Το 2024 θα είναι σίγουρα έτος δύο τουλάχιστον πολέμων με περιφερειακές και παγκόσμιες επιπτώσεις και ακόμη περισσότερων μικρότερων κρίσεων, γεωπολιτικών και γεωοικονομικών. Δυστυχώς, πολλές φορές το ρολόι σταματάει στο πεδίο της μάχης και αγνοεί τη συμβατική αντίληψη του χρόνου.
Ο τελευταίος, μάλλον έχει σταματήσει στην Ανατολική Ουκρανία, όπου ο πόλεμος φθοράς που διεξάγεται εδώ και πολλούς μήνες δεν έχει προφανές τέλος. Η στρατιωτική ικανότητα της Ρωσίας έχει αποδειχθεί πέραν οποιασδήποτε αμφιβολίας περιορισμένη σε σχέση τουλάχιστον με την αντίληψη περί μεγάλης δύναμης που καλλιεργούσε επιμελώς το καθεστώς της Μόσχας, ενώ και η Ουκρανική αντεπίθεση δικαίωσε όλες και όλους που αμφισβητούσαν εξαρχής τις υπερβολικές προσδοκίες του Κιέβου.
Αυτό που χρειάζεται η Ουκρανία – σύγχρονα βαριά όπλα και ικανή αεροπορική ισχύ – δεν πρόκειται να της δοθεί για λόγους που είναι απολύτως κατανοητοί και έχουν να κάνουν με τις στρατηγικές επιφυλάξεις που πάντοτε υπάρχουν στις δημοκρατικές κοινωνίες της Δύσης. Αυτό το επιχειρησιακό τέλμα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν μεγάλο συμβιβασμό υπό πολλές βεβαίως προϋποθέσεις.
Το πιο μεγάλο «ραντεβού» είναι οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο. Οποιοδήποτε και να είναι το αποτέλεσμα, μπορεί να υποθέσει κάποιος με ασφάλεια ότι οι εξελίξεις θα τρέξουν. Ακόμη και στην περίπτωση μιας νέας εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ, όμως, οι ΗΠΑ δεν θα εγκαταλείψουν την Ουκρανία. Ο Τραμπ θα προσπαθήσει να «εκβιάσει» και τις δύο πλευρές, και πρωτίστως δεν θα θελήσει να φανεί αδύναμος απέναντι στον Πούτιν. Και αυτό το ξέρει ο Ρώσος Πρόεδρος. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, η Μόσχα να αναζητήσει ένα άνοιγμα πριν το θθινόπωρο ανάλογα με την πορεία της εκλογικής μάχης στις ΗΠΑ.
Στη Γάζα, το πιθανότερο σενάριο είναι, η στρατιωτική εμπλοκή του Ισραήλ να ολοκληρωθεί μέχρι τις αρχές της άνοιξης, ίσως και νωρίτερα. Η συντριβή της Χαμάς στη Γάζα είναι θέμα χρόνου. Η αποφασιστικότητα των Ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων δεν αφήνει περιθώρια για ουσιαστική αντίδραση από την πλευρά των τρομοκρατών. Όσοι έχουν υποχωρήσει προς τον νότο και δεν έχουν ήδη αποδράσει από την περιοχή, σύντομα θα αναγκαστούν να αναζητήσουν καταφύγιο εκτός.
Το αποτέλεσμα είναι μάλλον δεδομένο: Η Χαμάς δεν θα μπορέσει πριν περάσουν χρόνια να επιτεθεί στο Ισραήλ. Η δράση της εκτός Ισραήλ και παλαιστινιακών εδαφών είναι άλλο ζήτημα και εξαρτάται από το βασικό προστάτη της, το Ιράν. Το τελευταίο έχει ήδη αρχίσει μέσω των «κηδευομενομένων» του να προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει την ευρύτερη περιοχή και κυρίως να προκαλέσει αβεβαιότητα διεθνώς.
Οι Χούθι της Υεμένης, για λογαριασμό της Τεχεράνης, θα συνεχίσουν να προσπαθούν να καταστήσουν την Ερυθρά Θάλασσα, απαγορευμένη ζώνη για το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο. Η συγκέντρωση ισχυρών δυτικών ναυτικών δυνάμεων στην περιοχή θα λειτουργήσει αποτρεπτικά αλλά το γεγονός ότι η Υεμένη είναι ένα «αποτυχημένο κράτος» θα επιτρέπει στους Χούθι να επιχειρούν με σχετική ασφάλεια.
Ανατολικότερα, ίσως υπάρχει η πηγή μιας μεγάλης κρίσης που μπορεί να αποσταθεροποιήσει ολόκληρη την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού αλλά και πέρα από αυτή. Στις 13 Ιανουαρίου διεξάγονται Προεδρικές εκλογές στην Ταϊβάν. Ίσως είναι η πιο τεταμένη περίοδος εδώ και πολλά χρόνια. Το Κινεζικό ναυτικό κάνει συνεχώς ασκήσεις στα Στενά και μόλις πριν από 10 ημέρες, στις 15 Δεκεμβρίου η Ουάσιγκτον ενέκρινε άλλα 300 εκατομμύρια δολάρια στρατιωτικής βοήθειας.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν μια δύσκολη αναμέτρηση, ενώ ο Πρόεδρος Σι έχει προειδοποιήσει ότι ανακήρυξη ανεξαρτησίας «σημαίνει πόλεμο». Για την παγκόσμια οικονομία, μια στρατιωτική κλιμάκωση στην Ταϊβάν έχει όλα τα στοιχεία μιας βαθιάς κρίσης καθώς δύσκολα οι θαλάσσιοι εμπορικοί δρόμοι θα μείνουν ανοικτοί, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και την ηγετική θέση του νησιού στην παγκόσμια παραγωγή μικροτσίπ.
Τα παραπάνω είναι ίσως τα τρία πιο κρίσιμα γεωπολιτικά μέτωπα. Το 2024 θα είναι μια χρονιά συνέχειας. Η γεωπολιτική ένταση και η αβεβαιότητα θα παραμείνει ο κανόνας του παγκόσμιου στρατηγικού παιχνιδιού.
*Ο Κώστας Υφαντής είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Διευθυντής του ΙΔΙΣ (www.idis.gr), στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
