Στο περιθώριο της συνόδου κορυφής των ηγετών της G20 στο Μπαλί στην Ινδονησία, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ συναντήθηκαν για πρώτη φορά. Φάνηκε ότι στην συνάντηση οι τόνοι μειώθηκαν. Οι επίσημες δηλώσεις και τα σχόλια που ακολούθησαν άφησαν να εννοηθεί ότι δεν υπήρξαν σημαντικές ανακαλύψεις, αλλά ούτε η αντιπαράθεση ήταν το ζητούμενο. Τι σημαίνει γεωπολιτικά και οικονομικά αυτή η εξέλιξη;
Το αποτέλεσμα της συνάντησης μεταξύ του Μπάιντεν και του Σι ξεπέρασε τις χαμηλές προσδοκίες. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν για την επανεκκίνηση της συνεργασίας σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και η επισιτιστική ασφάλεια. Μετά τις συνομιλίες, οι οποίες διήρκεσαν περίπου τρεις ώρες, ο Μπάιντεν δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Δεν υπονοώ ότι αυτό είναι kumbaya», προσθέτοντας ότι «πιστεύω απόλυτα ότι δεν χρειάζεται να υπάρξει ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος». Εν τω μεταξύ, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι έκανε λόγο για «νέα αφετηρία».
Για τον κ. Σι, το ταξίδι του στην Ινδονησία ήταν η πρώτη προσωπική εμφάνισή του σε μεγάλη παγκόσμια συνάντηση εκτός Κίνας τα τελευταία τρία χρόνια. Το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την εμφάνιση της πανδημίας Covid-19 ήταν στο Ουζμπεκιστάν τον Σεπτέμβριο του 2022. Ο κ. Σι εμφανίζεται αποφασισμένος να επαναφορτίσει τη διπλωματία της Κίνας. Έχει δηλώσει ότι θέλει η Κίνα να προωθήσει πιο δυναμικά τις λύσεις της στα παγκόσμια προβλήματα.
Η ανανεωμένη έμφαση της Κίνας στη διεθνή προσέγγιση αντανακλά την επιδείνωση της εικόνας της σε πολλές χώρες τα τελευταία χρόνια. Υπογραμμίζει επίσης το ενδιαφέρον του Πεκίνου για τη βελτίωση των σχέσεών του με έθνη σε ολόκληρη την Ασία και την Αφρική. Για παράδειγμα, το Πεκίνο έχει δαπανήσει δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή τρένων υψηλής ταχύτητας, γεφυρών, φραγμάτων και αυτοκινητοδρόμων σε μέρη όπως η Ινδονησία και οι Φιλιππίνες. Αντίθετα, η κυβέρνηση Μπάιντεν πρότεινε το Οικονομικό Πλαίσιο Ινδο-Ειρηνικού ως αντίβαρο στην επιρροή της Κίνας. Αλλά δεν έχει προσφέρει μειώσεις δασμών για τις εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό το έλλειμμα έχει απογοητεύσει πολλούς στη Νοτιοανατολική Ασία.
Η συνάντηση Σι - Μπάιντεν ήταν εποικοδομητική. Είναι προτιμότερο να συναντηθούν παρά να μην συναντηθούν. Αλλά θα προειδοποιούσα να μην είμαστε υπερβολικά αισιόδοξος για την προχθεσινή συνάντηση. Στην ομιλία του κ. Σι στην G-20 άσκησε κριτική στις ΗΠΑ χωρίς να τις αναφέρει ονομαστικά. Επίσης τάχθηκε στο πλευρό της Ρωσίας για να μην αποκαλέσει τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας «πόλεμο».
Ναι, η συνάντηση Σι - Μπάιντεν είναι μια ακόμη πιθανή αρχή για να τεθεί μια βάση κάτω από τη σχέση. Αλλά τίποτα ουσιαστικό δεν έχει αλλάξει σχετικά με την Ταϊβάν. Οι έλεγχοι των ημιαγωγών δεν είναι οι τελευταίοι περιορισμοί της κυβέρνησης Μπάιντεν στο τεχνολογικό σκέλος απέναντι της Κίνας.
Η νέα σύνθεση του Κογκρέσου έχει επίσης μια συμμετοχή στην απόφαση των σχέσεων ΗΠΑ - Κίνας. Με τη νέα ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στο Κογκρέσο, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ με την Κίνα θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο περίπλοκη και να υπόκειται σε όρους που ο πρόεδρος Μπάιντεν μπορεί να απορρίψει.
Υπό το πρίσμα αυτής της σινο-αμερικανικής διαβούλευσης, η ευρωπαϊκή αντίδραση θα έχει ενδιαφέρον να παρατηρηθεί. Το Πεκίνο προσπαθεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Οι σχέσεις αυτές έχουν πληγεί από την εγγύτητα της Κίνας με τη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Ωστόσο, μια κοινή και συνεκτική στρατηγική της Ευρώπης έναντι της Κίνας παραμένει απροσδιόριστη. Η Γερμανία έχει τα μεγαλύτερα οικονομικά συμφέροντα με την Κίνα. Το υπουργείο Εξωτερικών στο Βερολίνο διαμορφώνει επί του παρόντος μια εθνική στρατηγική για την Κίνα. Αλλά η Γαλλία διαφώνησε πρόσφατα με το γεγονός ότι ο Γερμανός καγκελάριος Σολτς επισκέφθηκε το Πεκίνο. Με λίγα λόγια, οι διαφωνίες μεταξύ Βερολίνου και Παρισιού αντανακλούν βαθύτερες διαφωνίες μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ όσον αφορά τη χάραξη πολιτικής απέναντι στο Πεκίνοι.
Jens Bastian, German Institute for International and Security Affairs (SWP) Berlin
