Συμπληρώνονται 29 χρόνια από τη σφαγή στη Σρεμπρένιτσα, ένα από τα χειρότερα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της εμφύλιας σύρραξης στη Βοσνία και ευρύτερα στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Το 1995, Σέρβοι από τη Βοσνία σκότωσαν πάνω από 8.000 Βόσνιους μουσουλμάνους άνδρες, ηλικιωμένους και αγόρια στη Σρεμπρένιτσα.
Συγκλονίζει η μαρτυρία της Κάντα Χότιτς, η οποία είδε για τελευταία φορά τον γιο της, τον σύζυγό της και τον αδελφό της στις 11 Ιουλίου 1995, όταν οι δυνάμεις των Σέρβων της Βοσνίας κατέκλυσαν την «ασφαλή ζώνη» των Ηνωμένων Εθνών στην πόλη Σρεμπρένιτσα, αναγκάζοντας χιλιάδες πανικόβλητους μουσουλμάνους να φύγουν.
Καθώς έτρεχαν προς μια βάση των Ηνωμένων Εθνών για να σωθούν από τις οβίδες που εκρηγνύονταν γύρω τους και περνώντας από διαμελισμένες σορούς, η Χότιτς χωρίστηκε από τον 29χρονο γιο της, Σαμίρ, όταν οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ κατεύθυναν χιλιάδες νέους άνδρες και αγόρια σε κοντινά δάση.
Όταν οι Σέρβοι την κατέλαβαν, οι πολύ λιγότεροι σε αριθμό Ολλανδοί δεν μπόρεσαν να υπερασπιστούν την πόλη και να εμποδίσουν τις δυνάμεις των Σέρβων της Βοσνίας να καταλάβουν το «ασφαλές καταφύγιο» του ΟΗΕ.
Πολλοί Βόσνιοι πήγαν στο στρατόπεδο του ΟΗΕ για να ζητήσουν προστασία και αρκετοί δεν έγιναν δεκτοί. Οι στρατιώτες του ΟΗΕ ζήτησαν απεγνωσμένα υποστήριξη, η οποία δεν τους δόθηκε ποτέ. Ο ΟΗΕ κήρυξε «ασφαλές» το συγκεκριμένο καταφύγιο στο τέλος των βαλκανικών πολέμων της δεκαετίας του 1990.
Σημειώνεται ότι η Ολλανδία πριν δύο χρόνια είχε ζητήσει «βαθύτατη συγγνώμη» για το ρόλο της στη γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα το 1995. Είναι η πρώτη φορά που η ολλανδική κυβέρνηση ζήτησε συγγνώμη από τους συγγενείς των θυμάτων.
«Δεν είχαμε την ευκαιρία να αποχαιρετήσουμε τον Σαμίρ», περιγράφει η Χότιτς. «Απλώς φώναξα "Σαμίρ, καλή τύχη!", και εκείνος μας χαιρέτησε».
Εκεί, τις επόμενες ημέρες, θα γίνονταν θύματα της πιο αιματηρής σφαγής του πολέμου της Βοσνίας 1992-1995, με τις σερβικές δυνάμεις να σκοτώνουν περίπου 8.000 μουσουλμάνους άνδρες και αγόρια.
Οι αναμνήσεις της Χότιτς επανήλθαν αυτή την εβδομάδα, καθώς η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αναμένεται να εγκρίνει ψήφισμα που ζητά η 11η Ιουλίου να γίνει διεθνής Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας στη Σρεμπρένιτσα.
Σημειώνεται ότι η Σρεμπρένιτσα, που βρίσκεται στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και αποτέλεσε ασφαλή ζώνη του ΟΗΕ το 1993, φιλοξενούσε περίπου 40.000 Βόσνιους μουσουλμάνους που είχαν διαφύγει από μια σερβική εκστρατεία εθνοκάθαρσης. Τότε οι δυνάμεις των Σέρβων της Βοσνίας εισέβαλαν με ορμητήριο, σφαγιάζοντας αμάχους.
Ψήφισμα καταδικάζει την άρνηση της Γενοκτονίας
Το επικείμενο ψήφισμα του ΟΗΕ, το οποίο ξεκίνησε από τη Γερμανία, τη Ρουάντα και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, καταδικάζει την άρνηση του όρου «γενοκτονία» και την εξύμνηση των εγκληματιών πολέμου.
Η ψηφοφορία αναμένεται να διεξαχθεί την Πέμπτη (23/05).
Ωστόσο, έχουν καταδικαστεί οι φρικαλεότητες της Σρεμπρένιτσα από το Δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών και το Διεθνές Δικαστήριο, καταδικάζοντας στρατιωτικούς ηγέτες των Σέρβων της Βοσνίας και συνιστώντας να γίνει διεθνώς αποδεκτός ο όρος «γενοκτονία».
Ωστόσο, η ψηφοφορία επί του συγκεκριμένου όρου αντιμετώπισε σθεναρή αντίσταση από μερίδα των βαλκανικών χωρών, εν μέσω διαρκών διαιρέσεων μετά από εθνοτικά φορτισμένες περιφερειακές συγκρούσεις από τότε που η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε το 1991.
Η Σερβία και η Σερβοκρατούμενη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας έχουν επανειλημμένα αρνηθεί ότι στη Σρεμπρένιτσα σημειώθηκε γενοκτονία.
«Θα πάω στη Νέα Υόρκη. Κάποιος πρέπει να δώσει επιτέλους μια απάντηση σε όσους θέλουν να κατηγορήσουν τη Σερβία ότι είναι ένα έθνος γενοκτονίας», υποστήριξε την περασμένη εβδομάδα ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς.
Ο εθνικιστής ηγέτης των Σέρβων της Βοσνίας, Μίλοραντ Ντόντιτς, απείλησε ότι η Σερβική Δημοκρατία -όπου βρίσκεται η Σρεμπρένιτσα- θα αποσχιστεί από τη Βοσνία, εάν το ψήφισμα εγκριθεί.
«Να σφραγιστεί η αλήθεια»
Η έκταση των δολοφονιών στη Σρεμπρένιτσα ήρθε στο φως σταδιακά, καθώς οι χιλιάδες άνδρες που είχαν διαφύγει θεωρήθηκαν αρχικά χαμένοι, στη συνέχεια αγνοούμενοι και τελικά νεκροί.
Συνολικά, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι περίπου 8.000 άνδρες και αγόρια δολοφονήθηκαν βάναυσα στην πιο αιματηρή θηριωδία της Ευρώπης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Για την 79χρονη Χότιτς, η οποίος έχασε 56 συγγενείς της στον πόλεμο, εκείνη η μέρα μένει ανεξίτηλη στη μνήμη της. «Δεν μπορώ να ξεχάσω τις κραυγές των κοριτσιών που βιάζονταν, έναν στρατιώτη που πετούσε ένα αποκεφαλισμένο μωρό, τους σωρούς των πτωμάτων...»
Τα λείψανα του γιου της, του συζύγου της, δύο αδελφών και ενός κουνιάδου της βρέθηκαν χρόνια αργότερα, σε ομαδικούς τάφους στην ανατολική Βοσνία. Ο γιος της, Σαμίρ, αναγνωρίστηκε με βάση τρία οστά που βρέθηκαν.
«Ακόμη περιμένω να βρω περισσότερα οστά, ο Σαμίρ μου δεν αποτελούνταν από τρία οστά», είπε.
Η Χότιτς επισκέπτεται ένα νεκροταφείο που χτίστηκε κοντά στην πρώην τοποθεσία του ΟΗΕ, όπου χιλιάδες λευκές ταφόπλακες βρίσκονται σε ένα επικλινές πεδίο που περιβάλλεται από λόφους.
«Για μένα, το ψήφισμα σημαίνει τη σφραγίδα της αλήθειας», δήλωσε η Χότιτς. «Αυτό το μέρος δεν επιλέχθηκε τυχαία, εδώ διαπράχθηκε η γενοκτονία».
Πηγή Φωτογραφιών: AP Photo
