Έπειτα από επτά χρόνια αυτοεξορίας και παρόλο που εκκρεμεί σε βάρος του ένταλμα σύλληψης, ο Κάρλες Πουτζδεμόν επέστρεψε στην Καταλονία θέλοντας να τορπιλίσει τη συγκρότηση κυβέρνησης υπό τους Σοσιαλιστές και τον Σαλβαδόρ Ίγια. «Ήρθα για να σας υπενθυμίσω ότι είμαστε ακόμα εδώ» δήλωσε περιστοιχισμένος από πλήθος χιλιάδων υποστηρικτών του κοντά στο κτήριο του Κοινοβουλίου στη Βαρκελώνη, και μετά τα ίχνη του χάθηκαν…
Η καταλανική αστυνομία ρίχτηκε στο «κυνήγι» του Κάρλες Πουτζδεμόν· οδοφράγματα στήθηκαν εντός της Βαρκελώνης και έξω από την πόλη στο πλαίσιο επιχείρησης για τη σύλληψή του. Ο πρωτεργάτης της παράνομης απόπειρας απόσχισης του 2017, που σηματοδότησε τη χειρότερη πολιτική κρίση της Ισπανίας εδώ και δεκαετίες, αφού διακήρυξε πως «η διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος δεν είναι και ποτέ δεν θα είναι έγκλημα», πέρασε μέσα από το πλήθος μαζί με μέλη του κόμματός του, επιβιβάστηκε σε ένα λευκό αυτοκίνητο και εξαφανίστηκε.
Ορισμένοι Ισπανοί σχολιαστές εκφράζουν προβληματισμό για το γεγονός ότι η αστυνομία δεν μπόρεσε να συλλάβει τον Κάρλες Πουτζδεμόν παρότι ο ίδιος είχε προαναγγείλει νωρίτερα εντός της εβδομάδας ότι θα επιστρέψει, λέγοντας ότι «έχει δικαίωμα» να παραστεί στις σημερινές διαδικασίες στο τοπικό Κοινοβούλιο για την ορκωμοσία του Σοσιαλιστή πολιτικού Σαλβαδόρ Ίγια. Στη Βουλή τελικά ο Πουτζδεμόν δεν «μπήκε», και παραμένει άγνωστο πού βρίσκεται.
Εν μέσω έντασης και κυκλοφοριακού χάους στη Βαρκελώνη ήλθε αργότερα η είδηση ότι συνελήφθη αστυνομικός σε σχέση με την έρευνα για τον Πουτζδεμόν, με τα ισπανικά μέσα ενημέρωσης να μεταδίδουν πληροφορίες ότι το αυτοκίνητο που χρησιμοποιήθηκε για την διαφυγή του ανήκε σε αξιωματικό της Mossos d'Esquadra. Η ίδια η τοπική αστυνομία δεν είχε κανένα σχόλιο, πέραν της επιβεβαίωσης της σύλληψης.
Στις εκλογές του Μαΐου, τα αποσχιστικά κόμματα έχασαν για πρώτη φορά εδώ και πάνω από μία δεκαετία την πλειοψηφία, με τους Σοσιαλιστές του Σαλβαδόρ Ίγια να αναδεικνύονται νικητές.
Μολονότι δεν εξασφάλισαν αυτοδυναμία, οι κάλπες ήλθαν να αποτυπώσουν τη φθίνουσα υποστήριξη στο κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας σηματοδοτώντας μείζονα μεταβολή του πολιτικού τοπίου, ενώ ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, -έχοντας πραγματοποιήσει ενεργή προεκλογική εκστρατεία υπέρ του τοπικού ηγέτη του PSOE Σαλβαδόρ Ίγια- πρόβαλε το αποτέλεσμα ως δικαίωση των πολιτικών του στην Καταλονία με άξονα τον αμφιλεγόμενο νόμο περί αμνήστευτης των Καταλανών αυτονομιστών με αντάλλαγμα κοινοβουλευτική στήριξη για να εξασφαλίσει δεύτερη πρωθυπουργική θητεία.
Οι Σοσιαλιστές κατέκτησαν στην Καταλονία 42 έδρες (από 33 το 2021) και το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) κατέγραψε επίσης εκλογικά κέρδη και αναδείχθηκε τέταρτη πολιτική δύναμη με 15 έδρες, ακολουθούμενο από το ακροδεξιό Vox (11 έδρες). Το σκληροπυρηνικό κόμμα Μαζί για την Καταλονία (Junts) υπό τη ντε φάκτο ηγεσία του φυγόδικου Κάρλες Πουτζδεμόν ήλθε δεύτερο με 35 έδρες, ανακτώντας τη θέση του ως κύρια δύναμη υπέρ της ανεξαρτησίας στην περιοχή, μπροστά από την Καταλανική Ρεπουμπλικανική Αριστερά (ERC), του έτερου και ηπιότερου σχετικά με το Junts αυτονομιστικού κόμματος που είχε στηρίξει τον Πέδρο Σάντσεθ ήδη από την πρώτη πρωθυπουργική θητεία του.
Στην Καταλανική Ρεπουμπλικανική Αριστερά στράφηκε ο Ίγια για τη συγκρότηση κυβέρνησης, και έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις στις 30 Ιουλίου έκλεισε συμφωνία που «περνά» μέσα από την ικανοποίηση ενός εκ των κύριων αιτημάτων των καταλανικών κομμάτων υπέρ της ανεξαρτησίας εδώ και δεκαετίες. Πρόκειται για τον πλήρη έλεγχο των φόρων που εισπράττονται στην περιφέρεια. Συγκεκριμένα, η συμφωνία προβλέπει ότι η Καταλονία θα εισπράττει όλους τους φόρους που καταβάλλονται εντός της περιφέρειας και στη συνέχεια θα καταβάλλει στην κεντρική κυβέρνηση ένα ποσό για τις υπηρεσίες που παρέχει το κράτος στην περιοχή.
Το «αντίτιμο» για την κοινοβουλευτική στήριξη, φέρνει σε εθνικό επίπεδο ξανά τον Πέδρο Σάντσεθ αντιμέτωπο με τη συντηρητική αντιπολίτευση, ενώ αντιδράσεις εκφράζονται και από υψηλόβαθμα στελέχη στους κόλπους του ίδιου του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (PSOE). Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι θα στερήσει από το κεντρικό κράτος μία σημαντική πηγή εσόδων, αλλάζει από την «πίσω πόρτα» το σχύον πλαίσιο και θα αυξήσει την ανισότητα μεταξύ των περιφερειών της χώρας. Ένα ανάλογο σύστημα υπάρχει ήδη στη Χώρα των Βάσκων, η οποία έχει επίσης ένα ενεργό κίνημα ανεξαρτησίας.
Το μέτρο πρέπει να εγκριθεί από το εθνικό Κοινοβούλιο της Ισπανίας, κάτι που είναι κάθε άλλο παρά εξασφαλισμένο. Αλλά σε κάθε περίπτωση, δίνει στην Καταλανική Ρεπουμπλικανική Αριστερά επαρκή κάλυψη για να υποστηρίξει τον Σλαβαδόρ Ίγια. Η επιστροφή Πουτζδεμόν στην Ισπανία επί της ουσίας μπορεί να μεταβάλει ελάχιστα τις νέες πολιτικές ισορροπίες στην περιοχή, εκτιμούν οι αναλυτές. Η νέα σοσιαλιστική κυβέρνηση μειοψηφίας θα στηριχθεί στην ERC και στο ακροαριστερό κόμμα In Common We Can στην τοπική Βουλή.
Γιατί επέστρεψε ο Κάρλες Πουτζδεμόν;
Πέραν του να διαταράξει τη συγκρότηση κυβέρνησης υπό τους Σοσιαλιστές -και αυτό παρά τη συμφωνία με τον Σάντσεθ για τον επίμαχο νόμο περί αμνηστίας-, είναι πολλά τα κίνητρα που διακρίνονται πίσω από την ριψοκίνδυνη επιστροφή Πουτζδεμόν στη Βαρκελώνη έπειτα από την αρχικά διαφυγή του στη Γαλλία και επτά χρόνια αυτοεξορίας στο Βέλγιο.
Η επάνοδος ερμηνεύεται ως μέσο πίεσης προς τις δικαστικές αρχές να μην τον αφήσουν «εκτός» του νόμου περί αμνηστίας. Εξίσου σημαντικό για τον Κάρλες Πουτζδεμόν είναι να επιβληθεί ο ίδιος και το κόμμα του ως κύρια δύναμη υπέρ της ανεξαρτησίας, και να παρουσιάσει ως «υποταγμένη» την Καταλανική Ρεπουμπλικανική Αριστερά λόγω της στήριξης στον Σαλβαδόρ Ίγια. O Πουτζδεμόν εμφανίζεται να θέλει να στρέψει την ECR να στηρίξει τον ίδιο για την ηγεσία, γεγονός ανέφικτο καθώς πέραν του ότι είναι καταζητούμενος δεν θα συγκεντρωνόταν πλειοψηφία.
Έως ότου αναλάβει καθήκοντα μία νέα κυβέρνηση, η ECR παραμένει υπεύθυνη για την καταλανική αστυνομία, γεγονός που αναπόφευκτα φέρνει σε εξαιρετικά δυσάρεστη θέση το επίσης αυτονομιστικό κόμμα. Την ίδια στιγμή, το κλίμα δυναμιτίζουν σύμμαχοι του Πουτζδεμόν, με δηλώσεις ότι «εκατοντάδες αστυνομικοί περικυκλώνουν τη Βαρκελώνη για να συλλάβουν τον πρόεδρο Πουτζδεμόν. Ένα κυνήγι που πληρώθηκε με δημόσιο χρήμα για να ικανοποιήσει τα κέντρα εξουσίας στη Μαδρίτη. Δεν το κάνει αυτό μία Δημοκρατία». Το ακροδεξιό VOX ταυτόχρονα λέει ότι «θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να διασφαλίσει ότι θα συλληφθεί ο Πουτζδεμόν».
Ως προς το νόμο περί αμνηστίας και αν καλύπτει τον Κάρλες Πουτζδεμόν, οι συνήγοροί του σαφώς απαντούν «ναι», και το ίδιο υπέθετε και ο Πέδρο Σάντσεθ καθώς είναι εξαιρετικά διευρυμένο το πλαίσιο της επίμαχης νομοθεσίας, καλύπτοντας τις ενέργειες καθ’ οδόν προς το δημοψήφισμα του 2017 και όσες ακολούθησαν έως το 2021, πέραν δικαστικών υποθέσεων που σχετίζονται με τρομοκρατία και κατάχρηση δημόσιου χρήματος για προσωπικό πλουτισμό.
Το ζήτημα για τον Πουτζδεμόν παρέμεινε ανοιχτό, καθώς δικαστής της Βαρκελώνης διερευνά φερόμενες διασυνδέσεις του στενού κύκλου του με Ρώσους διπλωμάτες κοντά στον Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ δεύτερος δικαστής επέμεινε ότι ορισμένες κατηγορίες για υπεξαίρεση εξαιρούνται το νόμου περί αμνηστίας. Το Ανώτατο Δικαστήριο έχει επιχειρήσει τα εντάλματα σύλληψης για τον Πουτζδεμόν και άλλα δύο πρόσωπα που κατηγορούνταν επίσης για υπεξαίρεση, κρίνοντας ότι ο νόμος περί αμνηστίας δεν ισχύει γι' αυτούς.
