Η άνοδος των ευρωσκεπτικιστικών εθνικιστικών κομμάτων στις ευρωεκλογές είναι πιθανόν να περιπλέξει την προσπάθεια της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν να κερδίσει μια δεύτερη θητεία ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αν και παραμένει η επικρατέστερη για τη θέση.
Για να εξασφαλίσει άλλα πέντε χρόνια ως επικεφαλής του εκτελεστικού βραχίονα της Ε.Ε., η Φον ντερ Λάιεν χρειάζεται μια «ειδική πλειοψηφία» των 27 ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μια πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο των 720 εδρών.
Το 2019 πέρασε μετά βίας την ψηφοφορία αυτή με μόλις εννέα ψήφους περισσότερες από τις απαιτούμενες, παρά το γεγονός ότι το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) της είναι η μεγαλύτερη ομάδα στο νομοθετικό σώμα. Είχε επίσης την υποστήριξη του δεύτερου μεγαλύτερου, των Σοσιαλιστών και των Φιλελευθέρων, του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος.
Το ΕΛΚ παραμένει η μεγαλύτερη ομάδα στο ευρωκοινοβούλιο και οι πρώτες προβλέψεις για τις έδρες υποδεικνύουν ότι αν την ψηφίσουν όλοι οι κεντροαριστεροί, οι φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι, θα έχει μεγαλύτερη από την απαιτούμενη πλειοψηφία των 361 ψήφων.
Ωστόσο, οι εθνικιστικές και ευρωσκεπτικιστικές πολιτικές ομάδες, καθώς και το ακροδεξιό γερμανικό AfD θα κερδίσουν από κοινού 22 βουλευτές, φτάνοντας σε σύνολο τις 149. Τα κέρδη τους θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγαλύτερα, ανάλογα με το πόσοι από τους 102 πλέον ανένταχτους βουλευτές θα αποφασίσουν να ενταχθούν επίσημα σε μία από τις ευρωσκεπτικιστικές κοινοβουλευτικές ομάδες.
Αυτό θα άφηνε πολύ λιγότερα περιθώρια ελιγμών για τη φον ντερ Λάιεν, ιδίως επειδή δεν είναι σαφές πόσοι βουλευτές από τον πιθανό συνασπισμό της ενδέχεται να μην την ψηφίσουν, ακόμη και αν οι αρχηγοί των κομμάτων προσφέρουν την υποστήριξή τους.
Το 2019, περίπου 100 ευρωβουλευτές από τον συνασπισμό του ΕΛΚ, της κεντροαριστεράς και των φιλελευθέρων δεν ψήφισαν τη Φον ντερ Λάιεν, αλλά η ίδια έλαβε τις ψήφους που χρειαζόταν από τους δεξιούς Πολωνούς βουλευτές. Αυτοί είναι απίθανο να την υποστηρίξουν τώρα, ειδικά από τη στιγμή που βοήθησε να προωθηθεί το Green Deal της Ε.Ε. ενώ κράτησε σκληρή στάση όσον αφορά τα θέματα για το κράτος δικαίου στη χώρα.
Για να εξασφαλίσει την υποστήριξή της στο κοινοβούλιο, η Φον ντερ Λάιεν έχει δηλώσει έτοιμη να συνεργαστεί σε σημαντικά ζητήματα με το Ευρωπαϊκό Κόμμα Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), το οποίο συμπεριλαμβάνει ευρωσκεπτικιστικά κόμματα όπως το ιταλικό Fratelli d’Italia, το ισπανικό Vox και το πολωνικό Νόμος και Δικαιοσύνη.
Διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι αυτό θα μπορούσε να μετατοπίσει την χάραξη πολιτικής της Ε.Ε. περισσότερο προς τα δεξιά τουλάχιστον όσον αφορά την κατάθεση νομοθετικών προτάσεων, δεδομένου ότι τα νομοσχέδια προετοιμάζονται από την Επιτροπή.
Όμως, το «φλερτ» με το ECR θέτει τη Φον ντερ Λάιεν σε τροχιά σύγκρουσης με τους συνήθεις συμμάχους της, επειδή οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι έχουν δηλώσει ότι δεν θα την υποστηρίξουν αν συνεργαστεί με τη Δεξιά.
Τα πράγματα μπορεί να είναι λίγο πιο εύκολα όσον αφορά τη στήριξη των Ευρωπαίων ηγετών. Αν και μόνο 13 από τους 27 ηγέτες ανήκουν στο ΕΛΚ, θα λάβουν υπόψη τους το γεγονός ότι παραμένει η μεγαλύτερη ομάδα στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο.
Η Φον ντερ Λάιεν θεωρείται ότι έχει κάνει καλή δουλειά τα τελευταία πέντε χρόνια, ιδίως με την παροχή εμβολίων για την Ε.Ε. κατά τη διάρκεια της πανδημίας και με την ενοποίηση της Ε.Ε. ως απάντηση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Η ειδική πλειοψηφία που χρειάζεται σημαίνει ότι 15 από τους 27 ηγέτες της Ε.Ε., από χώρες που αντιπροσωπεύουν συνολικά το 65% του πληθυσμού της Ένωσης, πρέπει να υποστηρίξουν την υποψηφιότητά της. Οι 13 χώρες υπό την ηγεσία του ΕΛΚ, μεταξύ των οποίων και η Πολωνία, αντιπροσωπεύουν συνολικά μόνο το 26% των πολιτών της Ε.Ε.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η Φον ντερ Λάιεν χρειάζεται επίσης την ψήφο του φιλελεύθερου Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν καθώς και του σοσιαλιστή Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς, όχι όμως απαραίτητα και της εθνικιστή Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι.
Αλλά η γαλλική υποστήριξη, όμως, δεν είναι εγγυημένη. Ο Μακρόν προβάλλει τον πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας και πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, ως πρόσωπο που θα πρέπει να «παίξει ρόλο» στις κορυφαίες θέσεις της Ε.Ε.
Οι διπλωμάτες της Ε.Ε. επισημαίνουν, ότι ο Ντράγκι δεν συνδέεται με κανένα κόμμα και επομένως δεν έχει ευρύτερη πολιτική βάση. Κάθε μία από τις μεγάλες πολιτικές παρατάξεις της Ε.Ε. – το ΕΛΚ, οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι, οι Πράσινοι, η Αριστερά, το δεξιό ECR και το ακροδεξιό ID- έχουν όλοι τους υποψήφιους για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Προσθέτοντας στην πολυπλοκότητα, η κορυφαία θέση της Επιτροπής θα αποτελέσει μέρος πληθώρας ανώτερων θέσεων της Ε.Ε. που θα αποφασιστούν φέτος, με τις πολιτικές ομάδες να ανταλλάσσουν την υποστήριξή τους όχι μόνο για πολιτικές υποσχέσεις αλλά και για βασικές θέσεις για τους εκπροσώπους τους.
