Η μεταρρύθμιση που επιχείρησε η κυβέρνηση Νετανιάχου, η οποία θα έδινε στην εκτελεστική εξουσία, αλλά και στην Κνεσέτ, τη δυνατότητα να ελέγξουν τον διορισμό των δικαστικών και ακόμα χειρότερα να μπορούν να παρακάμπτουν αποφάσεις των δικαστηρίων και του Ανωτάτου Δικαστηρίου, συνιστά μια στροφή προς τον αυταρχισμό και μακριά από τη δημοκρατία.
Την συναντάμε μόνο σε άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής. Το παρήγορο είναι ότι η ισραηλινή κοινή γνώμη κατάφερε να μπλοκάρει ή να καθυστερήσει τις εξελίξεις.
Στο ερώτημα ποια είναι τα επικρατέστερα σενάρια για την επόμενη μέρα, η απάντηση είναι ότι μπροστά υπάρχει ένα αδιέξοδο: Εάν ο Νετανιάχου επιχειρήσει έστω και σε ένα μήνα από τώρα να περάσει την παρέμβαση για τη δικαστική μεταρρύθμιση, το αποτέλεσμα πιθανότατα θα είναι το ίδιο.
Δηλαδή και πάλι θα έχουμε διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες, παρόμοιες με εκείνου του τελευταίου τριμήνου. Κάποιοι έγκυροι Ισραηλινοί προειδοποιούν ακόμη και για παρατεταμένη αποσταθεροποίηση, μέχρι και για σύγκρουση, όπου από τη μία πλευρά θα υπάρχουν οι δυνάμεις καταστολής και από την άλλη μια λαϊκή διαμαρτυρία, στο πλευρό της αντιπολίτευσης, η οποία θα διχάσει πολύ βαθιά το εκλογικό σώμα του Ισραήλ.
Εάν πάλι ο Νετανιάχου κάνει πίσω, τότε αυτό θα αποτελέσει μια βαριά ήττα για τον ίδιο προσωπικά και δεν ξέρω κατά πόσον θα επιβιώσει ο κυβερνητικός συνασπισμός, καθώς το ακροδεξιό κόμμα του Μπεν Γκβίρ έχει επενδύσει πολλά σε αυτή την νομοθετική παρέμβαση. Τυχόν κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού σημαίνει ότι η χώρα θα οδηγηθεί σε εκλογές με διακύβευμα την ίδια την ισραηλινή δημοκρατία.
Ένα άλλο σενάριο είναι να παραπέμψει την «μεταρρύθμιση» στις καλένδες. Να εξαγγείλει, δηλαδή, ότι η διαβούλευση δεν θα κρατήσει ένα μήνα αλλά θα κρατήσει όσο χρειαστεί. Ενα ακόμη σενάριο είναι να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές με αυτό το διακύβευμα. Δηλαδή, με αιχμή του δόρατος την δικαστική μεταρρύθμιση, επιδιώκοντας την λαϊκή νομιμοποίηση.
Στο ερώτημα κατά πόσο επηρεάζεται ο ρόλος του Ισράηλ ως περιφερειακής δύναμης, η απάντηση είναι ότι με δεδομένο πως όλες οι πολιτικές δυνάμεις προτάσσουν πάντα την ασφάλεια της χώρας, δεν αναμένεται κάποια μείζονα αλλαγή. Ακόμη και σε περίπτωση εσωτερικής αποσταθεροποίησης δεν αναμένεται ότι η ισραηλινή διπλωματία θα αλλάξει στάση απέναντι στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ή θα διαφοροποιηθεί στο ζήτημα της Χαμάς ή της Χεζμπολάχ.
Ούτε και πρόκειται να συμβεί κάτι δραματικό σε ζητήματα που έχουν να κάνουν π.χ με τις σχέσεις Ισράηλ -Τουρκίας. Η Άγκυρα, θα περιμένει μετά τις εκλογές να δει πως θα εξελιχθούν τα πράγματα προτού επιδιώξει την ακόμα μεγαλύτερη αναθέρμανση των σχέσεων. Άλλωστε, αυτή τη στιγμή, σε διπλωματικό επίπεδο οι σχέσεις έχουν αποκατασταθεί. Οι πρεσβευτές έχουν εγκατασταθεί εκατέρωθεν.
Εκτιμώ επίσης ότι δεν πρόκειται κάποιος ανταγωνιστής του Ισραήλ να εκμεταλλευθεί την εσωτερική αστάθεια, προκειμένου να επιχειρήσει να αποκτήσει κάποιου είδους πλεονέκτημα στην γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής. Γνωρίζει πολύ καλά – το ξέρουν και στην Τεχεράνη – ότι σε μια τέτοια περίπτωση το αποτέλεσμα θα ήταν να συσπειρωθεί εκ νέου όλο το ισραηλινό εκλογικό σώμα πίσω από τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου και να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη νομιμοποίηση που ο ίδιος ζητά απεγνωσμένα.
Ούτε το Ριάντ θα επιχειρήσει κάποια κίνηση, η οποία θα μπορούσε να φανεί ότι προσπαθεί να εκμεταλλευθεί αυτό που συμβαίνει στο Ισραήλ.
Από εκεί και πέρα, σίγουρα υπάρχουν διάφοροι «παίκτες» στην περιοχή, οι οποίοι είναι χειραφετημένοι, όπως τζιχαντιστικές ομάδες, η Χαμάς, η Χεζμπολάχ. Εντός αυτών των δυνάμεων υπάρχουν φράξιες που θα καλοέβλεπαν μια ανάφλεξη στην περιοχή ή και στο Λίβανο. Αλλά αυτό είναι ένα σενάριο, που κατά την άποψη μου δεν συγκεντρώνει παρά ελάχιστες πιθανότητες. Όλοι και όλες συνειδητοποιούν, πρώτον ότι όλο το Ισραήλ θα συσπειρωθεί εν όψει μιας εξωτερικής απειλής και δεύτερον ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα επιτρέψουν να κινδυνέψει η ασφάλεια της χώρας.
Καμμία απολύτως αλλαγή δεν πρόκειται να δούμε και σε ό,τι αφορά στις ισορροπίες με Ελλάδα και Κύπρο. Το Ισραήλ, ακόμη και σε αυτή την κατάσταση είτε με τον Νετανιάχου είτε χωρίς τον Νετανιάχου δεν έχει κανένα απολύτως συμφέρον να διαταράξει μια από τις σταθερές της περιοχής, όπως το τρίγωνο Λευκωσία- Αθήνα- Τελ Αβίβ. Εάν, ωστόσο, κρατήσει πολύ η πολιτική αστάθεια στην χώρα, τότε κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος.
Συμπερασματικά, η πρόβλεψή μου είναι ότι για το επόμενο διάστημα θα έχουμε μια παγωμένη εικόνα σε ό,τι αφορά στην Μέση Ανατολή και την θέση του Ισραήλ στην περιφερειακή σκακιέρα.
* Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Διευθυντής του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο
