Με μια εναλλαγή αντίθετων δικαστικών αποφάσεων προχωρά η απομάκρυνση του Μνημείου της Συνομοσπονδίας από το στρατιωτικό νεκροταφείο του Άρλινγκτον στις ΗΠΑ. Το συγκεκριμένο μνημείο είναι ένα από τα πολλά που θεωρούνται απομεινάρια της εποχής της σκλαβιάς στις πολιτείες του Νότου και αντιμετωπίζονται σαν δείγματα ρατσισμού κατά των Αφροαμερικανών, με αποτέλεσμα είτε να απομακρύνονται, είτε να καταστρέφονται.
Οι υποστηρικτές της απομάκρυνσης του συγκεκριμένου μνημείου καταγγέλλουν ότι ανάμεσα στις 32 φιγούρες, που είναι σκαλισμένες στη βάση του, υπάρχει μια που αναπαριστά μια σκλάβα γυναίκα που κρατάει στην αγκαλιά της το παιδί ενός λευκού αξιωματικού και μια άλλη που αναπαριστά έναν σκλάβο που ακολουθεί το «αφεντικό» του στον πόλεμο. Και γι’ αυτό το λόγο, το «ρατσιστικό» αυτό μνημείο πρέπει να απομακρυνθεί και να καταστραφεί.
Από την άλλη πλευρά όσοι αντιτίθενται στην απομάκρυνση του Μνημείου της Συνομοσπονδίας, θεωρούν ότι τα ρατσιστικά φαινόμενα είναι υπαρκτά, ότι οι μνήμες από τη σκλαβιά είναι οδυνηρές, αλλά εκτιμούν ότι η απομάκρυνση του μνημείου, δεν λύνει το πρόβλημα. Και ότι μια τέτοια κίνηση επιχειρεί με στρεβλό τρόπο να ξαναγράψει την ιστορία.
Όλα είχαν ξεκινήσει μετά τη δολοφονία του Τζώρτζ Φλόιντ στη Μιννεάπολη το 2020, που είχε οδηγήσει στην έναρξη ενός εθνικού διαλόγου στις ΗΠΑ για τα μνημεία και αγάλματα της Συνομοσπονδίας. Το κίνημα «Black Lives Matter», οδήγησε τόσο σε ακτιβιστικές καταστροφές μνημείων όπως του Στρατηγού Ρόμπερτ Λη στη Βιρτζίνια, όσο και σε δημοτικές αποφάσεις για την κατεδάφιση άλλων μνημείων της Συνομοσπονδίας.
Τι είναι αυτά τα πάνω από 700 μνημεία και αγάλματα της Συνομοσπονδίας που έχουν συγκεντρώσει τόση μήνη, εκ των οποίων περίπου 180 έχουν ήδη απομακρυνθεί; Και ποια είναι η Συνομοσπονδία;
Η Συνομοσπονδία των Νοτίων Πολιτειών της Αμερικής ιδρύθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1861 και διαλύθηκε στις 9 Μαΐου 1865. Ιδρύθηκε από επτά πολιτείες που υποστήριζαν τη δουλεία, όπως ήταν η Νότια Καρολίνα, η Φλόριντα, η Αλαμπάμα, η Τζώρτζια, η Λουιζιάνα, το Τέξας και η πολιτεία του Μισσισσιππή.
Στην πορεία είχαν ενταχθεί η Βιρτζίνια, το Αρκάνσας, το Τενεσί και η Βόρεια Καρολίνα. Η συνομοσπονδία είχε τη δική της σημαία και τον δικούς της ύμνους όπως ήταν το «God Save the South» και το περίφημο «Dixie». Η Συνομοσπονδία διαλύθηκε μετά από τη στρατιωτική επιτυχία των Βορείων και την αιχμαλώτιση του Προέδρου της, Τζέφερσον Ντέιβις.
Παρ’ όλο που η σημαία της Συνομοσπονδίας, έχει παίξει το δικό της συμβολικό ρόλο στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να φλερτάρει με αυτό το τμήμα του αμερικανικού εκλογικού σώματος, το ερώτημα σχετικά με την απομάκρυνση των μνημείων της Συνομοσπονδίας είναι άλλο. Κι αφορά όλη τη Δύση.
Είναι, το αν η απομάκρυνση μνημείων, αγαλμάτων και η αφαίρεση ή καταστροφή έργων τέχνη, αποτελεί απάντηση στην πολυπλοκότητα των σημερινών προβλημάτων; Αν η διαγραφή τμήματος της ιστορίας μας, προσφέρει ικανοποίηση και ασφάλεια σε όποιον αδυνατεί να αποδεχθεί το παρελθόν του; Ή μήπως είναι ο φόβος της επανεμφάνισης κάποιων στιγμών της ιστορίας μας, που μας προβληματίζει; Αποτελεί το αυτομαστίγωμα της Δύσης, υλικό για ερμηνεία των γεγονότων; Αποτελεί προσπάθεια αναθεώρησης της ιστορίας; Ή μήπως αποτελεί υποχώρηση απέναντι σε αιτιάσεις τρίτων;
Θα μπορούσε να υπάρξει το μεγαλείο της Αρχαίας Αθήνας αν η θαλασσοκράτειρα πόλη δεν λεηλατούσε τα ταμεία των «συμμαχικών πόλεων» και δε χρησιμοποιούσε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους σαν δούλους; Ήταν ή δεν ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος ένας κατακτητής με επεκτατικές διαθέσεις; Πού θα ήταν οι ΗΠΑ σήμερα αν δεν είχαν εξολοθρευτεί οι Ινδιάνοι; Αν η Μεγάλη Βρετανία δεν είχε εκμεταλλευτεί τις αποικίες της, θα είχε οδηγηθεί ο κόσμος στη Βιομηχανική Επανάσταση; Αποτελεί ο Πελοποννησιακός Πόλεμος ένα κομμάτι της ιστορίας μας, που πρέπει να διαγράψουμε ή πρέπει να μελετούμε επισταμένως;
Διαβάζουμε καθημερινά ότι η επίθεση του Ισλάμ απέναντι στον Δυτικό κόσμο και τον Χριστιανισμό, έχει βαθιές ρίζες από την εποχή των Σταυροφοριών. Και υπάρχουν δυνάμεις στην Ευρώπη που «αναγνωρίζουν και αποδέχονται αυτήν την αλήθεια». Βλέπουμε τα ναζιστικά συνθήματα της Χαμάς υπέρ του Ολοκαυτώματος και δεν ορθώνουμε σθεναρά το ανάστημα μας, απέναντι στην επίθεση που δέχεται ο πολιτισμός μας και αναζητούμε και ψελλίζουμε το «μήπως», το «εάν» και το «γιατί».
Η Δύση μοιάζει σαν τον ακινητοποιημένο λαγό μπροστά στα φώτα του κυνηγού, που σαστισμένος περιμένει τη μοίρα του. Η Δύση φοβάται να αντικρίσει την περίπλοκη και πολυπαραγοντική πραγματικότητα. Και βυθίζεται στην αναζήτηση μιας ηθικής και ιδεολογικής ερμηνείας και βάσης. Αντιμετωπίζει τις έννοιες της ισχύος, της σύγκρουσης και της κυριαρχίας σαν κάτι που είναι έξω από τη λογική της. Βυθιζόμενη στην ενοχικότητα και την αδράνεια. Αποκαθηλώνοντας μνημεία και σύμβολα και ξαναγράφοντας την ιστορία από την αρχή. Αναδεικνύοντας νέους ήρωες που χαρακτηρίζονται από πολιτική ορθότητα. Κτίζοντας νέες μνήμες. Με πιο τρανταχτό το εγχώριο παράλογο παράδειγμα του μνημείου των «νεκρών της ΕΡΤ».
Είναι επικίνδυνο να διαγράφεις την ιστορία σου. Και είναι πιο επικίνδυνο να αφήνεις τον άλλον, να την ξαναγράφει για σένα.
