Οι ακροδεξιές, λαϊκιστικές και ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις εν έτει 2024 δεν θέλουν να εγκαταλείψουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντιθέτως, θέλουν να τη διοικήσουν. Έξι μήνες μετεκλογικών διαπραγματεύσεων στην Ολλανδία φρέναραν την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον ίδιο τον Γκερτ Βίλντερς, όχι όμως την επικείμενη έλευση για πρώτη φορά στα χρονικά μίας κυβέρνησης συνασπισμού υπό την πρωτοκαθεδρία της Άκρας Δεξιάς.
Ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός θα απαρτίζεται από το αντιισλαμικό και αντιμεταναστευτικό Κόμμα της Ελευθερίας (PVV), το συντηρητικό-φιλελεύθερο Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) -πρόκειται για την παράταξη του Μαρκ Ρούτε, στην ηγεσία της οποίας βρίσκεται τώρα η Ντιλάν Γεσιλγκιόζ-, καθώς και δύο νεότευκτα κόμματα που εισήλθαν για πρώτη φορά στη Βουλή και προσεχώς και στην κυβέρνηση, το κεντροδεξιό Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο (NSC) του Πίτερ Όμσιχτ και το δεξιό, λαϊκιστικό Κόμμα Αγρότη-Πολίτη (BBB).
«Σήμερα γράφουμε Ιστορία» διακήρυττε ο Βίλντερς ανακοινώνοντας την προκαταρκτική συμφωνία για τη συγκρότηση του τετρακομματικού συνασπισμού, στη βάση ενός τρόπον τινά πειραματικού μοντέλου με το υπουργικό συμβούλιο να απαρτίζεται μόνο κατά το ήμισυ από πολιτικούς και τις υπόλοιπες θέσεις να καταλαμβάνουν τεχνοκράτες. Εκτός κομματικών δομών θα είναι ο επικεφαλής της κυβέρνησης, με τον Γκερτ Βίλντερς να «αποδέχεται» να παραμείνει στα βουλευτικά έδρανα προκειμένου να βρεθεί η Ακροδεξιά στην εξουσία.
Για την πρωθυπουργία ακούγεται έντονα το όνομα του 67χρονου πρώην υπουργού του Εργατικού Κόμματος Ρόναλντ Πλάστερκ, ο οποίος έχει ακολουθήσει επιχειρηματική πορεία αφότου αποσύρθηκε προ ετών από την πολιτική. Στον Πλάστερ ανατέθηκε ρόλος-κλειδί για τη διερεύνηση του εδάφους ως προς τη συγκρότηση κυβερνητικού συνασπισμού μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 2023 που πάγωσαν την Ευρώπη αναδεικνύοντας την Άκρα Δεξιά του Βίλντερς -με τα περί «Μαροκινών καθάρματα», το τέλος στο άσυλο και το «Nexit»- πρώτη κοινοβουλευτική δύναμη.
Ο βετεράνος της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς, στα εξήντα του χρόνια σήμερα, μετρίασε ορισμένες από τις πιο ακραίες πτυχές της αντιισλαμικής ατζέντας του, αφήνοντας στην άκρη την απαγόρευση τεμενών, ισλαμικών σχολείων και του Κορανίου, όπως και το δημοψήφισμα αποχώρησης της Ολλανδίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επικεντρώθηκε στο μεταναστευτικό και μία δρακόντεια πολιτική για το άσυλο, καθώς και στην οικονομία υποσχόμενος να επιλύσει την οξεία στεγαστική κρίση και να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, ενώ παρουσίασε τις δράσεις για το κλίμα ως μια νέα μορφή τυραννίας. Εξαργύρωσε τους φόβους κατά της μετανάστευσης και κέρδισε σε ένα κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο, στο οποίο παράλληλα «εφόρμησε» το αυτοπροβαλλόμενο ως αντισυστημικό κόμμα Αγρότη-Πολίτη.
Κατά τη διάρκεια των μετεκλογικών διαπραγματεύσεων, ο Βίλντερς αποστασιοποιήθηκε περαιτέρω δημοσίως από την ακραία στάση κατά του Ισλάμ και απέσυρε συμβολικά τρία νομοσχέδια που είχε καταθέσει προ των εκλογών. Όμως ο πολιτικός, ο οποίος έχει καταγεγραμμένες στο ποινικό μητρώο του τις ρατσιστικές προσβολές κατά των Μαροκινών της Ολλανδίας, δεν έπεισε και δεν εξασφάλισε διακομματική υποστήριξη για να γίνει πρωθυπουργός.
Αναγνωρίζοντας πως δεν θα βρίσκεται στην κεφαλή της κυβέρνησης, επέμεινε στις διαπραγματεύσεις και τελικά επήλθε συμφωνία εκεί που φαινόταν ότι δεν υπήρχε πια προοπτική. Μένει να διαφανεί πώς ακριβώς θα μεταφραστεί στις σχέσεις της Ολλανδίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση το περίγραμμα της συμφωνίας στην οποία κατέληξαν τα τέσσερα κόμματα. Αλλά όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, σηματοδοτεί μια απότομη υπερδεξιά στροφή σε ένα ακόμη κράτος-μέλος της ΕΕ.
O Γκερτ Βίλντερς προαναγγέλλει την «αυστηρότερη πολιτική ασύλου που υπήρξε ποτέ» στην Ολλανδία και η νέα κυβέρνηση αναμένεται να ζητήσει ρήτρα εξαίρεσης από τους ευρωπαϊκούς κανόνες για τη μετανάστευση, θέτοντας τη Χάγη σε πορεία σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες, τη στιγμή που μόλις επήλθε η συμφωνία για το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Η τετρακομματική συμφωνία, υπό τον τίτλο «Ελπίδα, θάρρος και υπερηφάνεια», μπλοκάρει την οικογενειακή επανένωση των προσφύγων και μειώνει αριθμό των ξένων φοιτητών που σπουδάζουν στη χώρα.
Ενώ αντανακλά μια ανανεωμένη δέσμευση για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και τη βοήθεια προς την Ουκρανία, η ολλανδική στάση για τη μετανάστευση και την αγροτική πολιτική κινδυνεύει να αποδυναμώσει τη συνεργασία της ΕΕ σε δύο τομείς που ήδη δέχονται αυξανόμενες πιέσεις.
Η συμφωνία αναφέρει ότι η επόμενη κυβέρνηση θα συνεχίσει τα υφιστάμενα σχέδια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Το PVV του Βίλντερς, το οποίο υποβαθμίζει τους κινδύνους της υπερθέρμανσης του πλανήτη, δεν απέσπασε την έγκριση των εταίρων του στον συνασπισμό για να εγκαταλείψει τους κλιματικούς στόχους της χώρας και τη Συμφωνία του Παρισιού. Αλλά το Κίνημα Αγρότη-Πολίτη είναι πλέον μέρος του συνασπισμού και η συμφωνία περιλαμβάνει κατευναστική γλώσσα και παραχωρήσεις προς τους αγρότες που ήλθαν να μεταβάλλουν το πολιτικό σκηνικό στην Ολλανδία με τις περυσινές μαζικές διαδηλώσεις κατά των πολιτικών του απερχόμενου πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε.
Καθώς ο τελευταίος οδεύει προς αντικατάσταση του Γενς Στόλτενμπεργκ στα ηνία του ΝΑΤΟ, το κόμμα του οδεύει προς «έξωση» από την ομάδα των φιλελεύθερων Renew Europe στο Ευρωκοινοβούλιο εξαιτίας της συμφωνίας κυβερνητικής συνεργασίας με την Άκρα Δεξιά. Προεκλογικά, το Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) είχε περάσει υπό την ηγεσία της Ντιλάν Γεσιλγκιόζ, η οποία (αντίθετα με τον Μαρκ Ρούτε κατά το παρελθόν) δεν είχε κλείσει το «παράθυρο» σε συνεργασία με την Άκρα Δεξιά του Βίλντερς (θεωρώντας ότι θα ήταν εκείνη που θα βρισκόταν σε θέση κοινοβουλευτικής ισχύος).
Η καταδίκη εκ μέρους της πολιτικής ομάδας των φιλελευθέρων, στην οποία ανήκει το VVD, ήταν σφοδρή για τη συμμετοχή σε κυβέρνηση με τον Γκερτ Βίλντερς. «Το PVV του Βίλντερς είναι το ακριβώς αντίθετο από όσα υπερασπιζόμαστε σε ό,τι αφορά τις αξίες, το Κράτος Δικαίου, την οικονομία, το κλίμα και, φυσικά, την Ευρώπη», δήλωσε η επικεφαλής της λίστας του Renew Europe, προερχόμενη από την Αναγέννηση του Εμανουέλ Μακρόν, Γαλλίδα Βαλερί Αγιέ. Μετά τις ευρωεκλογές γνωστοποίησε πως θα συγκαλέσει συνάντηση των κομμάτων που ανήκουν στην ομάδα των φιλελευθέρων.
Η συμφωνία συνασπισμού παραβιάζει τη δήλωση που συνυπέγραψε την περασμένη εβδομάδα η Renew Europe ότι «δεν θα συνεργαστεί ποτέ ούτε θα σχηματίσει συνασπισμό με τα ακροδεξιά και ριζοσπαστικά κόμματα σε κανένα επίπεδο». Έρχεται επίσης μόλις τρεις εβδομάδες πριν τις ευρωεκλογές, στις οποίες η Renews Europe προβλέπεται ότι θα καταγράψει απώλειες και ίσως «παραδώσει» τη θέση της ως τρίτη μεγαλύτερη δύναμη του Ευρωκοινοβουλίου στην ακροδεξιά ομάδα Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID), στην οποία ανήκει το κόμμα του Γκερτ Βίλντερς.
