Είμαστε σχεδόν βέβαιοι πως, εκτός από τους ειδικούς των ενεργειακών αγορών, ελάχιστοι είχαμε υπόψη μας τη νορβηγική εταιρεία Gassco. Τη μάθαμε όμως ξαφνικά προχθές Δευτέρα. Η Gassco είναι μία κρατική νορβηγική εταιρεία η οποία είναι υπεύθυνη για τη λειτουργία του δικτύου μεταφοράς του νορβηγικού φυσικού αερίου. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της επιχείρησης, η Gassco είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά φυσικού αερίου από τη Νορβηγία προς την Ευρώπη.
Στην ίδια ιστοσελίδα βλέπουμε και τον χάρτη με τους αγωγούς που μεταφέρουν το αέριο από τη Νορβηγία προς έξι διαφορετικούς σταθμούς υποδοχής, δύο στο Ηνωμένο Βασίλειο, έναν στη Γαλλία, έναν στο Βέλγιο και δύο στη Γερμανία. Για να φτάσει εκεί το αέριο, ξεκινά από τις εξέδρες άντλησής του στις βορεινές περιοχές της Βόρειας Θάλασσας και στη συνέχεια πηγαίνει προς τις ακτές της Νορβηγίας όπου περνά μέσα από ειδική επεξεργασία.
Ένα σημαντικό μέρος του, αυτό που αποκαλείται ξηρό αέριο «dry gas» μπαίνει σε αγωγούς με κατεύθυνση προς την ηπειρωτική Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το υπόλοιπο, δηλαδή τα ρευστά συστατικά του φυσικού αερίου (NGL, natural gas liquids), ταξιδεύουν προς διάφορα μέρη του κόσμου μέσα σε ειδικά πλοία.
Το ταξίδι του φυσικού αερίου προς τον προορισμό του σταματά προσωρινά σε δύο ειδικές πλατφόρμες στο νότιο μέρος της Βόρειας Θάλασσας. Μέσα σε αυτές τις πλατφόρμες γίνεται η ανάμειξη του περιεχομένου των αγωγών που έρχονται από τις διάφορες περιοχές του Βορρά. Αυτό είναι απαραίτητο γιατί το φυσικό αέριο από κάθε πεδίο εξόρυξης έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από τα άλλα. Μετά την ανάμειξη, από τις δύο αυτές πλατφόρμες ξεκινά το τελευταίο στάδιο του ταξιδιού του νορβηγικού φυσικού αερίου.
Σε κάθε αγωγό εισέρχεται διαφορετικό μείγμα αερίου με διαφορετικούς όγκους, πίεση και ποιότητα, ανάλογα με τον τελικό του προορισμό. Όπως επισημαίνει η Gassco, μέσα από τα 8.800 χιλιόμετρα χαλύβδινων σωλήνων φθάνει στην Ευρώπη το 25% περίπου των αναγκών της σε φυσικό αέριο.
Τώρα που μάθαμε τι δουλειά κάνει η Gassco μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε γιατί η τιμή των συμβολαίων του Dutch TTF τινάχθηκε απότομα προς τα πάνω όταν ήρθαν τα νέα από τη Νορβηγία, ή καλύτερα από το πιο ευαίσθητο σημείο του δικτύου που διαχειρίζεται η Gassco, τις δύο πλατφόρμες ανάμειξης του φυσικού αερίου.
Όπως ενημέρωσε η επιχείρηση, ένας μικρός σωλήνας διαμέτρου δύο ιντσών (περίπου πέντε εκατοστών) στην πλατφόρμα Sleipner παρουσίασε μία ρωγμή. Λόγω αυτής της βλάβης, ελαττώθηκε σημαντικά η ροή φυσικού αερίου προς έναν από τους δύο σταθμούς υποδοχής φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, αυτόν στο Easington από τον οποίον εισέρχεται στη χώρα περίπου το 1/3 του φυσικού αερίου που χρησιμοποιεί.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Reuters, αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση κατά περίπου 14% των συνολικών ποσοτήτων φυσικού αερίου που φεύγουν από τη Νορβηγία προς την Ευρώπη και το ΗΒ.
Η νευρικότητα που επικράτησε τη Δευτέρα και κάποια στιγμή πλησίασε προς τα όρια του πανικού, οδήγησε την τιμή του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου στο χρηματιστήριο (Dutch TTF) σε άνοδο της τάξης του 13%. Πριν τα πράγματα ηρεμήσουν λίγο, η τιμή του έφθασε μέχρι τα 38,56 Ευρώ/Mwh, δηλαδή στο υψηλότερο σημείο από τον περασμένο Δεκέμβριο.
Τα πράγματα ηρέμησαν κατά πολύ χθες Τρίτη, καθώς η Gassco καθησύχασε τις αγορές και τους πελάτες που περιμένουν το αέριο, λέγοντας πως οι απαραίτητες επισκευές πιθανότατα θα τελειώσουν μέχρι την Παρασκευή αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα κρατήσουν πάνω από μία εβδομάδα. Έτσι, χθες το φυσικό αέριο υποχώρησε προς τα 34,55 Ευρώ/Mwh, αρκετά παρακάτω από τα υψηλά της Δευτέρας αλλά πολύ πιο πάνω από τα επίπεδα στα οποία βρισκόταν από τον Μάρτιο μέχρι και τις 20 Μαΐου όταν ανέβηκε και πάλι, ύστερα από αρκετούς μήνες, πάνω από τα 30 ευρώ/Mwh.
Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις της Gassco και η πλατφόρμα επιστρέψει σύντομα σε πλήρη λειτουργία, τότε τα πράγματα θα ηρεμήσουν αρκετά. Αν όχι, τότε η έντονη ανησυχία που κυριάρχησε στις αγορές τη Δευτέρα θα ενταθεί και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα περαιτέρω ανοδικής κίνησης. Είναι αλήθεια πως και πριν τα προβλήματα της Gassco, τις τελευταίες εβδομάδες είχε αρχίσει μία σταδιακή αλλά σαφής άνοδος της τιμής του αερίου στις αγορές. Πίσω από αυτή την άνοδο βρίσκονται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των διεθνών ειδικών, διάφορες αιτίες ανησυχίας.
Μία από αυτές είναι η μεγάλη αύξηση της ζήτησης για LNG από τις χώρες της Ασίας, καθώς οι χώρες στα βόρεια της ηπείρου έχουν ξεκινήσει τις αγορές για την πλήρωση των δεξαμενών τους και οι χώρες στα νότια της ηπείρου έχουν πολύ αυξημένη ζήτηση εξαιτίας των πολύ υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν. Αποτέλεσμα της αυξημένης ζήτησης είναι και η σημαντική αύξηση της τιμής του Ασιατικού φυσικού αερίου από το τέλος του Φεβρουαρίου μέχρι τώρα. Κάτι άλλο που απασχολεί τις αγορές είναι το γεγονός πως στο τέλος του 2024 τελειώνει το συμβόλαιο συνεργασίας μεταξύ της ρωσικής Gazprom και της ουκρανικής επιχείρησης φυσικού αερίου.
Υπό τις παρούσες συνθήκες, η ανανέωση αυτής της συμφωνίας δεν φαντάζει πολύ πιθανή. Αν λοιπόν σταματήσει εντελώς η ροή ρωσικού φυσικού αερίου από τους ουκρανικούς αγωγούς, είναι πιθανόν να εμφανιστούν προβλήματα εφοδιασμού σε χώρες που είναι κοντά στην Ουκρανία και εξαρτώνται ακόμα από αυτές τις ροές.
Ένα άλλο ζήτημα που έχει προκύψει και αφορά κυρίως στην Αυστρία είναι νομικής φύσεως, καθώς πριν περίπου δέκα μέρες η αυστριακή ενεργειακή εταιρεία OMV προειδοποίησε πως μία δικαστική απόφαση θα μπορούσε να παρεμποδίσει τις πληρωμές της προς την Gazprom και κατά συνέπεια να μειώσει τις ποσότητες φυσικού αερίου που εισέρχονται στη χώρα. Λεπτομέρειες του νομικού ζητήματος δεν έγιναν γνωστές αλλά είναι βέβαιο πως αυτή η είδηση, όπως και οι άλλες που προαναφέραμε έχουν δημιουργήσει κλίμα αυξημένης νευρικότητας στην αγορά ευρωπαϊκού φυσικού αερίου.
Είναι λοιπόν λογικό να ανησυχούμε για μία επανάληψη της κατάστασης που ζήσαμε το 2022, όταν η τιμή του φυσικού αερίου εκτοξεύθηκε και παρέσυρε προς τα πάνω και την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, βραχυκυκλώνοντας όλη την ευρωπαϊκή οικονομία; Υπό τις παρούσες συνθήκες, και με την προϋπόθεση πως η κατάσταση στο νορβηγικό δίκτυο θα εξομαλυνθεί σύντομα και δεν θα ξανακούσουμε το όνομα της Gassco, πιστεύουμε πως τέτοιοι φόβοι είναι υπερβολικοί.
Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε περαιτέρω άνοδο της τιμής αν ο καιρός γίνει πολύ ζεστός ταυτόχρονα στην Ευρώπη και την Ασία, αλλά δεν μας φαίνεται πιθανή η επανάληψη της κρίσης του 2022. Δυστυχώς, αυτό σημαίνει πως ίσως να μην αποφύγουμε την περαιτέρω της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, η οποία έχει ήδη αρχίσει να κινείται ανοδικά στη χώρα μας εδώ και μερικές εβδομάδες.
Αυτό όμως που θα μπορούσε πραγματικά να χειροτερέψει πολύ την κατάσταση θα ήταν κάποιο πρόβλημα στις αποστολές LNG από τις ΗΠΑ προς την Ευρώπη και την Ασία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το σοβαρό δυστύχημα που έθεσε εκτός μάχης έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς εξαγωγής LNG ήταν μία από τις βασικές αφορμές για την τεράστια άνοδο της τιμής του φυσικού αερίου στην Ευρώπη τον Ιούνιο του 2022.
Ευτυχώς, αυτή την εποχή συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, αφού ο τερματικός σταθμός Freeport LNG επέστρεψε επιτέλους σε πλήρη λειτουργία την 10η Μαΐου. Όπως διαβάζουμε στο Reuters, οι ροές φυσικού αερίου από την ενδοχώρα των ΗΠΑ προς τους σταθμούς υγροποίησης ανέβηκαν σημαντικά με την επιστροφή του Freeport LNG, ενώ κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τις εξαγωγές LNG.
Όσο λοιπόν τα πράγματα είναι ομαλά στο Τέξας και τη Λουιζιάνα και το αμερικανικό αέριο ταξιδεύει προς την Ευρώπη και την Ασία, δεν έχουμε λόγο να πιστέψουμε πως θα ζήσουμε πάλι τον ενεργειακό εφιάλτη του 2022. Δεν πρέπει εξάλλου να ξεχνάμε πως τα αποθέματα φυσικού αερίου στην Ευρώπη βρίσκονται σε πολύ καλά επίπεδα, κάτι που μειώνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης πολλών «πανικόβλητων αγοραστών». Ούτε να ξεχνάμε πως, ακόμα και αν ένα μέρος της πάει χαμένο, η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται στην Ευρώπη από τον ήλιο και τον άνεμο είναι σημαντικά αυξημένη σε σχέση με το 2022.
Έτσι όπως είναι τα πράγματα, δεν φαίνεται λογικό να περιμένουμε μία νέα ενεργειακή κρίση, είναι δύσκολο όμως να αποφύγουμε την, προσωρινή κατά πάσα πιθανότητα, αύξηση του κόστους της ενέργειας. Ίσως να πρέπει να ξαναθυμηθούμε, έστω και για λίγο, όσα λέγονταν το 2022 σχετικά με την ανάγκη εξοικονόμησης ενέργειας.
