Στη σκιά της τρομοκρατικής επίθεσης στο Ζόλινγκεν διεξάγονται οι σημερινές εκλογές στα ανατολικά κρατίδια Σαξονίας και Θουριγγίας, με την εθνικολαϊκιστική Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) και τον διαβόητο Μπιορν Χέκε, που κομίζει το ναζιστικό σύνθημα «Alles für Deutschland», να κρούουν τις θύρες της εξουσίας.
Με την αναμενόμενη ενίσχυση της Άκρας Δεξιάς στα δύο κρατίδια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας σήμερα, και στις ακόλουθες εκλογές της 22ας Σεπτεμβρίου στο Βρανδεμβούργο, η Γερμανία δείχνει να εισέρχεται σε ένα δυσοίωνο περιβάλλον όπου το «φάντασμα» του εξτρεμισμού και του νεοναζισμού δεν είναι μία θεωρητική απειλή, αλλά μία υπαρκτή πολιτική δύναμη με προοπτική να κρούσει τις θύρες της εξουσίας.
Η επίθεση στο Ζόλινγκεν της δυτικής Γερμανίας με τρεις νεκρούς από το μαχαίρι 26χρονου Σύρου αιτούντα άσυλο, την ευθύνη για την οποία έσπευσε να αναλάβει το Ισλαμικό Κράτος, έχει σκιάσει τις κρατιδιακές εκλογές «φέρνοντας» το μεταναστευτικό στο επίκεντρο και τις πρώτες απελάσεις Αφγανών υπηκόων από το 2021, όταν και επανήλθε το καθεστώς των Ταλιμπάν. Η AfD, κόμμα που αγγίζει το φάσμα του δεξιού εξτρεμισμού και ελέγχεται από τους θεσμούς για το αν στοιχίζεται με τις αρχές του Συντάγματος, άδραξε την ευκαιρία να εργαλειοποιήσει την επίθεση για (περαιτέρω) εκλογικά οφέλη.
Σε ένα γενικό κλίμα απόρριψης της κατεστημένης πολιτικής και κομματικής σκηνής, σημαντικά είναι τα κέρδη που αναμένεται να καταγράψει και η ακροαριστερή, λαϊκιστική πλατφόρμα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ, μέλος του Linke μέχρι πέρυσι. Οι επικριτές της «Συμμαχίας Ζάρα Βάγκενκνεχτ» (BSW) τονίζουν ότι δεν πρόκειται για ένα αριστερό κόμμα ανάλογο του Linke ούτε σχετίζεται με τις τάσεις της σύγχρονης γερμανικής Αριστεράς. Χαρακτηρίζεται «συντηρητικό αριστερό» και «εθνολαϊκιστικό» κόμμα, που έχει πολλά κοινά με την AfD -αντιαμερικανισμός, ρωσοφιλία και αντίθεση στη στήριξη της Ουκρανίας, ευρωσκεπτικισμός, κοινωνικός συντηρητισμός είναι τα στοιχεία της ιδεολογικής του ταυτότητας.
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, προς τέρψιν του Βλαντιμίρ Πούτιν η φιλορωσική Εναλλακτική για τη Γερμανία είναι πιθανό να αναδειχθεί πρώτο ή δεύτερο κόμμα και στα τρία ομόσπονδα κρατίδια. Αυτό θα σήμανε ότι για πρώτη φορά από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945 ένα ακροδεξιό κόμμα θα μπορούσε να έρθει στην εξουσία στη Γερμανία, έστω και σε επίπεδο κρατιδίων εκλέγοντας τοπικούς πρωθυπουργούς. Η AfD είναι, ωστόσο, απομονωμένη από τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένου και του BSW, σε μία «υγειονομική ζώνη», γνωστή ως «Brandmauer», στην οποία μετέχει και η συμμαχία Βάγκενκντεχτ που θα μπορούσε μετεκλογικά να βρεθεί σε ρυθμιστικό ρόλο.
Στο μέσο όρο των μετρήσεων για τη Θουριγγία η Εναλλακτική για τη Γερμανία έρχεται στην πρώτη θέση με ποσοστό 29%-30% και εκλογική δύναμη αυξημένη κατά 7% συγκριτικά με τις προηγούμενες εκλογές του 2019. Επικεφαλής του συνδυασμού, ο 52χρονος Μπιορν Χέκε, από τα πιο γνωστά και αμφιλεγόμενα στελέχη της AfD και εκ των πλέον ακραίων πολιτικών της Γερμανίας. Ο Χέκε οδηγήθηκε μόλις τον περασμένο Απρίλιο στο εδώλιο του κατηγορουμένου για τη χρήση του απαγορευμένου συνθήματος των ταγμάτων εφόδου του Χίτλερ «Όλα για τη Γερμανία».
Ο λόγος του είναι γεμάτος άμεσες ή έμμεσες αναφορές στη ναζιστική περίοδο. Είχε χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά το ναζιστικό σύνθημα στη διάρκεια ομιλίας στο Μέρσεμπουργκ στο κρατίδιο Σαξονίας-Άνχαλτ τον Μάιο του 2021 ως μέρος του συνθήματος «Όλα για την πατρίδα μας, όλα για τη Σαξονία-Άνχαλτ, όλα για τη Γερμανία». Το έπραξε ξανά τον Δεκέμβριο του 2023 σε εκδήλωση της AfD στη Γκέρα της Θουριγγίας, όπου φώναξε ο ίδιος «Alles für...» και ενθάρρυνε το ακροατήριο να προσθέσει «...Deutschland». Αυτός ο πολιτικός -που έχει αποκαλέσει «μνημείο ντροπής» το Μνημείο για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος στο Βερολίνο, διαφωνεί με το να παρουσιάζεται ο Αδόλφος Χίτλερ ως «απολύτως κακός» και έχει υποστηρίξει αρνητές του Ολοκαυτώματος- διεκδικεί να γίνει πρωθυπουργός γερμανικού κρατιδίου εν έτει 2024 εκπροσωπώντας ένα κόμμα που φέρει στο DNA του την ξενοφοβία, τον αντισημιτισμό και τον ρατσισμό.
Το κόμμα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ εμφανίζεται να αποσπά ποσοστό 18% στη Θουριγγία στην πλέον πρόσφατη δημοσκόπηση της FG Wahlen για το δίκτυο ZDF, ενώ και στα τρία κρατίδια ακολουθεί την AfD και την Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) ως τρίτη δύναμη. Οι Χριστιανοδημοκράτες προβλέπεται να κινηθούν γύρω από το 23%. Η Αριστερά του Μπόντο Ραμέλοβ, νυν πρωθυπουργού του κρατιδίου που ηγείται κυβέρνησης μειοψηφίας Linke, Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων, αναμένεται να συγκεντρώσει το 13% των ψήφων. Οι Σοσιαλδημοκράτες του SPD, του ομοσπονδιακού πρωθυπουργού Όλαφ Σόλτς, μένουν στο 6%, οι Πράσινοι καταποντίζονται (4%), και ακόμα χειρότερα οι φιλελεύθεροι του FDP. Στη Σαξονία, αντίστοιχα, η έρευνα της ίδιας εταιρείας για το ίδιο διάστημα δίνει στο CDU 33%, στην AfD 30%, στο BSW 12%, στο SPD 6%, στους Πράσινους 6% και στην Αριστερά 4%.
Sonntagsfrage zur Landtagswahl in Thüringen • FG Wahlen / ZDF: AfD 29 % | CDU 23 % | BSW 18 % | DIE LINKE 13 % | SPD 6 % | GRÜNE 4 % | Sonstige 7 %
— Wahlrecht.de (@Wahlrecht_de) August 29, 2024
➤ Verlauf: https://t.co/ovEBl1I3iB
🗓 Nächste Landtagswahl: 1. September 2024#ltwth #ltwth24 pic.twitter.com/R3U8IjqqTG
Αν και η πρώην Ανατολική Γερμανία θεωρείται συχνά ως μια ομοιογενής περιοχή, υπάρχουν σημαντικές πολιτικές διαφορές μεταξύ των κρατιδίων. Ενώ η Θουριγγία κυβερνάται την τελευταία δεκαετία από τον Μπόντο Ραμέλοβ του Linke, η Σαξονία κυβερνάται από το 2017 από τον Μικάελ Κέρτσμερ της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU). Οι Χριστιανοδημοκράτες στη Σαξονία διαγκωνίζονται τώρα στήθος με στήθος για την πρωτιά με την AfD στις δημοσκοπήσεις, ενώ ο χρόνος του Ραμέλοβ στη Θουριγγία φαίνεται να λήγει.
Τα ποσοστά της Αριστεράς έχουν μειωθεί στο μισό από τις τελευταίες εκλογές του 2019 και τώρα συμπιέζονται περαιτέρω, ενώ οι σημερινοί εταίροι του κρατιδιακού κυβερνητικού συνασπισμού, το SPD και οι Πράσινοι, αναμένεται να χάσουν δυνάμεις στις κάλπες.
Παραδοσιακά, στα πέντε κρατίδια της πρώην Ανατολικής Γερμανίας το αριστερό Die Linke εισέπραττε πολιτικά τη δυσαρέσκεια από το οικονομικό χάσμα με τα κρατίδια της Δυτικής Γερμανίας. Σήμερα, η AfD είναι εκείνη που κινητοποιεί τις μάζες, προτάσσοντας μέσα από έναν ακραίο εθνικιστικό και ρατσιστικό λόγο το αίτημα για απέλαση των μεταναστών και προσφύγων, τη λαϊκή απογοήτευση από τη συρρίκνωση των εισοδημάτων, την αύξηση της εγκληματικότητας, τις «αντιλαϊκές πολιτικές» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το φιλορωσικό αίσθημα και την άρνηση της στρατιωτικής υποστήριξης της Γερμανίας στην Ουκρανία.
Απελάσεις πριν τις κάλπες
Η επίθεση στο Ζόλινγκεν ήλθε να τοποθετήσει την προεκλογική σύγκρουση στα τρία ανατολικογερμανικά κρατίδια σε νέα βάση, με κύρια χαρακτηριστικά την πολιτική πόλωση με άξονα το μεταναστευτικό, εκεί δηλαδή ακριβώς που θα ήθελε να κινηθεί προεκλογικά η AfD.
Με τον βηματισμό της Άκρας Δεξιάς να ακούγεται όλο και πιο δυνατά στα κέντρα εξουσίας του γερμανικού πολιτικού κατεστημένου, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης των Χριστιανοδημοκρατών, Φρίντριχ Μερτς, συνάντησε στον απόηχο της επίθεσης τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς, από τον οποίο ζήτησε «αλλαγές χωρίς ταμπού» στο καθεστώς παραμονής των προσφύγων στη Γερμανία, στη φύλαξη των γερμανικών συνόρων και τις επαναπροωθήσεις στην πρώτη χώρα εισόδου στην ΕΕ, προτείνοντας μάλιστα από κοινού νομοθετική πρωτοβουλία CDU-SPD στην Μπούντεσταγκ, ακόμη και συνταγματική αναθεώρηση αν χρειαστεί.
Με επιστολή που έστειλε μέσω e-mail στους ψηφοφόρους του είχε προηγουμένως κατηγορήσει τον Σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο για «αφελή μεταναστευτική πολιτική», εισηγούμενος μαζικές απελάσεις σε Συρία και Αφγανιστάν, καθώς και «πάγωμα» στην αποδοχή των αιτημάτων ασύλου από αυτές τις χώρες. Στη συνάντησή του πάντως με τον Σόλτς, ο Μερτς χρησιμοποίησε πιο ήπιους τόνους και επέμεινε ότι οι θέσεις του για τη μετανάστευση και την πολιτική ασύλου δεν σχετίζονται με τις εκλογές στην πρώην Ανατολική Γερμανία.
Οι κινήσεις όλων σχετίζονται όμως με την πρώην Ανατολική Γερμανία. Ο κλονισμένος κυβερνητικός συνασπισμός Σοσιαλδημοκρατών, Φιλελεύθερων και Πρασίνων, που βρίσκεται σχεδόν σε μόνιμη κρίση αφότου ανέλαβε τα ηνία, έφτασε σε έναν δύσκολο συμβιβασμό-εξπρές για τη μεταναστευτική ατζέντα και το πρωί της Παρασκευής, δύο ημέρες πριν τις εκλογές, αναχωρούσε από τη Λειψία με προορισμό την Καμπούλ ναυλωμένο αεροσκάφος της Qatar Airways μεταφέροντας τους πρώτους Αφγανούς υπήκοους που απελαύνονται από το 2021, όταν επέστρεψε στην εξουσία το καθεστώς των Ταλιμπάν.
Ο Όλαφ Σολτς δήλωσε πως η απέλαση των 28 Αφγανών πρόκειται για απόφαση που εκπέμπει καθαρό μήνυμα ότι η Γερμανία θα εφαρμόζει με αυστηρότητα το νόμο. H Διεθνής Αμνηστία στη Γερμανία, κατήγγειλε τις απελάσεις, λέγοντας ότι η κυβέρνηση υπέκυψε σε πολιτικές πιέσεις κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, τονίζοντας ότι στο Αφγανιστάν κανένας δεν είναι ασφαλής. Από τη γερμανική κυβέρνηση ταυτόχρονα διευκρινιζόταν ότι το Βερολίνο δεν θα κάνει βήματα προς εξομάλυνση σχέσεων με τους Ταλιμπάν.
Στη σκιά της αιματηρής επίθεσης από Σύρο υπήκοο που είχε ζητήσει άσυλο και εν συνεχεία είχε εξαφανιστεί αποφεύγοντας την απέλαση, η προερχόμενη από το SPD υπουργός Εσωτερικών, Νάνσι Φέιζερ, αναγνώρισε κρίσιμες αδυναμίες στη μεταναστευτική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας της χώρας, με τον καγκελάριο Σολτς να δεσμεύεται ακολούθως για αυστηροποίηση ποινών, αύξηση απελάσεων και περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης.
Στη σειρά μέτρων της κυβέρνησης περιλαμβάνεται κατάργηση επιδομάτων για τους αιτούντες άσυλο που έφθασαν στη Γερμανία μέσω άλλων χωρών της ΕΕ και έχουν καταγραφεί εκεί, καθώς και ταχύτερες απελάσεις για όσους έχει απορριφθεί το αίτημα ασύλου.
Η κυβέρνηση θα απαγορεύσει την κατοχή μαχαιριών σε δημόσιες εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων των φεστιβάλ δρόμου, όπως η σκηνή της επίθεσης στο Ζόλινγκεν, καθώς και σε τρένα και λεωφορεία. Η ομοσπονδιακή αστυνομία θα εξουσιοδοτηθεί να επιβάλλει επιτόπιους ελέγχους για όπλα, συμπεριλαμβανομένων των μαχαιριών σε περιοχές με «υψηλή εγκληματικότητα», όπως οι σιδηροδρομικοί σταθμοί. Οι αστυνομικοί θα μπορούν να χρησιμοποιούν όπλα αναισθητοποίησης για να σταματούν υπόπτους.
Οι συζητήσεις σχετικά με την επίθεση του Ζόλινγκεν αντανακλούν ορισμένες από τις θεμελιώδεις πολιτικές αλλαγές που επέτρεψαν την άνοδο της AfD την τελευταία δεκαετία στη Γερμανία, όπως σχολιάζει η εταιρεία ανάλυσης πολιτικού κινδύνου Teneo.
Οι εκλογές εκτιμάται ότι θα αποκαλύψουν πώς μετά τις φιλελεύθερες μεταναστευτικές πολιτικές της Άνγκελα Μέρκελ, οι Χριστιανοδημοκράτες -αν και πρώτο κόμμα σε ομοσπονδιακό επίπεδο- έχουν χάσει έδαφος έναντι της AfD, ιδίως στην ανατολική Γερμανία. Επιπλέον, η αρχική απόφαση του CDU να αποκλείσει κάθε συνεργασία με την AfD δεν αποκλείεται ακόμη και να αμφισβητηθεί στο εσωτερικό του, επειδή θα έχει αποτύχει για άλλη μια φορά να εκμεταλλευτεί την αδυναμία των άλλων κομμάτων και θα έχει απέναντί του μία Ακροδεξιά που αποκομίζει συνεχώς κέρδη.
Στην αντίπερα όχθη, το μέτωπο των Σοσιαλδημοκρατών, μετά τις αναμενόμενες απώλειες στις κρατιδιακές εκλογές, και έχοντας ήδη υποστεί βαριά ήττα στις ευρωεκλογές, ο Όλαφ Σολτς προβλέπεται ότι βρεθεί σε εξαιρετικά δυσχερή θέση, αντιμέτωπος με διλήμματα και προκλήσεις εν όψει των ομοσπονδιακών εκλογών του 2025. Σε τρεις εβδομάδες θα διεξαχθούν εκλογές στο Βρανδεμβούργο, όπου οι Σοσιαλδημοκράτες συγκυβερνούν σήμερα με τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Πράσινους.
Και εδώ το SPD φαίνεται να χάνει την πρωτιά και να ανταγωνίζεται για τη δεύτερη θέση με το CDU, με την AfD να προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Αυτοί που ανησυχούν ακόμα περισσότερο είναι οι εταίροι του Σολτς στον ομοσπονδιακό συνασπισμό. Το Κόμμα των Πρασίνων, που σήμερα είναι στην κυβέρνηση και στα τρία κρατίδια, είναι πιθανό να χάσει την επιρροή του, ενώ οι φιλελεύθεροι του FDP κινδυνεύουν με αφανισμό. Αυτό δεν αποτελεί καλό οιωνό για τον ήδη εύθραυστο συνασπισμό του Γερμανού καγκελάριου.
