«Όλοι λένε ότι δεν είναι υπεύθυνοι. Δεν μπορούμε να βρούμε ποιος είναι υπεύθυνος. Εκλιπαρώ και εκλιπαρώ για έναν γερανό για να σηκώσει το τσιμέντο. Έναν γερανό για όνομα του Θεού!». Αυτή είναι μια από τις πάρα πολλές κραυγές απελπισίας που κατέγραψαν τα διεθνή πρακτορεία στις ζώνες της καταστροφής στην Τουρκία.
Σε σχετικό ρεπορτάζ του το πρακτορείο Reuters επικαλείται δεκάδες μαρτυρίες από πολίτες αλλά και διασώστες που εξέφραζαν την αμηχανία τους για την έλλειψη νερού, τροφίμων, φαρμάκων, αλλά και μηχανημάτων που είχε ως αποτέλεσμα, εκατοντάδες χιλιάδες σεισμόπληκτοι να πρέπει να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους.
«Το γενικό πρόβλημα εδώ είναι η οργάνωση, ιδίως στον τομέα της υγείας», δήλωσε ο Ονούρ Νασί Καραχανσί , γιατρός που εργάζεται στη νοτιοανατολική πόλη Αντιγιαμάν, προσθέτοντας ότι δεν υπήρχαν αρκετές σακούλες για τους νεκρούς, ειδικά τις δύο πρώτες ημέρες μετά τον σεισμό.
Ορισμένοι επιζώντες δήλωσαν ότι προσπάθησαν ανεπιτυχώς να επικοινωνήσουν με την Αρχή Διαχείρισης Καταστροφών και Εκτάκτων Αναγκών (AFAD) της Τουρκίας και κατέληξαν να παρακαλούν τοπικές ομάδες να διασώσουν τους συγγενείς τους από τα συντρίμμια. Αυτοί με τη σειρά τους τούς έλεγαν ότι τέτοια αιτήματα πρέπει να περνούν από τα κέντρα συντονισμού της AFAD.
Σε ερώτηση σχετικά με τις προσπάθειες διάσωσης, το τμήμα Τύπου της AFAD παρέπεμψε το πρακτορείο ειδήσεων στο υπουργείο Εσωτερικών, λέγοντας ότι οι ομάδες του ήταν απασχολημένες στο πεδίο. Το υπουργείο Εσωτερικών δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό.
Η AFAD δήλωσε το Σάββατο στην τακτική δημόσια ενημέρωση ότι περισσότεροι από 218.000 άνθρωποι της υπηρεσίας, αστυνομικοί, χωροφύλακες, στρατιώτες, εθελοντές και άλλο προσωπικό έχουν πλέον αναπτυχθεί στη ζώνη του σεισμού.
Ωστόσο, οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της AFAD δεν έχουν απαντήσει δημοσίως στις επικρίσεις ορισμένων κατοίκων για την αργή ανταπόκρισή της.
Δύο εμπειρογνώμονες που ερωτήθηκαν από το Reuters επέρριψαν εν μέρει την ευθύνη για τις καθυστερήσεις στην υπερσυγκέντρωση του προστάγματος για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών υπό την AFAD από την κυβέρνηση του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.
Αυτό περιελάμβανε τον περιορισμό της ελευθερίας του στρατού να αναπτύσσει τα στρατεύματά του χωρίς άμεσες οδηγίες από τις πολιτικές αρχές και τον παραγκωνισμό άλλων φορέων πρώτης ανταπόκρισης, όπως η Ερυθρά Ημισέληνος και η ομάδα έρευνας και διάσωσης AKUT.
Ο Hetav Rojan, σύμβουλος ασφαλείας των δανικών αρχών με έδρα την Κοπεγχάγη και εμπειρογνώμονας για την περιοχή, δήλωσε ότι η πολιτική και η διακυβέρνηση της Τουρκίας έχει «στραφεί προς τον συγκεντρωτισμό» υπό το κυβερνών κόμμα ΑΚ.
«Αλλά ο συγκεντρωτισμός είναι κακός στη διαχείριση καταστροφών», σχολίασε. «Η εφαρμογή από πάνω προς τα κάτω εμποδίζει την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης. Οι τοπικές μονάδες θα πρέπει να έχουν εντολή να ενεργούν σύμφωνα με τις τοπικές ανάγκες. Αυτό δεν συμβαίνει στην Τουρκία».
Ανώτερος αξιωματούχος που ζήτησε ανωνυμία δήλωσε ότι οι αρχές θα μπορούσαν να είχαν προετοιμαστεί καλύτερα αποθηκεύοντας περισσότερες πρώτες βοήθειες, φάρμακα και κουβέρτες σε αποθήκες σε μια περιοχή που είναι γνωστή ως σεισμογενής.
Ο πρόεδρος -που αντιμετωπίζει φέτος δύσκολες εκλογές μετά από δύο δεκαετίες στην εξουσία- αναγνώρισε την περασμένη εβδομάδα ότι η αντίδραση έρευνας και διάσωσης δεν ήταν τόσο γρήγορη όσο θα ήθελε η κυβέρνηση, εν μέρει λόγω των κακών καιρικών συνθηκών και των κατεστραμμένων δρόμων που εμπόδισαν τις πρώτες κινήσεις στην τεράστια περιοχή που εκτείνεται σε απόσταση 450 χιλιομέτρων.
Έχοντας αναδειχθεί στο προσκήνιο πριν από δύο και πλέον δεκαετίες εν μέρει λόγω της κριτικής του για την αντίδραση σε έναν μεγάλο σεισμό του 1999, ο Ερντογάν απέρριψε την κριτική για την αντίδραση της δικής του κυβέρνησης αυτόν τον μήνα.
Η «προφητική» έκθεση της AFAD
Και ορισμένοι πολιτικοί της αντιπολίτευσης δείχνουν ως υπεύθυνη για την κακή αντίδραση των πρώτων ημερών την AFAD και την έλλειψη προετοιμασίας της.
Μια έκθεση της AFAD σχετικά με την αντίδρασή της σε μια πολύ μικρότερη δόνηση μεγέθους 5,9 βαθμών στη βορειοδυτική Τουρκία τον Νοέμβριο, την οποία εξέτασε το Reuters, αναγνώρισε ότι τα οχήματα και οι πόροι της δεν επαρκούσαν για την αντιμετώπιση μιας μεγαλύτερης καταστροφής. Από τη δόνηση τραυματίστηκαν 98 άτομα, αλλά δεν προκάλεσε θανάτους.
Η έκθεση διαπίστωσε ότι η AFAD δυσκολευόταν να βρει τα κατάλληλα άτομα για να ανταποκριθεί στον σεισμό της 23ης Νοεμβρίου και ο τοπικός συντονισμός της ήταν ανεπαρκής, καθώς οι διοικητικοί υπάλληλοι δεν είχαν πλήρη ενημέρωση για το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Μια αυτοσχέδια ομάδα 300 δασκάλων και ιμάμηδων δεν διέθετε τεχνογνωσία και έκανε λάθη στην εκτίμηση των ζημιών.
«Οι ομάδες αντιμετώπισης καταστροφών ήταν απροετοίμαστες, τα κέντρα AFAD επιλέχθηκαν λανθασμένα και δεν υπήρχε επαρκής συντονισμός και συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων», αναφέρεται στην έκθεση. Σημειώνεται ότι χρειάζονται περισσότερες ασκήσεις για την προετοιμασία για καταστροφές.
Αναφερόμενος στην έκθεση, ο Κεμάλ Κιλτσντάρογλου, ηγέτης του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, δήλωσε ότι ακόμη πιο επιζήμια από το μέγεθος του σεισμού της περασμένης εβδομάδας ήταν η "έλλειψη συντονισμού, η έλλειψη σχεδιασμού και η ανικανότητα".
Ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού δήλωσε ότι ανέθεσε την έκθεση ακριβώς για να βελτιώσει την αντιμετώπιση των καταστροφών στην Τουρκία.
«Η εκμετάλλευση αυτού του θέματος, η δημιουργία πολιτικού οφέλους από αυτό δημιουργεί μεγαλύτερη ζημιά από αυτή που προκάλεσε ο σεισμός», δήλωσε την Παρασκευή.
Ο προϋπολογισμός της AFAD για το 2023 μειώθηκε κατά το ένα τρίτο σε 8,08 δισεκατομμύρια λίρες (429 εκατομμύρια δολάρια), από 12,16 δισεκατομμύρια λίρες το 2022. Ωστόσο, ενισχύθηκαν οι προϋπολογισμοί των φορέων τους οποίους συμβάλλει στον συντονισμό, συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας και της ακτοφυλακής.
Ο ρόλος του Στρατού
Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, ο Ερντογάν σκλήρυνε τον έλεγχό του στην οικονομική, εξωτερική και αμυντική πολιτική. Η κυβέρνηση συνέλαβε χιλιάδες ανθρώπους και απέλασε δεκάδες χιλιάδες άλλους από κρατικές θέσεις εργασίας για υποτιθέμενες διασυνδέσεις με το κίνημα Γκιουλέν, το οποίο κατηγόρησε για την ενορχήστρωση του πραξικοπήματος.
Μέχρι το 2018, η AFAD υπαγόταν στο γραφείο του πρωθυπουργού. Αλλά στη συνέχεια, όταν η Τουρκία μεταπήδησε σε ένα συγκεντρωτικό προεδρικό σύστημα με τον Ερντογάν επικεφαλής του κράτους, η AFAD περιήλθε στην αρμοδιότητα του υπουργείου Εσωτερικών που αναφέρεται στην προεδρία.
Ο Νασούχ Μαχρούκι , ιδρυτής της οργάνωσης έρευνας και διάσωσης AKUT, δήλωσε ότι ο στρατός δεν ανταποκρίθηκε αρκετά σύντομα στην καταστροφή της περασμένης εβδομάδας, επειδή χρειαζόταν άδεια από την πολιτική ηγεσία για να κινητοποιήσει ανθρώπινο δυναμικό.
Το 2010, σε μια προσπάθεια να μειώσει την επιρροή του ισχυρού στρατού της Τουρκίας, η κυβέρνηση Ερντογάν ακύρωσε ένα πρωτόκολλο που επέτρεπε στον στρατό να διεξάγει εσωτερικές επιχειρήσεις υπό ορισμένες προϋποθέσεις χωρίς τη συγκατάθεση των πολιτών.
"Σε τέτοια κολοσσιαία γεγονότα μια μαζική προσπάθεια συνολικά είναι απαραίτητη", δήλωσε ο Μαχρούκι. "Τώρα η ευθύνη φαίνεται να ανήκει στην AFAD, αλλά φυσικά δεν είναι προετοιμασμένη".
Το υπουργείο Άμυνας παρέπεμψε τις ερωτήσεις στο υπουργείο Εσωτερικών.
Σε δήλωσή του, ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ δήλωσε ότι οι στρατιώτες είχαν δημιουργήσει κέντρα έκτακτης ανάγκης στη νότια Τουρκία μέσα σε μία ώρα από τον σεισμό και οι τάξεις τους είχαν αυξηθεί σε περισσότερες από 25.000 μέχρι το Σάββατο.
Διαβάστε επίσης:
Συνεχίζονται οι διασώσεις – Φόβοι για διπλάσιο αριθμό νεκρών
