Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Όλα δείχνουν ότι η πολιτική κρίση στην Ιταλία θα εξελιχθεί σε ένα σίριαλ με πολλά επεισόδια, ανατροπές, πισώπλατα μαχαιρώματα και άγνωστο φινάλε. Το ιταλικό πρόβλημα μοιάζει εδώ και χρόνια να είναι ξεχασμένο σε κάποιο μπαούλο που κανείς δεν θέλει να ανοίξει. Μέχρι που το άνοιγμά του σκορπίζει την απόλυτη δυσωδία…
Όσο για την ιταλική οικονομία, θα μπορούσε κανείς να παρομοιάσει τις τελευταίες ημέρες με τη Θεία Κωμωδία του Δάντη. Αφού πέρασε από την «Κόλαση» την Τρίτη, με τα ομόλογα να βιώνουν τη χειρότερη ημέρα των τελευταίων 25 ημερών, εισήλθε χθες στο «Καθαρτήριο». Εκεί που σύμφωνα με τον μεγάλο Ιταλό ποιητή, οι αμαρτωλοί αφού μετανιώσουν και εξαγνιστούν παίρνουν το δρόμο για την κορυφή του βουνού με τελικό προορισμό την Εδέμ.
Χθες, λοιπόν, οι επενδυτές έδειξαν εμπράκτως ότι συνεχίζουν να πιστεύουν… στον Παράδεισο – ήτοι στην ιταλική οικονομία - και δεν πιστεύουν πως οι Ιταλοί πολιτικοί θα πάνε σε πλήρη σύγκρουση με την Ευρώπη. Το επιτόκιο του 3% που κατάφερε να εξασφαλίσει το ιταλικό δημόσιο για δεκαετή δανεισμό δεν είναι χαμηλό, αλλά ούτε και καταστροφικά υψηλό.
Μία κάπως διαφορετική άποψη έχει ο μεγαλύτερος διαχειριστής κεφαλαίων στον κόσμο, η Pimco. Όχι για το αν η χθεσινή έκδοση που έκανε τις αγορές να ηρεμήσουν ήταν επιτυχημένη αλλά για το κατά πόσο το 3% αντικατοπτρίζει τον πραγματικό κίνδυνο που αντιμετωπίζει η Ευρώπη.
Όπως δήλωσε ο επικεφαλής του τμήματος προϊόντων σταθερού εισοδήματος της Pimco, Andrew Balls, είναι προφανές ότι η αποζημίωση δεν είναι μεγάλη για το ρίσκο που αναλαμβάνεις. Σύμφωνα με τον ίδιο, η πιθανότητα να παραμείνει η Ιταλία στο ευρώ είναι μεγάλη, ενώ ο κίνδυνος χρεοκοπίας εξαιρετικά μικρός, παρ' όλα αυτά, το 3% είναι λίγο για τον υφιστάμενο κίνδυνο.
Στο μεταξύ, ο «πολύς» Τζωρτζ Σόρος παρεμβαίνει στα ευρωπαϊκά ζητήματα τονίζοντας ότι η Ευρώπη κινδυνεύει με διάλυση. Βέβαια, στην ομιλία του για το πώς θα σωθεί η Ευρώπη, ο μεγαλοεπενδυτής προτρέπει τους Ευρωπαίους ηγέτες να αλλάξουν ρότα και να εγκαταλείψουν το στόχο της πλήρους ενοποίησης και τα ιδρύματά του θα… συνδράμουν όπως μπορούν! Αντί για μία Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, ο Σόρος προτείνει μία Ευρώπη πολλών διαδρομών. Κάποιοι είδαν αίμα…
Από την πλευρά της, η Capital Economics εκτιμά ότι οι δυσμενείς επιπτώσεις από την πολιτική κρίση στην Ιταλία θα παραμείνουν περιορισμένες βραχυπρόθεσμα. Τονίζει, ωστόσο, ότι αν οι φόβοι για έξοδο από το ευρώ ενισχυθούν, τότε εξαιτίας του τεράστιου χρέους της Ιταλίας, η ταχύτητα με την οποία θα μεταδοθεί η κρίση θα είναι αστραπιαία.
Ο φόβος του ιταλικού χρέους έχει δύο σκέλη. Το πρώτο σκέλος αφορά το προφανές, δηλαδή τον συνολικό όγκο του χρέους που φτάνει τα 2,3 τρισ. ευρώ. Το δεύτερο σκέλος έχει να κάνει με το ιταλικό χρέος που βρίσκεται στα χέρια ξένων και το οποίο ανέρχεται σε περίπου 740 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι το βάρος για τη διεθνή κοινότητα μόνο από το χρέος είναι 3 φορές μεγαλύτερο από το συνολικό κρατικό χρέος που είχε η Ελλάδα το 2010 και συγκλόνισε τις αγορές και ολόκληρη την Ευρώπη.
Οι ιταλικές τράπεζες κατέχουν 612 δισ. ευρώ ιταλικού χρέους, νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν 132 δισ. ευρώ, η κεντρική τράπεζα της Ιταλίας 375 δισ. ευρώ και τα ασφαλιστικά ταμεία και ασφαλιστικές εταιρείες 430 δισ. ευρώ.
Επιπλέον, αν το Italexit αρχίσει να γίνεται πιο ορατό, οι χώρες που θα δεχθούν πρώτες πιέσεις είναι η Γαλλία και η Ισπανία, γεγονός που εξηγεί τις μεγάλες απώλειες των ισπανικών και γαλλικών τραπεζών τις προηγούμενες ημέρες. Και ενώ τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικές προσπάθειες για να ξεφορτωθούν οι τράπεζες το ιταλικό χρέος, οι γαλλικές κατέχουν ιταλικά ομόλογα που αντιστοιχούν στο 11% του ΑΕΠ της Γαλλίας.
Εκτιμάται, δε, ότι το πολυδιαφημισμένο «πρόγραμμα ΟΜΤ» της ΕΚΤ πολύ δύσκολα θα μπορούσε να μετριάσει τις ανησυχίες για την Ιταλία και κατ' επέκταση για την Ευρωζώνη.
Αναλυτές σημειώνουν ότι μέχρι στιγμής κανείς δεν έχει θορυβηθεί σε σημείο πανικού και όλες οι αναλύσεις και τα μοντέλα που «τρέχουν» διεθνείς οίκοι είναι απλώς σχέδια επί χάρτου για παν ενδεχόμενο. Αν, όμως, οι πολιτικές εξελίξεις είναι τέτοιες που οι ανησυχίες για την παραμονή της Ιταλίας στην Ευρωζώνη κλιμακωθούν, τότε η Γαλλία θα είναι η πρώτη χώρα που θα μολυνθεί από τον «ιό».
Όλα θα εξαρτηθούν από την πορεία των πολιτικών συνομιλιών, οι οποίες σήμερα μοιάζουν να βρίσκονται σε αδιέξοδο. Σαλβίνι και Ντι Μάιο δεν ξεκαθαρίζουν τη θέση τους και δείχνουν να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλο, εφαρμόζοντας ήδη την προεκλογική τους στρατηγική.
Μένει να δούμε αν το αποτέλεσμα των εκλογών θα πιστοποιήσει ότι οι Ιταλοί είναι μεν υπέρ του ευρώ, όπως έσπευσε να δηλώσει ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Όλαφ Σολτς, αλλά έχουν το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη. Άρα, αν είναι να ξεκινήσει από κάπου η «εξέγερση» θα είναι από την Ιταλία.
