Η ανακοίνωση του οίκου FTSE Russell αποτέλεσε μία μάλλον θετική έκπληξη, αφού δεν ήταν πολλοί αυτοί που περίμεναν πως ο διεθνής οίκος θα έκανε κάποια κίνηση σχετικά με την κατάταξη του Χρηματιστηρίου Αθηνών.
Ο διεθνής οίκος τοποθέτησε το Χρηματιστήριο Αθηνών στον θάλαμο αναμονής ενόψει της πιθανής αναβάθμισής του από τις αναπτυσσόμενες στις ανεπτυγμένες αγορές (από Advanced Emerging σε Developed). Όπως αντιλαμβανόμαστε, το Χρηματιστήριο Αθηνών θα πρέπει να παραμείνει τουλάχιστον για έξι μήνες στον «θάλαμο αναμονής» και από εκεί και μετά να περιμένει την απόφαση της αρμόδιας επιτροπής του οίκου για την αναβάθμιση. Η απόφαση αυτή δεν είναι δεδομένη αλλά θεωρείται πλέον εξαιρετικά πιθανή, αφού από τα 4 κριτήρια που απαιτούνται για την αναβάθμιση, τα τρία πληρούνται ήδη και το τέταρτο δεν αποκλείεται να πληρωθεί τον επόμενο Μάρτιο.
Αναφερόμαστε στην αναβάθμιση του αξιόχρεου του Ελληνικού Δημοσίου από τον οίκο Moody’s. O FTSE Russell απαιτεί την επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα με την προϋπόθεση πως οι προοπτικές δεν θα είναι αρνητικές. Αν, λοιπόν, τον επόμενο Μάρτιο ο Moody’s μας ανεβάσει στην επενδυτική βαθμίδα και μας δώσει προοπτικές σταθερές ή θετικές, τότε θα μπορούμε να ελπίζουμε πως λίγο αργότερα θα έρθει και η προαγωγή του Χρηματιστηρίου Αθηνών στην κατηγορία των Developed Markets. Αν συμβεί αυτό, τότε θα υπάρξει μία περίοδος προσαρμογής πολλών μηνών μέχρι να γίνει και η ένταξη του Χ.Α. στη νέα κατηγορία.
Εκτός από τον FTSE Russell, με την κατάταξη του Χ.Α. έχουν ασχοληθεί και δύο ακόμα διεθνείς οίκοι, ο MSCI, ο οποίος δεν μας έχει αφήσει ακόμα να μπούμε στον δικό του θάλαμο αναμονής, και ο S&P DJI, ο οποίος είναι ο πρώτος που άνοιξε αυτή την πόρτα. Όπως αντιλαμβανόμαστε, το κλειδί για τον MSCI είναι η πλήρωση κριτηρίων σχετικών με το μέγεθος των εισηγμένων μετοχών, τη ρευστότητά τους και το ελάχιστο ποσοστό ελεύθερης διασποράς, ενώ παρακολουθεί και το ζήτημα του δανεισμού μετοχών (stock lending) και των ανοικτών πωλήσεων μετοχών (short selling). Από την πλευρά του S&P DJI, αυτά που θέλει να δει έχουν σχέση με τη λειτουργία της αγοράς και με θέματα εταιρικής διακυβέρνησης.
Είναι προφανές πως η προχθεσινή θετική κίνηση του FTSE Russell δεν σημαίνει πως το Χ.Α. θα βρεθεί ξαφνικά αύριο το πρωί στην κατηγορία των ανεπτυγμένων αγορών και θα μπει στο στόχαστρο εταιρειών επενδύσεων που διαχειρίζονται πολλά τρισεκατομμύρια δολάρια. Αποτελεί, όμως, μία ακόμα ένδειξη πως έχει ξεκινήσει η πορεία του Χρηματιστηρίου Αθηνών προς τα εκεί.
Το πότε θα καταλήξουμε εκεί δεν είναι καθόλου βέβαιο, δεν θα είναι όμως πριν το 2026, καθώς από τη στιγμή που θα ανακοινωθεί η αναβάθμιση θα πρέπει να περάσουν πολλοί μήνες προετοιμασίας πριν την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Φαίνεται, όμως, εξαιρετικά πιθανό πως τουλάχιστον ένας από τους τρεις διεθνείς οίκους θα δώσει τη βούλα μέσα στο 2025, δίνοντας στους διεθνείς επενδυτές ανεπτυγμένων αγορών μία καθαρή εικόνα για το πότε θα μπορούν να επενδύσουν στην Ελλάδα.
Η αλλαγή κατηγορίας θα είναι αναμφίβολα μία πολύ θετική εξέλιξη για το Χ.Α. Πρώτα απ’ όλα, θα δείξει πως οι διεθνείς οίκοι θεωρούν πως η χρηματιστηριακή μας αγορά πληροί όλα τα αυστηρά κριτήρια ένταξής της στην ομάδα των developed markets. Τα κριτήρια αυτά έχουν σχέση με τον τρόπο λειτουργίας της χρηματιστηριακής αγοράς, το μέγεθος και την ποιότητα των εισηγμένων εταιρειών, το νομικό και θεσμικό πλαίσιο που διέπουν τη λειτουργία του Χ.Α., καθώς και με ζητήματα που αφορούν γενικά στην κατάσταση της χώρας.
Σε συνδυασμό με την επιστροφή μας στην επενδυτική βαθμίδα από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης (πλην της Moody’s), η επιστροφή στις ανεπτυγμένες αγορές θα βάλει την τελική σφραγίδα αξιοπιστίας στο Χρηματιστήριο Αθηνών και γενικότερα στην ελληνική οικονομία. Όπως είπαμε και νωρίτερα, τα κεφάλαια υπό διαχείριση που προορίζονται για τις ανεπτυγμένες αγορές είναι πολλαπλάσια αυτών που στοχεύουν στις αναπτυσσόμενες. Εκτός αυτού, οι επενδυτές αυτοί είναι συνήθως και καλύτερης «ποιότητας» και λιγότερο κερδοσκοπικού χαρακτήρα από τους συναδέλφους τους των αναδυόμενων αγορών, οι οποίες ούτως ή άλλως χαρακτηρίζονται και από μεγαλύτερη μεταβλητότητα και ρίσκο.
Μιλώντας καθαρά χρηματιστηριακά, είναι σχεδόν βέβαιο πως όταν γίνει η ανακοίνωση για τον προβιβασμό του Χ.Α. αμέσως θα ξεκινήσουν εισροές κεφαλαίων από διαχειριστές που δεν θα θέλουν να περιμένουν μέχρι την επίσημη ημερομηνία ένταξης στη νέα κατηγορία. Αυτό θα αυξήσει τον όγκο συναλλαγών και πιθανότατα θα βελτιώσει και τις τιμές των μετοχών. Από την άλλη βέβαια, μπορεί να αρχίσουν και οι εκροές από τους επενδυτές των αναδυόμενων αγορών που θα γνωρίζουν πως κάποια στιγμή θα πρέπει να εγκαταλείψουν την ελληνική αγορά. Το πιθανότερο, όμως, είναι πως η πορεία προς την επίσημη μετάταξη του Χ.Α. στις ανεπτυγμένες αγορές θα είναι θετική για τις τιμές των μετοχών και τη συναλλακτική δραστηριότητα. Αυτό θα ωφελήσει όσους έχουν ήδη επενδύσεις στο Χρηματιστήριο Αθηνών.
Δεν είναι όμως βέβαιο πως θα είναι όλα θετικά, μόλις προβιβαστούμε. Υπάρχει ένας βασικός κίνδυνος, όπως έχει φανεί στο παρελθόν από αντίστοιχες αλλαγές σε άλλα διεθνή χρηματιστήρια αλλά και στο δικό μας. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται πως όταν το Χ.Α. είχε προβιβαστεί στις ανεπτυγμένες αγορές το 2001, η προσαρμογή στη νέα κατάσταση δεν έγινε γρήγορα και για μεγάλο διάστημα οι μετοχές στο Χρηματιστήριο Αθηνών είχαν κακή πορεία. Αυτό, βέβαια, είχε σχέση και με τις συνθήκες της περιόδου, οπότε η σύγκριση δεν είναι κατ’ ανάγκην δόκιμη.
Αυτό, όμως, που σίγουρα ισχύει είναι πως παρά το γεγονός πως το σύνολο των υπό διαχείριση κεφαλαίων στις ανεπτυγμένες αγορές ανέρχεται σε πολλά τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ και είναι πολλαπλάσιο των αντίστοιχων κεφαλαίων για τις αναδυόμενες, η στάθμιση της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς θα είναι πολύ μικρότερη από αυτήν που έχει τώρα στις αναδυόμενες. Αυτό μπορεί να σημαίνει πως ορισμένοι επενδυτές ίσως προτιμήσουν να μην ασχοληθούν καθόλου με την Ελλάδα, γνωρίζοντας πως ακόμα και αν την παραλείψουν από τις επιλογές τους δεν θα κινδυνέψουν να βλάψουν τις αποδόσεις τους λόγω της πολύ χαμηλής στάθμισης που θα έχει η ελληνική αγορά.
Αυτό δεν είναι υποχρεωτικό να συμβεί αλλά δεν μπορεί και να αποκλειστεί. Για να μην συμβεί, θα πρέπει να πεισθούν οι διαχειριστές πως στο Χρηματιστήριο Αθηνών θα βρουν εταιρείες που θα ξεχωρίζουν σε διεθνές επίπεδο για τις επιδόσεις και τις προοπτικές τους. Στην ουσία, αυτό σημαίνει πως πηγαίνοντας στην ανώτερη κατηγορία θα πρέπει να προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε όσο περισσότερο γίνεται και τη λειτουργία του Χ.Α., ώστε οι διεθνείς επενδυτές να έχουν να ασχοληθούν με την ποιότητα των εισηγμένων εταιρειών αλλά βεβαίως και την ποιότητα των εταιρειών, ώστε να μπορούν να σταθούν εύκολα απέναντι στον διεθνή ανταγωνισμό, ο οποίος είναι πολύ πιο σκληρός στην ανώτερη κατηγορία.
Για να το πούμε κάπως διαφορετικά, όπως μία ποδοσφαιρική ομάδα πρέπει να προσπαθήσει να γίνει πολύ καλύτερη όταν ανεβαίνει στην Premier League, έτσι και το Χρηματιστήριο Αθηνών και οι εισηγμένες εταιρείες του πρέπει να προσπαθήσουν να κάνουν ποιοτικά άλματα ενόψει της μετάταξης στις ανεπτυγμένες αγορές. Είμαστε βέβαιοι πως όλοι οι παράγοντες της αγοράς το γνωρίζουν και ελπίζουμε να έχουν ξεκινήσει τις κινήσεις που απαιτούνται για να ανεβούμε στις ανεπτυγμένες αγορές και να μπορούμε να μπούμε «γερά στο παιχνίδι».
