία φαίνεται περισσότερο σαν ένα φιλόδοξο σχέδιο επί χάρτου, παρά ένα επεξεργασμένο πλάνο που μπορεί να υλοποιηθεί. Να δημιουργηθούν δηλαδή κέρδη από τα δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια, που θα διατεθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Άλλωστε η πρότερη εμπειρία από προσπάθεια δέσμευσης κεφαλαίων από δικτάτορες τρίτων χωρών έχουν δείξει πως εν τέλει τα πραγματικά χρήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι πολύ λιγότερα από όσα προβλέπονται στην αρχή. Είτε λόγω αδυναμίας ρευστοποίησης των τίτλων, είτε λόγω νομικών δεσμεύσεων, είτε λόγω απρόβλεπτων οικονομικών συνθηκών, το πραγματικό αποτύπωμα ενδέχεται να μην είναι το αναμενόμενο. Η περίπτωση της κατάσχεσης των κεφαλαίων του Μουαμάρ Καντάφι στη Λιβύη έδειξε για παράδειγμα ότι τα χρήματα που δεσμεύθηκαν στην αρχή ανέρχονταν στο 1/10 της αξίας που υπολογίζονταν.
Επιπρόσθετα, οι διεθνείς αντιδράσεις σε μία τέτοια προσπάθεια αναμένεται να είναι ανυπέρβλητες. Πέρα από τις χώρες που τάσσονται εμμέσως πλην σαφώς υπέρ των ρωσικών θέσεων διεθνώς, από την Ουγγαρία μέχρι την Τουρκία, ακόμα και ουδέτερες χώρες πρόκειται να εναντιωθούν σε μία τέτοια προσπάθεια. Όσο κι αν υπάρχει ένα θετικό κλίμα για την Ουκρανία στο διεθνές στερέωμα κι ο Μισέλ τονίζει την ανάγκη τήρησης των νομικών αρχών, πολλά κράτη θα προτάξουν την ανάγκη ασφάλειας διατήρησης των κεφαλαιακών πόρων. Ήδη στο προηγούμενο σχέδιο που κατέθεσαν οι Βρυξέλλες την περασμένη χρονιά, φρόντισαν να τονίσουν πως τα χρήματα θα επιστραφούν στη Ρωσία, εφόσον επιτευχθεί μία συμφωνία ειρήνης.
