Τα αδιέξοδα των επικείμενων ευρωεκλογών με την άνοδο των ακροδεξιών σχηματισμών που μπορεί να οδηγήσουν σε «ακυβερνησία» αναλύει ο Economist σε άρθρο του.
«Στην καλύτερη περίπτωση, οι 27 εθνικοί ηγέτες και τα κεντρικά θεσμικά όργανα της ΕΕ θα περάσουν μήνες επικεντρωμένοι σε εσωτερικές μηχανορραφίες, όπως το ποιος θα βρει τι δουλειά στις Βρυξέλλες. Στη χειρότερη περίπτωση, οι διαφωνίες σχετικά με τη μελλοντική κατεύθυνση της ΕΕ ίσως να διαρκέσουν μετά το τέλος του έτους - αφήνοντας ένα πολιτικό κενό εκεί, ακόμη και όταν μια πιθανή κυβέρνηση Τραμπ προετοιμάζεται αναλάβει καθήκοντα», υπογραμμίζει ο Economist.
Το διακύβευμα σε άμυνα, εμπόριο και πράσινη μετάβαση
Όσο μακρινή κι αν φαίνεται η ΕΕ για τον μέσο ψηφοφόρο, γράφει ο Economist, αυτό που συμβαίνει στις Βρυξέλλες έχει σημασία: η προσέγγιση του μπλοκ στη βιομηχανική πολιτική, την άμυνα, το περιβάλλον και πολλά άλλα συμβαίνουν εκεί. Και αν η ΕΕ δεν έχει σαφή ηγεσία, δεν είναι μόνο τα 450 εκατομμύρια πολίτες του που θα νιώσουν τον αντίκτυπο.
Η Ουκρανία εξακολουθεί να εξαρτάται από τους Ευρωπαίους συμμάχους της για χρήματα και όπλα: σε κανέναν δεν αρέσει να βλέπει την ΕΕ πολιτικά εγκλωβισμένη όσο αρέσει στον Πούτιν. Και όποιος κι αν κερδίσει τον Λευκό Οίκο τον Νοέμβριο, η Ευρώπη είναι πλέον το μοναδικό παγκόσμιο μπλοκ που εξακολουθεί να υποστηρίζει τους κανόνες ελεύθερων συναλλαγών σε μια εποχή που η Κίνα και η Αμερική τους έχουν εγκαταλείψει. Εάν η ΕΕ εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της για μείωση του άνθρακα, όπως απαιτούν γενικά οι λαϊκιστές της Ευρώπης, θα σταλεί ένα τρομερό μήνυμα στον υπόλοιπο κόσμο.
Οκτώ ημέρες μετά τις εκλογές, οι ηγέτες της ΕΕ θα πραγματοποιήσουν σύνοδο κορυφής για να αποφασίσουν ποιος θα ηγηθεί των θεσμών του μπλοκ, ιδίως της Επιτροπής. Η κ. Φον ντερ Λάιεν βοήθησε στη διαμόρφωση ορισμένων από τις κύριες πολιτικές της ηπείρου. Η σταθερή υποστήριξή της στην Ουκρανία έχει αποδειχθεί ζωτικής σημασίας. Ήταν η επιτροπή που ώθησε την Ευρώπη να στοχεύσει σε καθαρές μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2050.
Το μέλλον της Φον ντερ Λάιεν και η ακροδεξιά
Για να εξασφαλίσει την πρώτη της θητεία πριν από πέντε χρόνια, αρκούσε ένας συνασπισμός Φιλελευθέρων, Σοσιαλιστών και του δικού της EΛΚ. Αλλά αυτή η κεντρώα παράταξη έχασε έκτοτε έδαφος από τους λαϊκιστές, οι οποίοι σχηματίζονται σε δύο κύριες ομάδες, την Ταυτότητα και τη Δημοκρατία (id), και τους πιο μετριοπαθείς Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές.
Κάποτε ως απλή αντιπολίτευση, η ακροδεξιά αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει ηγέτες όπως η Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία.
Σε πολλές άλλες μεγάλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, της Πολωνίας και ίσως της Γερμανίας, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τα λαϊκιστικά κόμματα θα έρθουν πρώτα ή δεύτερα στην ψηφοφορία στην ΕΕ. Ο σχηματισμός συνασπισμών χωρίς τους ακροδεξιούς γίνεται δυσκολότερος.
Οι 400 περίπου έδρες που αναμένεται να κερδίσει η κεντρώα τριάδα των κομμάτων μπορεί να μην είναι αρκετές για να εξασφαλίσουν τις 361 ψήφους που χρειάζεται η φον ντερ Λάιεν για την πλειοψηφία.
Καθώς η Ευρώπη μετατοπίζεται προς τα δεξιά, ένας συνασπισμός με περισσότερα κόμματα με αριστερό προσανατολισμό (όπως οι Πράσινοι) φαίνεται απίθανος.
Το πιθανό αδιέξοδο
Όπως και κατά τον σχηματισμό συνασπισμών ανά χώρα, τόσο οι ηγέτες της ΕΕ όσο και οι βουλευτές θα προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν ότι θα τηρηθεί η ατζέντα τους. Εάν συμβεί αυτό, μπορεί να περάσουν αρκετοί ακόμη μήνες μέχρι να ικανοποιηθούν όλες οι πλευρές.
Οι Ολλανδοί διεξήγαγαν εκλογές τον Νοέμβριο και μόλις αυτή την εβδομάδα απέκτησαν νέο πρωθυπουργό. Ο φόβος στις Βρυξέλλες είναι ότι μπορεί και στην ΕΕ να συμβεί παρόμοια καθυστέρηση. Εάν όλα τα πολιτικά κόμματα τηρήσουν τις κόκκινες γραμμές τους, μπορεί να σημαίνει ότι δεν υπάρχει διαθέσιμος συνασπισμός για να στηρίξει οποιονδήποτε υποψήφιο για την ανώτατη εκτελεστική θέση της ΕΕ.
Τότε τι; Σε αντίθεση με το εθνικό επίπεδο, δεν μπορούν να προκηρυχθούν νέες εκλογές για να βγει ένα αδιέξοδο.
Στο τραπέζι οι διαφωνίες
Με τον πόλεμο να μαίνεται ακόμη στην Ουκρανία, την οικονομία της Ευρώπης να υπολείπεται των παγκόσμιων αντιπάλων της και την ανάγκη να χρηματοδοτηθεί η πράσινη μετάβαση, πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, επιθυμούν να αναδιατυπώσουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Η Πολωνία και η Ελλάδα έχουν προτείνει μια ακριβή αντιπυραυλική ασπίδα για την Ευρώπη που μπορεί να χρηματοδοτηθεί με μετρητά που θα δανειστούν από κοινού μέσω της ένωσης, όπως συνέβη με το Ταμείο Ανάκαμψης της πανδημίας.
Η Γερμανία και η Ολλανδία, των οποίων ο επερχόμενος συνασπισμός περιλαμβάνει τη σκληρή δεξιά, είναι λιγότερο πρόθυμες. Άλλες διαμάχες περιλαμβάνουν την ανάγκη μεταρρύθμισης των κανόνων της ΕΕ για την είσοδο νέων μελών, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, και μια αυξανόμενη εμπορική διαμάχη με την Κίνα για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Τέτοιες διαφωνίες είναι αρκετά δύσκολες για να μεσολαβήσουν μεταξύ των Ευρωπαίων με μια πλήρως λειτουργική Κομισιόν στις Βρυξέλλες. Χωρίς αυτό μπορεί να αποδειχθούν συντριπτικές. Ακόμη χειρότερα, η αδράνεια στις Βρυξέλλες θα επιδεινωθεί σε πολλά κράτη μέλη.
