Μαύρος καπνός υψώθηκε πίσω από τον εμβληματικό ναό του Παρθενώνα της Αθήνας την περασμένη εβδομάδα, καθώς οι φλόγες διέσχισαν τα προάστια της πόλης.
Η εικόνα ήταν μια τρανή απεικόνιση ότι οι πυρκαγιές που εντείνονται σε όλο τον κόσμο δεν περιορίζονται σε απομακρυσμένες, αγροτικές περιοχές, αλλά έχουν επίσης τεράστιο αντίκτυπο στις πόλεις.
Τον περασμένο μήνα, ξέσπασε επίσης μεγάλη πυρκαγιά ανάμεσα στα δέντρα στο λόφο Monte Mario στο κέντρο της Ρώμης. Από το Χάλιφαξ στον Καναδά μέχρι το Κέιπ Τάουν στη Νότια Αφρική και την πόλη Νανιό της Ιαπωνίας οι πυρκαγιές ανάγκασαν χιλιάδες κατοίκους των πόλεων να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους τον τελευταίο χρόνο.
AP Photo/Petros Giannakouris
Γίνονται οι πόλεις πιο ευάλωτες στις πυρκαγιές;
Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις θερμοκρασίες και παρατείνει τις περιόδους ξηρασίας, δημιουργώντας ξηρότερες συνθήκες που είναι επιρρεπείς στις πυρκαγιές, γεγονός που κάνει τις πυρκαγιές να καίγονται ταχύτερα, περισσότερο και πιο άγρια.
Οι δασικές πυρκαγιές καίνε διπλάσια ποσότητα δενδρώδους κάλυψης από ό,τι πριν από δύο δεκαετίες, σύμφωνα με νέα στοιχεία του μη κερδοσκοπικού οργανισμού παγκόσμιας έρευνας, World Resources Institute.
Η ανάπτυξη των πόλεων σε όλο τον κόσμο αυξάνει την ευπάθειά τους σε αυτές τις πυρκαγιές.
«Επεκτείνονται, και ειδικά αυτό το φαινόμενο είναι που αυξάνει τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών που επηρεάζουν τους ανθρώπους και τα σπίτια», δήλωσε στην DW η Julie Berckmans, εμπειρογνώμονας σε θέματα εκτίμησης κλιματικών κινδύνων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.
Σε παγκόσμιο επίπεδο οι περιοχές όπου υπάρχει «άγρια αστική διεπαφή» (WUI) - όπου συναντώνται τα κτίρια και η άγρια βλάστηση - επεκτείνονται, αυξάνοντας τον κίνδυνο πυρκαγιάς.
AP Photo/Michael Varaklas
Μελέτη που πραγματοποιήθηκε φέτος από το Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικών Ερευνών των ΗΠΑ έδειξε ότι η WUI αυξήθηκε κατά 24% μεταξύ 2001-2020, με τη μεγαλύτερη επέκταση στην Αφρική.
Αυτό εκτιμάται ότι αύξησε τον αριθμό των πυρκαγιών στις ζώνες αυτές κατά 23% και τις εκτάσεις που κατέκαψαν κατά 35%. Τα δύο τρίτα των ανθρώπων που εκτίθενται σε πυρκαγιές σε όλο τον κόσμο έχουν τα σπίτια τους σε αυτές τις ζώνες όπου οι πόλεις και οι κωμοπόλεις συναντούν την άγρια φύση.
Τα πλάνα από την Αθήνα αυτή την εβδομάδα δείχνουν ξεκάθαρα πόσο εύκολα μπορεί να εξαπλωθεί η φωτιά σε αυτές τις περιοχές, δήλωσε ο Alexander Held, ανώτερος εμπειρογνώμονας στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δασών. «Βλέπετε πολλά σημεία διασύνδεσης άγριας και αστικής περιοχής, όπου η γη των θάμνων πραγματικά αναπτύσσεται μέσα στους κήπους, και στη συνέχεια, επίσης στους κήπους, υπάρχουν πολλά εύφλεκτα υλικά που καθιστούν πολύ εύκολο για μια πυρκαγιά να φτάσει μέχρι τα σπίτια».
Η πυρκαγιά στην Αθήνα ξέσπασε μετά τον θερμότερο χειμώνα και τον θερμότερο Ιούνιο και Ιούλιο που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ελλάδα. Η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική είναι οι περιοχές με το μεγαλύτερο ποσοστό της έκτασης των πυρκαγιών εντός των ζωνών WUI, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε πέρυσι στο περιοδικό Nature.
AP Photo/Aggelos Barai
Τι μπορούν να κάνουν οι πόλεις για να προστατευτούν καλύτερα;
Πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη χρηματοδότηση για τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, περισσότερη καθοδήγηση για τη διαχείριση των δασών, καθώς και ευαισθητοποίηση του κοινού, δεδομένου ότι οι περισσότερες δασικές πυρκαγιές ξεκινούν από ανθρώπινη δραστηριότητα, λέει ο Berckmans.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της ΕΕ, Balazs Ujvari, σχεδόν 700 πυροσβέστες, δύο πυροσβεστικά αεροπλάνα και δύο ελικόπτερα κινητοποιήθηκαν από όλη την ΕΕ για να βοηθήσουν τις τοπικές ελληνικές δυνάμεις να δώσουν μάχη με τις πυρκαγιές στην Αθήνα.
Ωστόσο, ο Held υποστηρίζει ότι πρέπει να διατεθούν περισσότεροι πόροι για την πρόληψη των πυρκαγιών. Λέει ότι αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει την ενθάρρυνση της συνετής συμπεριφοράς των πολιτών απέναντι στη φωτιά, όπως η αποφυγή εύφλεκτων φυτικών ειδών στους κήπους, ο καθαρισμός των υδρορροών στις στέγες, η απομάκρυνση του χώρου γύρω από τα κτίρια και η σωστή απομάκρυνση των απορριμμάτων του κήπου, ώστε να μην αποτελούν καύσιμη ύλη για μια πυρκαγιά.
«Μερικές φορές βλέπετε εικόνες ολόκληρων μικρών χωριών και πόλεων που αφανίστηκαν από πυρκαγιά... και στη μέση αυτών βλέπετε κάποια σπίτια που επέζησαν, φαινομενικά ανέγγιχτα, με έναν ακόμα καταπράσινο κήπο γύρω τους. Και αυτές είναι οι ζωντανές αποδείξεις ότι ναι... η συμπεριφορά με γνώμονα τη φωτιά λειτουργεί», δήλωσε ο Held.
Οι πόλεις θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι οι χώροι πρασίνου και τα πάρκα είναι απαλλαγμένοι από συντρίμμια στο έδαφος και να περιλαμβάνουν μεγάλα δέντρα που παρέχουν σκιά, κρατούν το έδαφος υγρό και μειώνουν τον άνεμο, προσθέτει ο Held.
«Τα προληπτικά μέτρα που μπορούν να ληφθούν είναι, για παράδειγμα, ο χωροταξικός σχεδιασμός. Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της αστικής εξάπλωσης», λέει η Berckmans.
Οι πόλεις θα πρέπει να αναζητήσουν περιοχές στα περίχωρά τους χωρίς κλαδιά, χόρτα και φύλλα που μπορούν να αναφλεγούν γρήγορα όταν είναι ξηρά, εξηγεί ο Held. «Έχουμε παραδείγματα όπου οι δήμοι απασχολούν βοσκούς με πρόβατα και κατσίκια για να έχουν μια ρυθμιστική ζώνη, η οποία θα αφήσει τα μεγαλύτερα δέντρα και θα φάει όλα τα λεπτά καύσιμα».
