Οκτώ στα δέκα νοικοκυριά εμφανίζουν δαπάνες μεγαλύτερες από το εισόδημά τους. Πώς είναι δυνατόν; Το μυαλό καθενός πάει αμέσως στην απόκρυψη εισοδημάτων. Προφανώς, μέσω φοροδιαφυγής.
Σωστό, αλλά δεν είναι πάντοτε ακριβές. Πολλοί άνθρωποι δέχονται τη βοήθεια όσων τους υποστηρίζουν, συνήθως συγγενείς.
Το θέμα όμως είναι ότι αυτό συμβαίνει με τα φτωχότερα νοικοκυριά. Επιπλέον, η «υπέρβαση» συμβαίνει συστηματικά στα νοικοκυριά, το εισόδημα των οποίων προέρχεται κυρίως από κρατικά επιδόματα (ανεργίας και άλλα βοηθήματα).
Τα στοιχεία, όπως τα υπολόγισε ερευνητής του ΚΕΠΕ, δείχνουν ότι για κάθε 100 ευρώ που εισπράττει ένα νοικοκυριό ως επίδομα ανεργίας, δαπανά 231 ευρώ. Υπερδιπλάσια. Στην περίπτωση άλλων βοηθημάτων, η υπέρβαση είναι ακόμη μεγαλύτερη: σε κάθε 100 ευρώ δηλούμενου εισοδήματος από διάφορα επιδόματα, η κατανάλωση φθάνει τα 270 ευρώ. Αυτό συμβαίνει σε 8 στις 10 μονογονεϊκές οικογένειες και άλλα φτωχά νοικοκυριά.
Ακούγεται -και είναι- παράδοξο. Ειδικά όταν συνδυαστεί με ένα άλλο εύρημα της ίδιας έρευνας. Ο «πληθωρισμός των φτωχών», δηλαδή η άνοδος των τιμών στα αγαθά, που καταναλώνει το φτωχότερο 20% των νοικοκυριών, κατά την περίοδο υψηλού πληθωρισμού, ήταν μεγαλύτερος από εκείνον που υφίστανται τα «πλουσιότερα» 20% νοικοκυριά και ακόμη μεγαλύτερος από εκείνο που υφίσταται το πλουσιότερο 10%.
Συγκεκριμένα, ενώ ο μέσος πληθωρισμός ήταν 9,6%, οι φτωχότεροι ήρθαν αντιμέτωποι με πληθωρισμό 15,6% κατά την περίοδο 2020-2022, ενώ για τις δύο άλλες ομάδες, ο πληθωρισμός ήταν 13,7% και 13,1% αντιστοίχως.
Μια διαφορά έξι μονάδων από τον μέσο και δύο εκατοστιαίων μονάδων μεταξύ των εισοδηματικών μονάδων είναι σημαντική.
Πώς εξηγείται ότι τα φτωχότερα νοικοκυριά δαπανούν σημαντικά μεγαλύτερα ποσά από τα εμφανιζόμενα εισοδήματά τους και την ίδια στιγμή υφίστανται μεγαλύτερη πίεση από τον πληθωρισμό; Κάτι δεν πάει καλά!
Προφανώς, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα τρόφιμα απορροφούν μεγαλύτερη αναλογία των εισοδημάτων των φτωχότερων. Αλλά και σε κάτι ακόμη: οι φτωχότεροι δεν επιλέγουν με κριτήρια όσο αυστηρά θα ήταν αναμενόμενο, που και πως καταναλώνουν. Κάτι που κάνουν με μεγαλύτερη επιτυχία οι έχοντες μεγαλύτερα εισοδήματα.
Τελική παρατήρηση: εκείνοι που προσέχουν για να έχουν και οι δαπάνες τους δεν υπερβαίνουν (όχι στον ίδιο βαθμό…) τα εισοδήματά τους, είναι οι συνταξιούχοι και οι μισθωτοί. Στην άλλη πλευρά, εκτός από τους επιδοματίες, «απρόσεκτοι» είναι και όσοι έχουν εισοδήματα από περιουσία.
Περισσότερα στην έρευνα. Αυτό όμως που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι οι παραπάνω παρατηρήσεις εξηγούν την «ανθεκτικότητα» φτωχότερων και μεσαίων και ανώτερων εισοδημάτων στο κύμα του πληθωρισμού και, τελικά, στην ακρίβεια.
Αν όμως αντέχουν, τότε γιατί διαμαρτύρονται; Μα γιατί η ακρίβεια άλλαξε, αλλάζει και θα αλλάξει ριζοσπαστικά τον τρόπο και, σε πολλές περιπτώσεις, την «άνεση» στην οποία είχαμε συνηθίσει κατά τη διάθεση των εισοδημάτων μας.
