Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, 27 Σεπτεμβρίου 2024
«Κλειδώνει» η απάντηση στο Ιράν, «βαραίνει» η σχέση με τις ΗΠΑ
AP Photo/Pamela Smith
AP Photo/Pamela Smith
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, 27 Σεπτεμβρίου 2024
Ισραήλ

«Κλειδώνει» η απάντηση στο Ιράν, «βαραίνει» η σχέση με τις ΗΠΑ

Η ισραηλινή απάντηση στο ιρανικό καθεστώς ενδεχομένως αποτελεί ζήτημα ωρών ή ημερών, άγνωστο ωστόσο είναι εάν θα συμβαδίσει με τη θέση των Ηνωμένων Πολιτειών να μην πληγούν πετρελαϊκές και πυρηνικές εγκαταστάσεις. Η τηλεφωνική επικοινωνία Μπάιντεν-Νετανιάχου επί των αντιποίνων κουβαλούσε το βάρος της δυσκολότερης σχέσης μεταξύ ΗΠΑ-Ισραήλ εδώ και χρόνια, ενώ στο Ισραήλ είναι ευρεία η συναίνεση στο ότι πρέπει να αντεπιτεθεί αλλά όχι και ως προς τον τρόπο.

Από τη μορφή και την έκταση της ισραηλινής απάντησης για το μπαράζ βαλλιστικών πυραύλων που εκτόξευσε η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν κατά της επικράτειάς του την 1η Οκτωβρίου θα συναρτηθεί εάν θα ανοίξει ένας επικίνδυνος κύκλος αντιποίνων που θα μπορούσε εν τέλει να οδηγήσει σε μία ανοιχτή σύρραξη με παγκόσμιες συνέπειες και ανάμειξη και των ίδιων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο επί δεκαετίες σκιώδης πόλεμος Ισραήλ-Ιράν βγήκε στην επιφάνεια στον ένα χρόνο που έχει μεσολαβήσει από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου και το μπαράζ ρουκετών της Χεζμπολάχ, και τη δεδομένη στιγμή οι επιλογές του Ισραήλ κυμαίνονται από πλήγματα σε στρατιωτικούς στόχους και θέσεις των Φρουρών της Επανάστασης έως επιθέσεις στη ζωτικής σημασίας πετρελαϊκή βιομηχανία του Ιράν ή ακόμη και τις βαριά οχυρωμένες πυρηνικές εγκαταστάσεις στο έδαφός του.

Ο τελευταίος είναι ένας δρόμος για τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταστήσει ξεκάθαρα την αντίθεσή τους, και αυτό μετέφερε ο Τζο Μπάιντεν στην προχθεσινή τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, την πρώτη έπειτα από δύο ολόκληρους μήνες και ενώ η προσωπική σχέση τους έχει προοδευτικά διαβρωθεί φθάνοντας στο «κόκκινο», ειδικά μετά την άνοιξη, αναφορικά με τη διεξαγωγή του πολέμου στη Γάζα. Σε αυτό το κλίμα δεν έχει καταστεί σαφές εάν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός μετέφερε στον πρόεδρο των ΗΠΑ την πλήρη εικόνα όσων σχεδιάζει το Ισραήλ.

Αμερικανοί αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας δεν «βλέπουν» πρόθεση του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ να εμπλακεί σε ανοιχτό πόλεμο και η διακυβέρνηση Μπάιντεν εμφανίζεται να θεωρεί επίσης ότι μία ισχυρή ισραηλινή επίθεση δύναται αντί να αποτρέψει, να οδηγήσει το Ιράν να επιταχύνει τις διεργασίες για την κατασκευή πυρηνικής κεφαλής. Πλήγματα στον πετρελαϊκό τομέα, την οικονομική ραχοκοκαλιά του Ιράν, θα μπορούσαν να επιφέρουν σοκ στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου και να κλονίσουν την οικονομία των ΗΠΑ την παραμονή των προεδρικών εκλογών. Ορατός είναι επίσης ο κίνδυνος ιρανικών αντιποίνων όχι μόνο κατά του Ισραήλ, αλλά και κατά των αμερικανικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στην περιοχή ή των αραβικών χωρών του Κόλπου που συντάσσονται με τη Δύση. 

Το σύνολο όλων αυτών των παραγόντων προσμετρά η Ουάσινγκτον, ωστόσο πολλοί στην ισραηλινή πλευρά θεωρούν ότι με τον πολυτιμότερο πληρεξούσιο του Ιράν, τη Χεζμπολάχ να έχει υποβαθμιστεί επιχειρησιακά στον Λίβανο και την ηγεσία της πλέον «αποκεφαλισμένη», αυτή είναι η στιγμή για να δοθεί ένα «φονικό» χτύπημα στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και να επιταχυνθεί μία καθεστωτική αλλαγή. Μια από τις πιο ηχηρές φωνές προς αυτή την κατεύθυνση είναι εκείνη του πρώην πρωθυπουργού Ναφτάλι Μπένετ, ο οποίος υποστηρίζει ότι το Ισραήλ δεν πρέπει να διστάσει. Όπως και ο αντιπολιτευόμενος Μπένι Γκαντζ, ο Μπένετ πιστεύει ότι το Ιράν είναι σήμερα πιο αδύναμο απ’ ότι υπήρξε εδώ και δεκαετίες καθώς εξουδετερώνονται τα «πλοκάμια» του, η Χαμάς και η Χεζμπολάχ, και προβάλλει μία «ιστορική ευκαιρία».

Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος, και την άλλη εκφράζει ο προερχόμενος από το Λικούντ πρώην πρωθυπουργός Εχούντ Ολμέρτ. Κατά τον ίδιον, ένα χτύπημα σε πολλαπλούς στρατιωτικούς στόχους, κατανεμημένους στην τεράστια επικράτεια του Ιράν, αρκεί για να σταλεί το μήνυμα πως το Ισραήλ μπορεί να χτυπήσει οπουδήποτε και οποτεδήποτε -και «αυτό ακριβώς είναι το νόημα της αποτροπής», λέει. 

Ο Εχούντ Ολμέρτ εκτιμά επίσης ότι η στόχευση του πετρελαϊκού τομέα του Ιράν θα ήταν μια περιττή κλιμάκωση που θα «προσκαλούσε» ανταπάντηση, ενώ ως προς ένα πλήγμα στους λεγόμενους πυρηνικούς στόχους επισημαίνει ότι όχι μόνο θα προκαλούσε ιρανικά αντίποινα, αλλά οι πιθανότητες επιτυχίας είναι αβέβαιες. «Θα είναι λάθος», αναφέρει. Το Ισραήλ έχει τις δυνατότητες να εκτελέσει ένα επιχειρησιακά περίπλοκο σχετικό πλήγμα, αλλά δεν θεωρεί ότι «θα ήταν σοφό και υπεύθυνο να τις εκθέσει».

Ενδεικτική του τεράστιου διλήμματος στο οποίο έχει βρεθεί το Ισραήλ είναι η δήλωση του αντιπολιτευόμενου ηγέτη Γιαΐρ Λαπίντ, επίσης πρώην πρωθυπουργού, που από τη δική του οπτική προκρίνει ένα χτύπημα στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις λέγοντας ότι αυτός είναι ο πιο οδυνηρός στόχος για το ιρανικό καθεστώς, ενώ σε ό,τι αφορά ένα χτύπημα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, αναφέρει ότι θα πρέπει να γίνει μόνο στο πλαίσιο ενός διεθνούς συνασπισμού σε συντονισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν, αναμένοντας και η ίδια την απάντηση του Ισραήλ, φέρεται ταυτόχρονα να «βλέπει» στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στον Λίβανο «παράθυρο» για να παραμεριστεί πολιτικά η Χεζμπολάχ και να τερματιστεί η μακρόχρονη κυριαρχία της μέσω της εκλογής νέου προέδρου. Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν, είχε τηλεφωνικές συνομιλίες με τους ηγέτες του Κατάρ, της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας για να τους ζητήσει να υποστηρίξουν την εκλογή νέου προέδρου του Λιβάνου, βάσει δημοσιεύματος της Wall Street Journal που επικαλείται Αμερικανούς και Άραβες αξιωματούχους. Ο Άμος Χοστάιν, ανώτερος σύμβουλος του Τζο Μπάιντεν, έχει μεταφέρει επίσης σε Άραβες αξιωματούχους ότι η αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ από τις ισραηλινές επιθέσεις θα πρέπει να εκληφθεί ως μια ευκαιρία για την άρση του πολιτικού αδιεξόδου που μαίνεται από το 2022 όταν έληξε η θητεία του Μισέλ Αούν. 

Η 30λεπτη συνομιλία Μπάιντεν-Νετανιάχου, με τη συμμετοχή της Κάμαλα Χάρις και συμβούλων ασφαλείας, ήλθε ενώ είχε ακυρωθεί προγραμματισμένη επίσκεψη του Ισραηλινού υπουργού Άμυνας, Γιοάβ Γκάλαντ, στο Πεντάγωνο για συνομιλίες επί των επικείμενων αντιποίνων. Λίγο μετά το τηλεφώνημα, ο Γκάλαντ ανήρτησε ένα βίντεο στο οποίο ανέφερε πως «η επίθεσή μας θα είναι θανατηφόρα, ακριβής και πάνω απ' όλα αναπάντεχη», κάτι που φάνηκε να υποδηλώνει κατά τη ματιά των New York Times ότι κάποιο είδος μυστικής δράσης στο Ιράν θα μπορούσε να είναι το κεντρικό στοιχείο. «Δεν θα καταλάβουν τι συνέβη και πώς συνέβη. Θα δουν τα αποτελέσματα», ανέφερε για να ακολουθήσει η χθεσινή συνεδρίαση του συμβουλίου ασφαλείας.