Η φρικτή και δολοφονική επίθεση των οπαδών στους αστυνομικούς, που είχε ως αποτέλεσμα το βαρύτατο τραυματισμό ενός νέου αστυνομικού, αναδεικνύει τη νοσηρότητα αλλά και τη συνθετότητα που χαρακτηρίζει αυτού του είδους τα φαινόμενα, στην πραγματικότητα τις εγκληματικές ενέργειες. Το νομικό μας οπλοστάσιο έχει ενισχυθεί σε μεγάλο βαθμό, πλέον οι ποινές είναι βαρύτατες, παρόλα αυτά το φαινόμενο δεν έχει αναχαιτιστεί. Τι συμβαίνει;
Θα αφηγηθώ μια προσωπική ιστορία που πιθανόν να μας βοηθήσει να ξεδιπλώσουμε τη σκέψη μας, να αντιληφθούμε καλύτερα και να εξάγουμε ασφαλέστερα συμπεράσματα. 21/05/2005. Τελικός κυπέλλου ποδοσφαίρου στο Παμπελοποννησιακό στάδιο της Πάτρας ανάμεσα σε Ολυμπιακό και Άρη. Περιλαμβάνομαι στα παιδιά που εισέρχονται στο γήπεδο μαζί με τους ποδοσφαιριστές κατά την εκκίνηση της αναμέτρησης. Μια ώρα πριν ξεκινήσει ο αγώνας βρισκόμαστε σε μια αίθουσα μεταξύ των αποδυτηρίων. Εξωτερικά η κατάσταση είναι έκρυθμη, ακούγονται ήχοι από δυναμιτάκια, κροτίδες μαζί με συνθήματα και χαοτικές φωνές. Καταλαβαίνουμε ότι κάτι σοβαρό συμβαίνει.
Σε λίγη ώρα περνά από μπροστά μας στο διάδρομο μια ομάδα του ΕΚΑΒ μεταφέροντας έναν αιμόφυρτο οπαδό. Έπειτα από λίγη ώρα επαναλαμβάνεται το ίδιο γεγονός. Παρακολουθούσαμε σοκαρισμένοι και τρομαγμένοι να ξετυλίγονται μπροστά μας γεγονότα πολεμικής φύσεως που δεν είχαν καμία σχέση με τον αθλητισμό και δεν ξέραμε πως να αξιολογήσουμε και κυρίως πώς να ερμηνεύσουμε την κατάσταση που βιώναμε. Ο αγώνας διεξήχθη κανονικά αν και με διακοπές λόγω εντάσεων στις κερκίδες.
Τότε ήμουν 10 ετών. Σήμερα είμαι 28. Έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, 18 ολόκληρα χρόνια ήταν αυτά. Και όμως, δεν έχει αλλάξει τίποτα. Η ίδια αδυσώπητη βία ταλανίζει όχι μόνο τα γήπεδα αλλά ολόκληρη την κοινωνία, ενδεχομένως με μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα.
Το πρώτο μάθημα στην επιστήμη της Εγκληματολογίας είναι η διαπίστωση -και άρα επίγνωση- ότι η βία αποτελεί δομικό χαρακτηριστικό της συγκρότησης των κοινωνιών και δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα κοινωνία χωρίς βία. Ωστόσο, υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά που είναι δύσκολο να μη διαπιστωθεί. Πλέον η βία έχει περάσει κατακόρυφα κάθε μορφή κοινωνικής εκδήλωσης και έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας, από τα γήπεδα και τα σχολεία μέχρι την οικογένεια, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις παρέες. Ασφαλώς υπάρχουν πολλές μορφές και διαβαθμίσεις, όμως ο κοινός τους παρονομαστής είναι η συχνή εκδήλωση εντάσεων, συγκρούσεων και επιθετικών συμπεριφορών που λαμβάνουν το χαρακτήρα πολιτισμικής οπισθοδρόμησης και ανθρώπινης εξαχρείωσης.
Η βία στα γήπεδα είναι ένα πολυσύνθετο και πολυπαραγοντικό φαινόμενο, τόσο ως προς τις αιτίες που την παράγουν, όσο και ως προς τις μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται. Τις περισσότερες φορές διαπλέκεται με άλλες μορφές βίας -όπως π.χ. την πολιτική βία ακραίων ομάδων- και επίσης σχετίζεται με αποκλίνουσες συμπεριφορές όπως η χρήση ναρκωτικών, η παράνομη διακίνηση προϊόντων όπως αναβολικών, οι καταλήψεις στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, η παραβατικότητα της καθημερινότητας και ο αλκοολισμός.
Η βασικότερη αιτία διαιώνισης του φαινομένου είναι η ατιμωρησία. Στις πλείστες των περιπτώσεων, οι παραβάτες του νόμου παραμένουν ασύλληπτοι. Μια από τις βασικότερες αρχές αποτροπής, είναι η επιβολή του νόμου, δηλαδή η εκ των προτέρων επίγνωση εκ μέρους του δράστη του γεγονότος ότι οι πράξεις του θα έχουν βαρύτατες συνέπειες. Είναι πολύ σημαντικό επίσης, να ενεργοποιηθούν οι διοικήσεις των ομάδων και να εμπλακούν ενεργά στην υπόθεση πάταξης της βίας στα γήπεδα, λαμβάνοντας και την κύρια υπαιτιότητα για όσα συμβαίνουν στους χώρους ευθύνης τους.
Μέτρα όπως η εφαρμογή του ονομαστικού εισιτηρίου, η τοποθέτηση καμερών και η εφόρου ζωής απαγόρευση εισόδου στα γήπεδα για όσους συλλαμβάνονται να διαπράττουν επεισόδια, δύνανται να αντιμετωπίζουν ριζικά το φαινόμενο. Επίσης, πρέπει να επαναξιολογηθεί ο ρόλος και ο λόγος ύπαρξης των «οργανωμένων οπαδών», άλλωστε τα επεισόδια τις περισσότερες φορές εκκινούν από συγκεκριμένες θύρες, αυτές των οργανωμένων.
Σε κάθε περίπτωση οφείλουμε με κάθε τρόπο να προστατεύσουμε τον αθλητισμό και να αναδείξουμε τη βαθύτερη ουσία του που δεν είναι άλλη από το εὖ αγωνίζεσθαι. Ο αθλητισμός είναι γιορτή και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Ενώνει δεν απορρίπτει. Εμπνέει δεν καταδικάζει. Και ασφαλώς έχει ένα βαθύτατα παιδευτικό χαρακτήρα που σε συνδυασμό με μια ουσιαστική και πολύπλευρη εκπαίδευση μπορεί να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη ανθρώπινη προσωπικότητα που θα είναι χρήσιμη στο κοινωνικό σύνολο.
Κατά συνέπεια, πρέπει να καταβληθεί μια διαρκής και συντονισμένη προσπάθεια ώστε να μετατραπεί το «ως εδώ», από ένα κοινότυπο και επαναλαμβανόμενο σύνθημα άνευ περιεχομένου, σε ένα παλλαϊκό αίτημα επαναφοράς της κοινωνικής ισορροπίας, της πολιτισμικής τάξης, του σεβασμού στο συνάνθρωπο, της ευπρεπούς δημόσιας συμπεριφοράς.
Υ.Γ.: Οι σκέψεις μας με τον βαρύτατα τραυματισμένο αστυνομικό και την οικογένεια του.
