Σύντομα θα είμαστε σε θέση να ξέρουμε αν οι ευρωπαϊκές δεξαμενές φυσικού αερίου θα γεμίσουν έγκαιρα, σύμφωνα με τα σχέδια των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Οι δεξαμενές γεμίζουν με χρήση φυσικού αερίου από διάφορους προμηθευτές, όπως η Νορβηγία, οι ΗΠΑ, η Αλγερία, η Αίγυπτος, το Κατάρ και φυσικά η Ρωσία (σε όλο και μικρότερο βαθμό όμως).
Η πλήρωση των δεξαμενών στο επιθυμητό ποσοστό λίγο πριν το τέλος του Νοεμβρίου και τον ερχομό του χειμώνα είναι η πιο απλή και ίσως η μοναδική αυτή τη στιγμή άμυνα απέναντι στη μεγάλη εξάρτηση της ηπείρου μας από το ρωσικό φυσικό αέριο. Παρά το γεγονός πως, σύμφωνα τουλάχιστον με τις δηλώσεις της ευρωπαϊκής ηγεσίας, ακόμα και αν ο χειμώνας ξεκινήσει με γεμάτες δεξαμενές δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα εμφάνισης ελλείψεων σε περίπτωση που ο χειμώνας είναι βαρύς, η σημασία της επίτευξης των στόχων πλήρωσης δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμηθεί.
Θα είναι το πρώτο πραγματικό βήμα απεξάρτησης από τις ρωσικές διαθέσεις και θα δώσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένα χρονικό περιθώριο για να εκτελέσει τα επόμενα βήματα του σχεδίου που αναγκάστηκε να εκπονήσει μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Τα νέα των τελευταίων ημερών δείχνουν πως οι δεξαμενές όντως γεμίζουν, σε αρκετές περιπτώσεις αρκετά πιο γρήγορα από τις προβλέψεις του σχεδίου.
Αυτό ισχύει σίγουρα για τη Γερμανία, της οποίας οι δεξαμενές έχουν ήδη γεμίσει κατά 83%, πολύ κοντά στο 85% που ήταν ο αρχικός στόχος για τον Οκτώβριο και αρκετά πιο πάνω από το 75% που ήταν ο στόχος για την αρχή του Σεπτεμβρίου. Τα πράγματα πάνε καλά και στην Ιταλία, που είναι ήδη πάνω από το 80%, ενώ οι γαλλικές δεξαμενές είναι γεμάτες κατά 91%.
Άλλες χώρες, όπως η Πολωνία και η Πορτογαλία έχουν ήδη γεμίσει τις δικές τους αποθήκες κατά 100% (τα στοιχεία πλήρωσης τα έχουμε αντλήσει από χθεσινά στοιχεία του Bruegel). Όπως λοιπόν φαίνεται, οι πιθανότητες να επιτευχθούν οι στόχοι πλήρωσης είναι αρκετά μεγάλες. Εδώ πρέπει να πούμε πως η γενική σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι για δεξαμενές γεμάτες κατά τουλάχιστον 80% μέσα στον Νοέμβριο, αλλά οι περισσότερες χώρες έχουν βάλει πιο ψηλούς δικούς τους στόχους.
Αν κάποιος δυσαρεστείται από αυτή την εξέλιξη, δεν είναι άλλος από τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν. Το τελευταίο που επιθυμεί είναι να επέλθει σχετική ηρεμία στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου και ενέργειας, γιατί αυτό θα αδυνατίσει τη θέση του απέναντι στην Ευρώπη. Όσο η τιμή του φυσικού αερίου ανεβαίνει συνεχώς, πράγμα που συνέβη σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια του Αυγούστου, εντείνεται η ανησυχία ανάμεσα στους Ευρωπαίους πολίτες, ανησυχία η οποία γίνεται ακόμα μεγαλύτερη από την τεράστια άνοδο της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος.
Ιδανικές συνθήκες για τη συνέχιση της προπαγάνδας την οποία εκτοξεύει η Ρωσία προς την Ευρώπη από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία και την εφαρμογή των πρώτων κυρώσεων σε βάρος της. Το βασικό μήνυμα αυτής της προπαγάνδας είναι πως η Ευρώπη ακολούθησε τις ΗΠΑ και στράφηκε εναντίον της Ρωσίας εφαρμόζοντας τις πολύ σκληρές κυρώσεις, οι οποίες (κατά τη ρωσική προπαγάνδα βέβαια) πλήττουν περισσότερο τους Ευρωπαίους πολίτες και λιγότερο την ίδια τη Ρωσία.
Δεν είναι τυχαίες οι συχνές αναφορές αξιωματούχων του Κρεμλίνου στα εξωφρενικά επίπεδα τιμών στα οποία θα φτάσουν τελικά οι τιμές των καυσίμων εξ αιτίας των κυρώσεων. Το ρωσικό μήνυμα είναι πως η ίδια είναι απολύτως πρόθυμη να ανακουφίσει τους Ευρωπαίους πολίτες, αρκεί αυτοί να ξεφορτωθούν τις ηγεσίες τους που τηρούν εχθρική στάση απέναντι στη Μόσχα.
Κάποια μικρά επιτυχημένα βήματα φαίνεται πως έχουν γίνει στην γειτονική μας Βουλγαρία, όπου η νέα κυβέρνηση κοιτάζει με σχετική συμπάθεια προς την Μόσχα, ενώ είναι γνωστές και οι αντιρρήσεις της Ουγγαρίας. Όμως, η μεγάλη ελπίδα του προέδρου Πούτιν είναι ένα αποτέλεσμα φιλικό προς αυτόν στις ιταλικές βουλευτικές εκλογές που θα γίνουν στις 25 Σεπτεμβρίου.
Η αποχώρηση του Μάριο Ντράγκι από την πρωθυπουργία και η διαφαινόμενη επικράτηση δεξιών και ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων με λαϊκιστικές τάσεις κάνουν τη ρωσική πλευρά να ελπίζει πως μετά την 25η Σεπτεμβρίου θα εμφανιστεί ένα μεγάλο ρήγμα στο ενιαίο ευρωπαϊκό μέτωπο.
Όσο μεγαλύτερη αναταραχή επικρατεί στην αγορά ενέργειας, όσο πιο ακριβά είναι το φυσικό αέριο και το ηλεκτρικό ρεύμα, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα για μεγάλη εκλογική επιτυχία των δυνάμεων που η Ρωσία ελπίζει πως θα αναλάβουν τη διακυβέρνηση της Ιταλίας και θα την οδηγήσουν σε ρήξη με τις υπόλοιπες ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες.
Στo πλαίσιo αυτής της λογικής, δεν μας κάνουν καθόλου εντύπωση κάποιες ειδήσεις των τελευταίων ημερών. Ο αγωγός Nord Stream 1, ο οποίος στέλνει φυσικό αέριο στη Γερμανία χρειάζεται να μείνει πάλι μερικές ημέρες εκτός λειτουργίας για τεχνικούς λόγους και η Gazprom αδυνατεί (όπως η ίδια ισχυρίζεται) να παραδώσει στη γαλλική Engie το φυσικό αέριο που υποχρεούται με βάση την υφιστάμενη σύμβαση.
Και στην περίπτωση της Engie, η ρωσική πλευρά αποδίδει τα προβλήματα στις συνέπειες των κυρώσεων, όπως άλλωστε έχει κάνει συστηματικά εδώ και μερικούς μήνες, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του Nord Stream 1 και της περίφημης τουρμπίνας της Siemens. Για εμάς τουλάχιστον, είναι φανερό πως η Ρωσία έχει αποφασίσει εδώ και καιρό να στέλνει όσο το δυνατόν λιγότερο φυσικό αέριο στην Ευρώπη χωρίς να σταματήσει εντελώς τη ροή του.
Δεν θέλει να σταματήσει εντελώς τη ροή του για να μπορεί να ισχυρίζεται πως ενώ θέλει να τηρήσει τις συμβατικές υποχρεώσεις της, της είναι αδύνατον να το κάνει λόγω των δυτικών κυρώσεων. Αν η ροή φυσικού αερίου κοβόταν εντελώς θα υφίστατο πλήγμα το αφήγημα στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω και η Ρωσία θα φαινόταν αναξιόπιστη απέναντι σε αρκετούς Ευρωπαίους πολίτες, τους οποίους προσπαθεί να πείσει για τις αγαθές προθέσεις της και τις λανθασμένες πολιτικές επιλογές της ευρωπαϊκής ηγεσίας.
Αυτό όμως δεν αλλάζει την πραγματικότητα, η οποία είναι πολύ απλή: η Ρωσία εκβιάζει τις ευρωπαϊκές χώρες, απειλώντας τις με οικονομική καταστροφή και πολιτική αναταραχή χρησιμοποιώντας ως όπλο τις ενεργειακές πρώτες ύλες της.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι βέβαια αφελής και ξέρει πολύ καλά τι θέλει να πετύχει η ρωσική πλευρά. Μπορεί να είναι δυσκίνητη, όπως είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο, δεδομένου του νεαρού της ηλικίας της και των μεγάλων διαφορών μεταξύ των χωρών μελών της (αναφερόμαστε κυρίως σε πολιτιστικές, γλωσσικές και θρησκευτικές διαφορές), αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν καταλήγει τελικά σε σοβαρές αποφάσεις.
Πέρα λοιπόν από το σχέδιο πλήρωσης των δεξαμενών, του οποίου η επιτυχία θα οδηγήσει λογικά σε αξιόλογη υποχώρηση των τιμών του φυσικού αερίου, φαίνεται πως είναι έτοιμη να προχωρήσει και σε διορθωτικές (ίσως και διαρθρωτικές) αλλαγές στην ενιαία αγορά ηλεκτρικού ρεύματος. Η πρόεδρος της Κομισιόν δεν έδωσε πολλές λεπτομέρειες για τις προθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά από τις δηλώσεις αξιωματούχων διαφόρων χωρών είναι φανερό πως πρέπει να περιμένουμε παρεμβάσεις που θα έχουν ως στόχο να σταματήσει η αυτόματη άνοδος της τιμής του ρεύματος όταν το φυσικό αέριο ακριβαίνει.
(Για λόγους συντομίας δεν θα αναφερθούμε με περισσότερες λεπτομέρειες στο συγκεκριμένο θέμα, με το οποίο άλλωστε ασχολήθηκε χθες η Μαίρη Βενέτη). Η ουσία της υπόθεσης είναι πως η ευρωπαϊκή ηγεσία μάλλον αποφάσισε να παρέμβει ουσιαστικά στην αγορά ενέργειας για να σταματήσει την αδιάκοπη άνοδο της τιμής του ρεύματος, ικανοποιώντας το αίτημα πολλών χωρών μελών, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, που έχουν καταθέσει εδώ και μήνες τις σχετικές προτάσεις τους.
Όπως είπαμε στο ξεκίνημά μας, πλησιάζει η ώρα που θα μάθουμε αν η Ευρώπη θα καταφέρει τελικά να αποκρούσει τον ρωσικό εκβιασμό. Αν τα δύο σχέδια στα οποία αναφερθήκαμε νωρίτερα αποδειχθούν επιτυχημένα, δεν θα έχουν ως αποτέλεσμα μόνο την πτώση των τιμών του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας διάρρηξης του αρραγούς μετώπου που έχει συγκροτηθεί στην Ευρώπη μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τον εξάμηνο πόλεμο.
