Η χρηματοδότηση παράνομων δραστηριοτήτων κάθε είδους είναι πάντα δύσκολο να καταπολεμηθεί, ακόμα και όταν σε γενικές γραμμές γίνεται με τρόπους που ήδη είναι γνωστοί στις αρχές. Αυτό ισχύει φυσικά και στην περίπτωση της τρομοκρατίας.
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ ήταν λογικό να ξαναφέρουν στην επιφάνεια το θέμα της χρηματοδότησης των οργανώσεων που είναι υπεύθυνες για αυτές τις ενέργειες. Καθώς έχουμε περάσει στη ψηφιακή εποχή, δε μας κάνει καθόλου εντύπωση το γεγονός πως ένα μέρος της χρηματοδότησης τέτοιων δραστηριοτήτων περνά μέσα από ένα αμιγώς ψηφιακό κανάλι, αυτό των κρυπτονομισμάτων.
Διαβάζοντας ένα άρθρο του Bloomberg από τον περσινό Οκτώβριο πέσαμε πάνω στις δηλώσεις της Σβετλάνα Μαρτίνοβα, ανώτερου στελέχους του τμήματος των Ηνωμένων Εθνών που ασχολείται με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Η αξιωματούχος του Ο.Η.Ε. ανέφερε πως σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της υπηρεσίας της, περίπου 20% των κεφαλαίων που χρηματοδοτούσαν πέρυσι τρομοκρατικές επιθέσεις προερχόταν από το «κανάλι» των κρυπτονομισμάτων ή σχετιζόταν με ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία. Όπως πρόσθεσε η Μαρτίνοβα, το 2020 το ποσοστό αυτό υπολογιζόταν περίπου στο 5%, πράγμα που σημαίνει πως αυτός ο τρόπος χρηματοδότησης έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο.
Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως οι τρομοκρατικές οργανώσεις έχουν βρει έναν εύκολο τρόπο χρηματοδότησης. Στο ίδιο άρθρο αναφερόταν πως οι περισσότερες από αυτές αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες λόγω των συνεχών προσπαθειών των αρχών να εντοπίσουν τις χρηματικές κινήσεις προς αυτές, σύμφωνα με στοιχεία από έκθεση της Chainalysis Inc., εταιρείας που ειδικεύεται σε θέματα Blockchain.
Επιστρέφοντας στο παρόν, είναι τεκμηριωμένο εδώ και καιρό πως η Χαμάς και οργανώσεις που είναι συνδεδεμένες με αυτήν χρησιμοποιούν τα κρυπτονομίσματα για μέρος της χρηματοδότησης των κάθε είδους δραστηριοτήτων τους. Η έκθεση της Chainalysis που είδαμε παραπάνω ανέφερε δύο τουλάχιστον οργανώσεις που έχουν προσπαθήσει να χρηματοδοτηθούν με αυτή τη μέθοδο. Την Al-Qaeda και την al-Qassam Brigades (AQB) η οποία αποτελεί τον στρατιωτικό βραχίονα της Χαμάς. Σχετικά με την τελευταία, φαίνεται πως έχει ξεκινήσει τις σχετικές προσπάθειες από το 2019 και ίσως ακόμα νωρίτερα.
Αυτό προκύπτει από την έκθεση της εταιρείας Elliptic (εταιρεία που ειδικεύεται στον εντοπισμό ύποπτων κινήσεων κρυπτονομισμάτων με τη βοήθεια της τεχνολογίας Blockchain) πάνω στην οποία βασίστηκε και το σχετικό άρθρο της Wall Street Journal που έκανε τον γύρο του κόσμου. Παρά το ότι οι αμερικανικές και ισραηλινές αρχές εμπόδισαν με κάθε τρόπο τη χρηματοδότηση της AQB, φαίνεται πως αυτή κατάφερε να εισπράξει αρκετά εκατομμύρια δολάρια από το 2019 μέχρι σήμερα.
Η ίδια η Χαμάς όμως φαίνεται πως είχε μεγαλύτερη επιτυχία στη δική της προσπάθεια. Σύμφωνα με το άρθρο της Wall Street Journal το οποίο επικαλείται έρευνα μίας άλλης εξειδικευμένης στα κρυπτονομίσματα εταιρείας, της ισραηλινής BitOK, ψηφιακά πορτοφόλια συνδεδεμένα με τη Χαμάς δέχθηκαν περίπου 41 εκατομμύρια δολάρια από τον Αύγουστο του 2021 μέχρι τον φετινό Ιούνιο. Ακόμα μεγαλύτερο φαίνεται πως είναι το ποσό που κατέληξε σε μία άλλη εξτρεμιστική οργάνωση της περιοχής, την Palestinian Islamic Jihad (PIJ).
Βασιζόμενη σε έρευνες της Elliptic, η Wall Street Journal αναφέρει πως σε αυτήν έφθασαν μέχρι και 93 εκατομμύρια δολάρια στο ίδιο χρονικό διάστημα. Αναφερόμαστε στην PIJ γιατί μέλη της οργάνωσης συμμετείχαν στις τρομοκρατικές επιθέσεις της προηγούμενης εβδομάδας μαζί με τη Χαμάς.
Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ της WSJ, οι μεταφορές χρημάτων μέσω των δικτύων των κρυπτονομισμάτων χρησιμοποιούνται και για μεταφορά κεφαλαίων μεταξύ των οργανώσεων αυτών. Σύμφωνα με την Elliptic η PIJ έχει στείλει με αυτόν τον τρόπο περίπου 12 εκατομμύρια δολάρια στη Χεζμπολάχ, την γνωστή ισλαμική οργάνωση που εδρεύει στον Νότιο Λίβανο και έχει πολύ στενούς δεσμούς με το Ιράν.
Ανεξάρτητα πάντως από την επιτυχία των προσπαθειών τους, και οι τρεις αυτές οργανώσεις, οι οποίες πρέπει να σημειωθεί πως περιλαμβάνονται στον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων που συντάσσει το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ και πολλές άλλες δυτικές χώρες, έχουν εντάξει εδώ και χρόνια τα κρυπτονομίσματα στους τρόπους χρηματοδότησής τους.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως από τον φετινό Απρίλιο και μετά έχει σημειωθεί κατακόρυφη πτώση στις μεταφορές χρημάτων προς την Χαμάς και την PIJ μέσω κρυπτονομισμάτων. Αυτό οφείλεται μάλλον στις αμερικανικές και ισραηλινές αρχές, οι οποίες κατάφεραν να «παγώσουν» έναν μεγάλο αριθμό ψηφιακών πορτοφολιών που έχουν σχέση με αυτές τις οργανώσεις. Η επιτυχία των αρχών ήταν τόσο μεγάλη που στελέχη της Χαμάς κάλεσαν τους φίλους της οργάνωσης να σταματήσουν τις ψηφιακές «δωρεές» τους.
Όπως είπαμε στην αρχή, με βάση τις εκτιμήσεις του Ο.Η.Ε. τα έσοδα από το ψηφιακό και το crypto κανάλι αποτελούν περίπου το 20% των εσόδων των τρομοκρατικών οργανώσεων. Προφανώς, είναι πολύ δύσκολο να επαληθευθεί αυτή η εκτίμηση, και όσον αφορά στο ποσοστό επί των εσόδων αυτών των οργανώσεων που αποτελούν τα ψηφιακά έσοδα και όσον αφορά στο συνολικό απόλυτο μέγεθος των χρημάτων που καταλήγουν σε αυτές κάθε χρόνο.
Μιας και η Χαμάς είναι αυτή τη στιγμή στο επίκεντρο των γεγονότων, έχει πολύ ενδιαφέρον να δούμε μία γενική εκτίμηση των ετήσιων εσόδων της, όπως αναφέρονται σε άρθρο του euronews.com από την Πέμπτη που μας πέρασε.
Ξεκινώντας από υπολογισμούς του Forbes που είχαν γίνει το 2014, το άρθρο αναφέρει πως τα ετήσια έσοδα της Χαμάς έφθαναν τότε το ένα δισεκατομμύρια δολάρια περίπου και προέρχονταν από φόρους και συναφείς επιβαρύνσεις προς τους πολίτες της Γάζας, δωρεές και οικονομική βοήθεια από το εξωτερικό. Το euronews.com δεν υιοθετεί απαραίτητα αυτόν τον υπολογισμό αλλά παραθέτει διάφορα άλλα σχετικά στοιχεία.
Σύμφωνα με την αμερικανική κυβέρνηση, η ετήσια οικονομική βοήθεια που λαμβάνει η Χαμάς από το Ιράν είναι της τάξης των 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Η συντάκτης του άρθρου εκτιμά πως ένα σημαντικό ποσό καταλήγει στα ταμεία της οργάνωσης μέσω της βοήθειας που παρέχουν γενικά προς τη Γάζα άλλες χώρες της περιοχής και κυρίως το Κατάρ. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι ποσοστό αυτής της βοήθειας καταλήγει τελικά στη Χαμάς και τη στρατιωτική της οργάνωση αλλά όλοι είναι βέβαιοι πως πρόκειται για αρκετές δεκάδες εκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Σημαντικά πρέπει να είναι και τα χρηματικά ποσά που στέλνουν Παλαιστίνιοι που ζουν στο εξωτερικό και άλλοι ιδιώτες δωρητές. Μία άλλη πηγή εσόδων είναι το Zakat, ένα είδος φιλανθρωπικής ισλαμικής δωρεάς από τους πιστούς. Επίσης, η οργάνωση έχει οργανώσει ένα δίκτυο για τη συλλογή δωρεών από το εξωτερικό, κυρίως στις χώρες του Κόλπου, τη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Θεωρητικά αυτά τα έσοδα πηγαίνουν στις κοινωνικού χαρακτήρα δραστηριότητές της αλλά θεωρείται βέβαιο πως ένα μέρος τους χρησιμοποιείται για την υποστήριξη των στρατιωτικών δραστηριοτήτων της. Η Χαμάς εισπράττει μηνιαίως από 12 έως 15 εκατομμύρια δολάρια από τους φόρους που επιβάλει στα εισαγόμενα από την Αίγυπτο προϊόντα, κυρίως τσιγάρα, καύσιμα και υλικά οικοδομών.
Πρόσφατα επέβαλε νέους φόρους στα προϊόντα που εισάγονται από τη Δυτική Όχθη, προσπαθώντας να αυξήσει τα έσοδά της. Μία άλλη πηγή εσόδων είναι οι επενδύσεις της, οι οποίες ανέρχονται (σύμφωνα με γερμανικές πηγές) στα 500 περίπου εκατομμύρια και περιλαμβάνουν μερίδια επιχειρήσεων στην Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία, την Αλγερία και το Σουδάν, κυρίως στον τομέα της ακίνητης περιουσίας και των κατασκευών.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως οι αμερικανικές αρχές έχουν κάνει συστηματικές προσπάθειες για να κόψουν τα έσοδα της Χαμάς από αυτές τις επενδύσεις. Αν σε αυτά προστεθούν και το σημαντικό ποσοστό της βοήθειας ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως που στέλνει η Ευρωπαϊκή ένωση για ανθρωπιστικούς και αναπτυξιακούς σκοπούς που – κατά πολλούς – καταλήγουν στα ταμεία της, βλέπουμε πως η Χαμάς έχει πάρα πολλές πηγές εσόδων που δε σχετίζονται με τα κρυπτονομίσματα.
Δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως οι συστηματικές προσπάθειες των αμερικανικών, ευρωπαϊκών και ισραηλινών αρχών θα καταφέρουν να μηδενίσουν τα ψηφιακά έσοδα της Χαμάς και άλλων οργανώσεων στη Μέση Ανατολή και αλλού στον κόσμο που κατατάσσονται στις τρομοκρατικές. Ακόμα όμως και αν γίνει αυτό, είναι βέβαιο πως σύντομα θα μάθουμε για κάποιον νέο ευφάνταστο τρόπο χρηματοδότησής τους
