“Θα απαλλοτριωθεί” είπε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για μια ακόμα φορά, την 13η ή την 14η, γιατί έχει χαθεί και το μέτρημα, το οικόπεδο στο Μετς. Και για όποιον δεν κατάλαβε, πρόκειται για το οικοδομικό τετράγωνο που βρίσκεται «πράσινο φως» επί των οδών Αρδηττού, Θωμοπούλου, Κούτουλα και Κεφάλου στο Μετς, όπου στην αρχαιότητα βρισκόταν ο ναός της Αρτέμιδος Αγροτέρας. Το πρόβλημα είναι αν έστω αυτή τη φορά θα υλοποιηθεί η γνωμοδότηση, αφού γίνει υπουργική απόφαση, ή αν και πάλι το θέμα, που ταλανίζει τους πάντες εδώ και εξήντα χρόνια, θα παραμείνει χωρίς λύση.
Κι αυτό, επειδή το υψηλό τίμημα, άνω των δύο εκατομμυρίων ευρώ, που απαιτείται, μπαίνει πάντοτε τροχοπέδη. Αν και, κατ΄ έτος, το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων προβαίνει σε απαλλοτριώσεις με τίμημα εκατομμυρίων ευρώ.
Στη γνωμοδότησή του περιλήφθηκαν επίσης οι όροι να πραγματοποιηθεί μικρή ανασκαφική έρευνα για επιπλέον στοιχεία (με βάση και τα νέα δεδομένα), να προχωρήσουν ταχύτατα οι διαδικασίες ανάδειξης των αρχαιοτήτων και να μελετηθεί η δυνατότητα σύνδεσης του χώρου με το Ολυμπιείο και τα παριλίσσια ιερά. Κάτι, που, όπως ειπώθηκε στη συνεδρίαση, μπορεί εύκολα να συμβεί με μια απλή πεζογέφυρα που θα περνά πάνω από την οδό Αρδηττού. Από το 1964, το θέμα έχει απασχολήσει αλλεπάλληλες συνεδριάσεις του ΚΑΣ, το οποίο έχει γνωμοδοτήσει πολλές φορές υπέρ της απαλλοτρίωσης, χωρίς ωστόσο η διαδικασία αυτή να έχει ως σήμερα τελεσφορήσει. Βασικός λόγος γι'' αυτό είναι το μεγάλο κόστος του ακινήτου, εμβαδού 1.390,70 τ.μ., που σήμερα φτάνει τα 2.200.000 ευρώ.
Όπως τονίστηκε, η δόμηση με όρους δεν θα συνέβαλε στην ανάδειξη και προστασία των αρχαίων καταλοίπων, τα οποία είναι απλωμένα στο χώρο και αποτελούν ένα σύνολο, καθώς η πρόσβαση σε αυτά θα ήταν προβληματική.
Εξάλλου, όπως τονίστηκε, η οπτική επαφή από το χώρο και η σύνδεση που υπάρχει από κάτω με το παραλίσσιο τοπίο είναι κάτι που δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Στη συνεδρίαση παραβρέθηκαν, επίσης, ιδιοκτήτες του οικοπέδου που ζήτησαν «ξεκάθαρη λύση σε εύλογο χρονικό διάστημα», δηλαδή, είτε με τη λύση της απαλλοτρίωσης είτε με τους περιορισμούς ανάδειξης των ευρημάτων και κατόπιν διαβεβαίωσης ότι υπάρχουν οι σχετικές πιστώσεις. Και έχουν μεγάλο δίκιο καθώς είναι πρόδηλα και η ανάγκη απαλλοτρίωσης του οικοπέδου, αλλά και η ανάγκη αποζημίωσης των ιδιοκτητών.
Στον συγκεκριμένο χώρο έχουν εντοπιστεί ίχνη ή κατάλοιπα δύο ναών. Για τον ιωνικό ναό του Ιλισσού, που κατασκευάστηκε στα μέσα του 5ου αι. π.Χ., λεπτομέρειες γνωρίζουμε από τους περιηγητές Stuart και Revett που το κατέγραψαν το 1851 κατά την επίσκεψή τους στην Ελλάδα. Στα τέλη του 5ου αι. μ.Χ., μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία που ονομάστηκε Παναγία στην Πέτρα και τον 17ο αι. μετασκευάστηκε σε ναό μικρότερων διαστάσεων.
Κατεδαφίστηκε το 1778 με διαταγή του βοεβόδα των Αθηνών, Χατζή Αλή Χασεκή, για να χρησιμοποιηθεί το υλικό του στην ανέγερση του οχυρωματικού περιβόλου της πόλης. Θραύσματα της ζωφόρου του ναού βρίσκονται σήμερα σε μουσεία της Αθήνας, της Βιέννης και του Βερολίνου, ενώ στο Μετς σώζεται ανάλημμά του. Ως προς την ταύτισή του υπάρχει μεγάλη συζήτηση αν πρόκειται για την Αγροτέρα Αρτέμιδα ή για άλλον ναό.
Ωστόσο, τα καινούργια συμπεράσματα δίνουν νέες κατευθύνσεις ή επικυρώνουν παλιές. Όπως δήλωσε στην παρουσίασή του ο Μανόλης Κορρές, ο ιωνικός ναός του Ιλισσού είναι του αρχιτέκτονα Καλλικράτη, και έχει ακριβώς τις ίδιες λεπτομέρειες και τα ίδια μέτρα με τον ναό της Αθηνάς Νίκης. Μάλιστα, όπως τόνισε ο ίδιος, ο ναός του Ιλισσού είναι ο δεύτερος σε μέγεθος αθηναϊκός ιωνικός ναός μετά το Ερέχθειο, ενώ ο Ναός της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη είναι πολύ μικρότερος σε μέγεθος.
Ο δεύτερος ναός, που είναι διπλάσιος σε μέγεθος από τον ιωνικό, ανακαλύφθηκε στις ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή μεταξύ 2010 και 2015 και αποδίδεται, αν και με αμφιβολίες, στον Μειλίχιο Δία ή στην Αρτεμη. Επίσης, είναι πολύ πιθανόν να υπήρχαν πολύ κοντά κι άλλοι ναοί, γεγονός εύλογο, όπως σημείωσε ο καθηγητής, γιατί στην περιοχή βρισκόταν η πηγή Καλλιρρόη, η οποία προσέλκυσε τους πρώτους Αθηναίους να εγκατασταθούν εκεί, πριν μεταφερθούν στην Ακρόπολη, όπως υπαινίσσεται ο Θουκυδίδης. Γι'' αυτό και οι Αθηναίοι, λόγω αυτής της ανάμνησης, διατηρούσαν τα ιερά στο άστυ, αλλά και στην παριλίσσια περιοχή γύρω από την Καλλιρρόη.
Αγγελική Κώττη
