Σχεδόν δυόμιση χρόνια μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου Folli Follie, η ελληνική δικαιοσύνη αποφάσισε την προφυλάκιση των Δημήτρη και Τζώρτζη Κουτσολιούτσου. Ενός σκανδάλου για το οποίο η πρώτη ποινική δίωξη για απάτη και ξέπλυμα μαύρου χρήματος σε βάρος της οικογένειας ασκήθηκε το Δεκέμβριο του 2018.
Δυόμισι χρόνια μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου και ύστερα από μπαράζ διοικητικών προστίμων και ποινών από την πλευρά της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ο ιδρυτής της εταιρείας Δημήτρης Κουτσολιούτσο και ο γιος του, Τζώρτζης, είδαν τον δρόμο της φυλακής.
Απολογήθηκαν επί πολλές ώρες στην 35η ανακρίτρια Κωνσταντίνα Αλεξοπούλου για πέντε κακουργήματα που αφορούν απάτη εις βάρος του επενδυτικού κοινού, νομιμοποίηση παράνομων χρημάτων, χειραγώγηση αγοράς, πλαστογραφία και εγκληματική οργάνωση την οποία, κατά το κατηγορητήριο, δημιούργησαν προκειμένου να πετύχουν αυξημένη κερδοφορία μέσω παραποιημένων στοιχείων, πλασματικών τραπεζικών statement και κυκλωτικών κινήσεων κεφαλαίων.
Οι κατηγορίες, σύμφωνα με τη δικογραφία, αφορούν μια σχεδόν 18ετή περίοδο. Από το 2000 έως το πρώτο τρίμηνο του 2018, ενώ για τα πεπραγμένα των πρώην ισχυρών μετόχων του ομίλου εκκρεμούν και άλλες δικογραφίες. Την απόφαση για την προφυλάκιση έλαβαν με σύμφωνη γνώμη η ανακρίτρια και ο αρμόδιος εισαγγελέας γνωμοδοτήσεων, Νίκος Ορνεράκης. Αντιθέτως, ελεύθερη με εγγύηση 100.000 ευρώ αφέθηκε η Καίτη Κουτσολιούτσου, ενώ της απαγορεύτηκε η έξοδος από τη χώρα.
Η υπόθεση της διερεύνησης του σκανδάλου Folli Follie άργησε υπερβολικά. Αν και υπήρχαν πέντε κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος, εντούτοις πέρασαν πάνω από δύο χρόνια έως ότου οι φερόμενοι ως ενορχηστρωτές να τιμωρηθούν για τις πράξεις τους. Παράλληλα πέρασε πάνω από ενάμιση έτος έπειτα από την άσκηση της πρώτης ποινικής δίωξης μετά την ολοκλήρωση του πρώτου τμήματος της έρευνας από τον εισαγγελέα Ιωάννη Δραγάτση. Η πρώτη ποινική δίωξη (για απάτη και ξέπλυμα μαύρου χρήματος) σε βάρος της οικογένειας ασκήθηκε το Δεκέμβριο του 2018. Από τότε, τους έχει απαγορευθεί η έξοδος από τη χώρα.
Ένα από τα πλέον τρανταχτά σκάνδαλα στην ιστορία της χώρας
Η οικογένεια Κουτσολιούτσου, επί σειρά ετών εξαπατούσε ολόκληρη την εγχώρια και διεθνή επενδυτική κοινότητα, περιφέροντας έναν (εντελώς) κάλπικο ισολογισμό, σε βαθμό που ιστορικά ελάχιστες παρόμοιες περιπτώσεις υπάρχουν παγκοσμίως. Δεν πρόκειται για απλή προσπάθεια συγκάλυψης ορισμένων αδύνατων σημείων του ισολογισμού, αλλά για συντονισμένη, συνειδητή προσπάθεια εξαπάτησης όλης της διεθνής επενδυτικής κοινότητας, μετόχων, ομολογιούχων, εργαζομένων και προμηθευτών.
Το μέγεθος της απάτης, από μόνο του, την κατατάσσει στα μαύρα κατάστιχα της επιχειρηματικής ιστορίας. Η Foli Follie εισήχθη στον FTSE 25, ήτοι στην ελίτ του ελληνικού χρηματιστηρίου, μπήκε στους διεθνείς δείκτες MSCI Greece, δήλωνε τζίρους πάνω από 1 δισ. ευρώ (από τις λίγες ελληνικές εταιρείες, εισηγμένες ή μη με τέτοιο εκτόπισμα), έκανε placements αποκομίζοντας δεκάδες «τυφλά» εκατ. ευρώ, σύναπτε ομολογιακά δάνεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Το χρονικό του μεγαλύτερου σκανδάλου των τελευταίων δεκαετιών
Ήταν Παρασκευή 4 Μαΐου 2018 όταν με μια απολύτως αιφνιδιαστική έκθεση το (εν πολλοίς άγνωστο μικρομεσαίο) αμερικανικό fund Quintessential Capital Management (QCM), «γκρέμισε» την ελληνική εταιρεία, παραθέτοντας στοιχεία που αποκάλυπταν μέρος της απάτης.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς
Η Επ. Κεφαλαιαγοράς αιφνιδιάστηκε απόλυτα από τις εξελίξεις, αποδεικνύοντας πόσο κατώτερη των περιστάσεων ήταν, ενώ ο πρόεδρός της Χαράλαμπος Γκότσης δήλωνε από το βήμα της Βουλής όπου εκλήθη για το θέμα στις 17 Μαΐου επί λέξει: «Δεν μπορώ να εξηγήσω με οικονομικούς όρους τη συμπεριφορά της αγοράς»!
Σταχυολογώντας τα πιο βασικά ορόσημα μέχρι την αποκάλυψη της απάτης και την τιμωρία των πρωταγωνιστών, αυτά έχουν ως εξής :
Αναστολή: Την Παρασκευή 25 Μαΐου, ήτοι 21 ημέρες μετά την έκθεση του QCM, αποφασίστηκε η αναστολή διαπραγμάτευσης των μετοχών της Folli Follie, με αίτημα μάλιστα της ίδιας της εταιρείας, η οποία βεβαίως αδυνατούσε να φέρει στοιχεία που ζητούσε η εποπτική αρχή.
Εξαΰλωση: Σ' αυτές τις 15 συνεδριάσεις, ο τίτλος εξαϋλώθηκε σε ποσοστό περίπου 77%, χάνοντας άνω των 700 εκατ. ευρώ κεφαλαιοποίηση, κάτι πρωτοφανές στη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού χρηματιστηρίου. Τότε υπήρξε και η πρώτη αναφορά της Ε.Κ. που έκανε λόγο για αδυναμία παροχής οικονομικών στοιχείων από την πλευρά της εταιρείας, που έφεραν και την απόφαση αναστολής διαπραγμάτευσης.
Ernst & Young: Κατόπιν, ο επανέλεγχος των οικονομικών στοιχείων ορίστηκε στην ανεξάρτητη διεθνή ελεγκτική εταιρεία «Ernst & Young», ενώ στις 25 Ιουνίου, η Alvarez & Marsal ανέλαβε την εγκληματολογική αποτίμηση (forensic evaluation) των θυγατρικών εταιρειών της Folli Follie στην Ασία.
ΚΑΕ: Στις 27 Ιουνίου, δημοσιεύματα γνωστοποίησαν ότι οι μέτοχοι της FF Group, μέσω θυγατρικής τους, έλαβαν bonus 28 εκατ. ευρώ κατά την πώληση των ΚΑΕ το 2010, αλλά ουδέποτε καταγράφηκε αυτό επίσημα στους ισολογισμούς.
ECOVIS: Τη Δευτέρα, 16 Ιουλίου 2018 η εταιρεία Ορκωτών Λογιστών ECOVIS υπό τον Γιώργο Βαρθαλίτη, προχώρησε στην ανάκληση της έκθεσης οικονομικού ελέγχου της Folli Follie για τη χρήση του 2017. Την οποία βεβαίως, είχε υπογράψει στις 26 Απριλίου 2018! Η αιτία της ανάκλησης ήταν ότι δεν μπορούσαν να επιβεβαιωθούν οικονομικά μεγέθη που υπήρχαν στον ισολογισμό από τις δραστηριότητες στην Ασία.
Προστασία: Στις 23 Ιουλίου 2018 η διοίκηση της Folli Follie κατέθεσε αίτηση προσωρινής προστασίας από τους πιστωτές σύμφωνα με το άρθρο 106α του Ν. 3588/2007 την οποία και έλαβε.
Πρόστιμα: Στις 2 Αυγούστου 2018, σε μια πολύωρη συνεδρίαση, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς επέβαλε συνολικά πρόστιμα 4 εκατ. ευρώ σε εννέα φυσικά πρόσωπα και την εταιρεία Folli Follie. Τα πρόστιμα, συγκριτικά με τη ζημιά που έγινε και την «αδυναμία» να εμφανιστούν 249 εκατ. ευρώ, ασφαλώς ήταν πολύ μικρά. Το ύψος των προστίμων αυτών, απλώς πιστοποιούσε ότι – ακόμη και τότε – η Ε.Κ. δεν είχε συνειδητοποιήσει το μέγεθος της απάτης.
Γρατσώνης: Στις 6 Αυγούστου 2018, ο οικονομικός διευθυντής του ομίλου Folli Follie Φραγκίσκος Γρατσώνης, υπέβαλε την παραίτησή του. Επρόκειτο για τον άνθρωπο που είχε τα «κλειδιά» των οικονομικών του ομίλου, ενώ ήταν ανάμεσα στα πρόσωπα που η Ε.Κ. επέβαλε πρόστιμα συνολικά 200.000 ευρώ.
Καταγγελίες ομολογιούχων: Στις 14 Αυγούστου ξεκίνησε ο «χορός» των καταγγελιών από ομολογιούχους του εξωτερικού, καθώς επιδόθηκε στη Folli Follie ειδοποίηση καταγγελίας από τον κάτοχο ενός Schuldschein ύψους 20 εκατ. ευρώ. Επρόκειτο για την πρώτη επίσημη αντίδραση από ομολογιούχους του εξωτερικού.
Πιστωτικό γεγονός: Στις 17 Αυγούστου έγινε γνωστό πως η UBS ενημερώθηκε για «πιστωτικό γεγονός» σ’ ό,τι αφορά το γνωστό ομόλογο ύψους 150 εκατ. ελβετικών φράγκων του ομίλου Folli Follie. Αυτό αποτελούσε τη σοβαρότερη έως τότε εξέλιξη στο σκάνδαλο της Folli Follie. Επρόκειτο για ένα ομόλογο με σταθερό κουπόνι 3,25% χωρίς εξασφαλίσεις και rating (unrated senior unsecured), 4ετούς διάρκειας, με την ημερομηνία εκταμίευσης να είναι στις 2 Νοεμβρίου 2021.
Πρώτη εκδίκαση: Στις 12 Σεπτεμβρίου έγινε η πρώτη εκδίκαση της αίτησης για προστασία από τους πιστωτές. Το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών έλαβε μια... σολομώντεια απόφαση, δίνοντας ένα επιπλέον δίμηνο στην εταιρεία να βρει βιώσιμες λύσεις αλλά ταυτόχρονα απαγόρευσε κάθε αλλαγή στο περιουσιακό status quo της εταιρείας, ενώ από την προστασία εξαίρεσε τη διοίκηση, ήτοι τα μέλη της οικογένειας Κουτσολιούτσου.
Rothschild: Στις 25 Σεπτεμβρίου 2018 ο οίκος παραιτείται από σύμβουλος αναδιάρθρωσης.
Alvarez & Marshal: Στις 27 Σεπτεμβρίου δημοσιεύεται το πιο μεγάλο ντοκουμέντο και το ισχυρότερο αποδεικτικό «χαρτί» αυτού του σκανδάλου, που ήταν η δημοσίευση της έκθεσης της Alvarez & Marshal από την Ασία. Μετά από αυτό, τίποτα δεν θα είναι το ίδιο.
Το πόρισμα έδειξε ότι στην ουσία δεν υπήρχε δραστηριότητα στην Ασία. Το 90% του τζίρου γίνονταν μέσω «κυκλικών», απολύτως εικονικών (ενδοομιλικών) συναλλαγών και «γυρισμάτων», ενώ τίποτα από τα στοιχεία του ισολογισμού του 2017 δεν ήταν αληθινό.
Συνέντευξη «Καθημερινή»: Στις 30 Σεπτεμβρίου 2018, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος Τζώρτζης Κουτσολιούτσος, με συνέντευξή του στην «Καθημερινή» τονίζει πως την ευθύνη για την Ασία την είχε ο πατέρας του, ότι αυτός δεν είχε γνώση και ότι δε θα διστάσει να κινηθεί δικαστικά εναντίον του!
Βούλευμα – καταπέλτης: Στις αρχές Οκτωβρίου έγινε γνωστό το βούλευμα του εισαγγελέα Ιωάννη Δραγάτση, το οποίο ανέδειξε σημεία και τέρατα, τέτοια που δεν έχουν ξαναπαρουσιαστεί στη νεότερη – ελληνική επιχειρηματική και χρηματιστηριακή πραγματικότητα.
Δέσμευση λογαριασμών: Μετά το βούλευμα, δεσμεύθηκαν όλοι οι τραπεζικοί λογαριασμοί και οι θυρίδες της οικογένειας Κουτσολιούτσου καθώς και των μελών του διοικητικού συμβουλίου της Folli Follie.
Συγχώνευση με ΚΑΕ – 2010: Στις 16/10/2018, η Ένωση Επενδυτών προέβη σε μια σοβαρή καταγγελία ότι η τριπλή συγχώνευση του 2010 των εταιρειών ΚΑΕ, Folli Follie και Elmec Sports, έγινε με ψεύτικη αποτίμηση από την πλευρά της απορροφώσας, δηλαδή της Folli Follie, ζημιώνοντας τους μετόχους των δύο άλλων εταιρειών. Με ανύπαρκτη στην ουσία Ασία, η Folli Follie έπρεπε να «κοστολογηθεί» τουλάχιστον στο 1/5 της τότε αποτίμησης του ενός δισ. ευρώ, ενώ η ΚΑΕ στη διπλή ή και περισσότερη αποτίμηση από αυτή που προκρίθηκε.
Links of London: Στις 18 Οκτωβρίου η FF Group ανακοίνωσε πως η θυγατρική της Links of London έκανε αίτηση υπαγωγής στο άρθρο 7 του Πτωχευτικού Κώδικα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Δέσμευση ακινήτων: Στις 28 Νοεμβρίου η Αρχή για το Ξέπλυμα Βρώμικου Χρήματος προχώρησε στη δέσμευση των ακινήτων τόσο των μελών του Δ.Σ. της Folli Folie, όσο και των ακινήτων που έχει στην νομή και κατοχή (ιδιοκτησία) της η εταιρεία.
Δεύτερη εκδίκαση: Στις 19 Νοεμβρίου έλαβε χώρα το νέο δικαστήριο που απέρριψε τη νέα αίτησης υπαγωγής σε καθεστώς προσωρινής δικαστικής προστασίας, με την εταιρεία να μένει εντελώς απροστάτευτη μπροστά σ’ ένα ντόμινο δικαστικών διεκδικήσεων από τους πιστωτές της.
Αττικά Πολυκαταστήματα: Στις 12 Δεκεμβρίου έλαβε χώρα ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός για το 35,67% της εταιρείας. Το 10% πήγε στους κύριους μετόχους της Αττικά, ενώ το υπόλοιπο 25,7% περιήλθε στις τράπεζες.
Απαγόρευση εξόδου: Στις 17 Δεκεμβρίου το δικαστήριο έλαβε απόφαση απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα για την οικογένεια Κουτσολιούτσου, καθώς κατηγορούνταν για απάτη, κατάχρησης του δημοσίου και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.
Νέα πρόστιμα: Στις 28 Φεβρουαρίου 2019 η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ανακοίνωσε νέα πρόστιμα άνω των 20 εκατ. ευρώ για την οικογένεια Κουτσολιούτσου και για εφτά ακόμη άτομα που είχαν θέσεις διοίκησης στη χρήση του 2016. Διαπιστώθηκαν παραβάσεις της χρηματιστηριακής νομοθεσίας, ενώ η υπόθεση παραπέμφθηκε στον εισαγγελέα με διώξεις για κακούργημα. Στον Δ. Κουτσολιούτσο επιβλήθηκε πρόστιμο 10 εκατ. και στον Τζ. Κουτσολιούτσο 5 εκατ. ευρώ.
Έκθεση PwC – Ιούλιος 2020: Στην έκθεσή της που δημοσιεύτηκε στις αρχές Ιουλίου 2020, η PwC μετά από πολύμηνο έλεγχο εντόπισε ένα δαιδαλώδες, διάτρητο αλλά και… χαοτικό οικονομικό, διοικητικό και επιχειρηματικό status quo στον όμιλο Folli Follie, τονίζοντας ότι αυτή η κατάσταση συνεχίστηκε και μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου. Η PwC εντόπισε «τυφλές» χρηματοδοτήσεις θυγατρικών εταιρειών του ομίλου, δάνεια και αμοιβές προς την οικογένεια Κουτσολιοούτσου, αμοιβές διοικούντων υψηλότερες από αυτές που είχε εγκρίνει η γενική συνέλευση και γενικώς μια δαιδαλώδη διοικητική και οικονομική κατάσταση.
Ο ελεγκτικός οίκος επισήμανε την αδυναμία των διοικούντων να δημιουργήσουν ένα αξιόπιστο σύστημα χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, με αποτέλεσμα ο έλεγχος να δυσχεραίνεται. Για όλους αυτούς τους λόγους, ο ελεγκτικός οίκος εξέδωσε αρνητική γνώμη για τον πολυαναμενόμενο ισολογισμό χρήσης.
Προφυλάκιση: Ύστερα από σχεδόν δυόμισι χρόνια από το ξέσπασμα του σκανδάλου, η ελληνική δικαιοσύνη αποφάσισε την προφυλάκιση των πρωταγωνιστών του σκανδάλου της Folli Follie.
