Του Θεόδωρου Σεμερτζίδη
Στα μέσα της εβδομάδας που μας πέρασε ανακοινώθηκαν τα πρακτικά της συνεδρίασης της FED που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο, σύμφωνα με τα οποία οι αγορές ερμήνευσαν ως πιθανή μία αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων στη συνεδρίαση του Ιουνίου. Ως αποτέλεσμα αυτού ήταν η πτώση των διεθνών χρηματιστηρίων, ενώ παράλληλα ενισχύθηκε σημαντικά η ισοτιμία του δολαρίου έναντι των περισσοτέρων νομισμάτων, πλην της βρετανικής στερλίνας.
Οι πιθανότητες αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων στη συνεδρίαση του Ιουνίου αυξήθηκαν μέσα σε μια μέρα από το 12% στο 33%, για να υποχωρήσουν μία ημέρα αργότερα στο 28%. Για ποιο λόγο όμως μία αύξηση της τάξεως του 0,25% περίπου προκαλεί πανικό στις διεθνείς αγορές; Σύμφωνα με τους Αμερικάνους «εάν θέλεις να βρεις την αλήθεια ακολούθα το δρόμο του χρήματος», σε ένα όμως χώρο όπου ισχύουν οι νόμοι του χρήματος δεν είναι και τόσο δύσκολο να βρεθεί η αλήθεια.
Κι αυτή δεν είναι άλλη από το γνωστό carry trade, όπου κάποιος μπορεί να δανειστεί σε ένα νόμισμα με χαμηλό επιτόκιο και να τοποθετήσει τα χρήματα του δανείου σε ένα άλλο νόμισμα με υψηλότερο επιτόκιο. Φυσικά, ο βασικός κίνδυνος που υπάρχει είναι μία ανατίμηση του νομίσματος στο οποίο έχει κανείς δανειστεί, οδηγώντας τον σε περιορισμό των κερδών του ή ακόμη και στην εγγραφή σημαντικών ζημιών.
Ας δούμε όμως με ένα απλό παράδειγμα, χωρίς να υπολογίσουμε προμήθειες συναλλαγών και ανταλλαγής, πως λειτουργεί το carry trade για να κατανοήσουμε το λόγο για τον οποίο οι αγορές τρομάζουν μπροστά στο ενδεχόμενο αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων.
Στο παρακάτω παράδειγμα της ΕΚΤ το οποίο δημοσίευσε η εφημερίδα Wall Street Journal, υποθέτουμε ότι κάποιος δανείζεται €100,000,000 με επιτόκιο 0,186% για τρεις μήνες (φυσικά αντί για ευρώ μπορεί να είναι δολάρια, στερλίνες ή οτιδήποτε άλλο). Τα ποσό σε ευρώ τα μετατρέπει σε ισχυρό νόμισμα με υψηλότερα επιτόκια αξίας AUD151,910,000 και εκμεταλλευόμενος τη διαφορά επιτοκίων αλλά και την νομισματική διαφορά στο τέλος του τριμήνου η αξία του σε αυστραλιανά δολάρια είναι 153,609,265 και μετατρέποντας τα σε ευρώ (ώστε να επιστρέψει πίσω τα χρήματα τα οποία δανείστηκε) η αξία τους είναι 102,900,097 όπου εάν αφαιρέσουμε τους τόκους τριών μηνών του μένει ένα κέρδος 2,856,528 ευρώ, διόλου ευκαταφρόνητο ποσό για τρεις μήνες.
Φανταστείτε ότι στην πραγματικότητα τα νούμερα τα οποία διακινούνται μέσω carry trade είναι αρκετά δισεκατομμύρια ή και τρισεκατομμύρια, και φυσικά δεν τοποθετούνται μόνο σε βραχυπρόθεσμες προθεσμιακές καταθέσεις αλλά τζογάρονται (ναι σωστά διαβάσατε τζογάρονται) καθημερινά στις διεθνείς αγορές.
Η λογική ερώτηση που προκύπτει είναι: πώς είναι δυνατόν να τζογάρεται ένας ολόκληρος πακτωλός χρημάτων; Η απάντηση είναι απλή: Οι μεγάλοι παίκτες (π.χ. επενδυτικές τράπεζες) παίζουν εκ του ασφαλούς καθώς λόγω ύψους των διακινηθέντων ποσών έχουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν τις τιμές στα χρηματιστήρια. Κι επειδή στο χώρο των καζίνο δεν αφήνεται τίποτα στην τύχη (όσο κι εάν αυτό πιστεύουν οι πελάτες) ας ανακαλέσουμε στη μνήμη μας ορισμένα σκάνδαλα, όπως η χειραγώγηση του επιτοκίου LIBOR, των εμπορευμάτων, μετοχών κα.
Χαρακτηριστικά αξίζει να αναφέρουμε το παρακάτω γράφημα, όπου παρουσιάζονται δύο δείκτες της Deutsche Bank σχετικά με το carry trade. Ο ένας δείκτης αφορά ένα καλάθι δέκα νομισμάτων, κι ο άλλος ένα καλάθι νομισμάτων με την απόδοση του δολαρίου. Όπως παρατηρούμε και οι δύο δείκτες βρέθηκαν κοντά στα υψηλά έτους τον προηγούμενο μήνα.
Πηγή γραφήματος:Bloomberg
Αξίζει να παρουσιάσουμε ένα τελευταίο παράδειγμα για το πόσο επικερδές είναι το carry trade, με τα funds το μόνο που πρέπει να κάνουν είναι απλά να επιλέξουν το στόχο και μετά να εκτελέσουν. Στο παρακάτω πίνακα αναφέρονται οι πιο αποδοτικές κινήσεις των ευρωπαϊκών funds σε διάφορα νομίσματα μέσω carry trade, όπου όπως παρατηρούμε η απόδοση στο ρούβλι ήταν 19%, με την αμέσως επόμενη καλύτερη απόδοση αυτή του βραζιλιάνικου real με 17%. Ουσιαστικά τα funds που επιδίδονται στο carry trade εκμεταλλεύτηκαν την πτώση του ρουβλιού λόγω της σημαντικής πτώσης του πετρελαίου, μετέτρεψαν τα ευρώ σε ρούβλια εκμεταλλεύτηκαν το επιτόκιο 17% που ίσχυε τότε (στη προσπάθεια της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας να διατηρήσει μία σταθερή ισοτιμία στο νόμισμα) κι όταν εξομαλύνθηκε η κατάσταση τα ρούβλια μετατράπηκαν και πάλι σε ευρώ, πληρώθηκε το χαμηλό ευρωπαϊκό επιτόκιο και τα funds καρπώθηκαν μία απόδοση περίπου 18%.
Πηγή γραφήματος:Bloomberg
Κι εάν όλα τα παραπάνω νομίζεται πως είναι για όλους (οι τουλάχιστον για τους περισσότερους) κάνετε λάθος! Το carry trade αφορά τους λίγους, οι οποίοι είναι συνήθως θυγατρικές εταιρείες τραπεζών ή ανήκουν στο στενό τους κύκλο. Αυτός είναι ο κυριότερος λόγος όπου οι αγορές λατρεύουν το φθηνό και άφθονο των κεντρικών τραπεζών, καθώς μέσα σε ένα πακτωλό χρημάτων μπορούν να βγάζουν ολοένα και περισσότερα κέρδη αδιαφορώντας πραγματικά για την κατάσταση της πραγματικής οικονομίας. Στην ουσία ίσως να τους συμφέρει κιόλας η ανεμική ανάπτυξη αυτή, αρκεί τα κέρδη να διατηρούνται εις το ακέραιο για τους λίγους.
Ίσως να αναρωτηθεί κανείς, πως είναι δυνατόν μία κεντρική τράπεζα να αυξάνει τα επιτόκια της (έστω κι εάν πρόκειται για τη FED) και στις αγορές να επικρατεί πανικός. Τα γεράκια των αγορών γνωρίζουν καλά πως μετά τη FED ίσως ακολουθήσουν κι άλλες κεντρικές τράπεζες στην αύξηση των επιτοκίων περιορίζοντας ακόμη περισσότερο την ελευθερία των κινήσεων τους. Ακόμη όμως και στη περίπτωση που δεν ακολουθήσουν και οι άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη την κίνηση της FED, πιο άλλο νόμισμα που χαίρει παγκόσμιας αναγνώρισης και αξίας έχει τόσο χαμηλά επιτόκια;
Κι επειδή στις αγορές η ασυδοσία και το φθηνό και άφθονο χρήμα των κεντρικών τραπεζιτών έχει αρχίζει να βρίσκεται σε σήψη, η φύση των αγορών έχει ήδη αρχίζει να προετοιμάζει την επόμενη μέρα (βλ. Panama Papers), δίνοντας ένα τέλος στο ανελέητο πάρτι που κρατά σχεδόν δεκαπέντε χρόνια τώρα με την κατάργηση του νόμου Glass-Steagall.
