Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου *
H ελληνική οικονομία θα χρειαστεί να υιοθετήσει μια καταλυτική σειρά μεταρρυθμίσεων και αλλαγών, αν δεν θέλουμε να βρεθούμε στην ίδια ή σε χειρότερη θέση από αυτήν που βρεθήκαμε λίγο πριν από τα μνημόνια. Πολλοί συμπολίτες μας θεώρησαν πως η αλλαγή σελίδας θα μπορούσε να επιτευχθεί με την υιοθέτηση ενός νέου νομίσματος και ενός παιχνιδιού υποτιμήσεων. Η ζωή τούς διέψευσε. Πολλοί θεώρησαν πως θα αρκούσε η ιδιωτικοποίηση των πάντων και η προσφορά γης και ύδατος στους ξένους επενδυτές. Η ζωή τούς διέψευσε και αυτούς.
Έχουμε αφήσει πίσω μας εδώ και σχεδόν 50 χρόνια την περίοδο της μεγάλης ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας ανάμεσα στο 1953 και το 1974. Ήταν η περίοδος που υπήρχαν κανόνες και όροι στον χώρο των επενδύσεων. Μια σταθερή νομοθεσία, μια σταθερή φορολογία και μια προστατευτική νομοθεσία κάλυψης των επενδύσεων. Σήμερα οι πάντες αναπολούν τόσο τους ρυθμούς ανάπτυξης όσο και τις συνθήκες της επιχειρηματικότητας εκείνης της περιόδου.
Η αποβιομηχάνιση, οι κρατικοποιήσεις, το τεράστιο κράτος, οι πελατειακές σχέσεις, το κρατικοδίαιτο επιχειρηματικό μοντέλο και η εκδίωξη μεγάλων επιχειρήσεων από τη χώρα ήταν η αρχή. Ακολούθησαν το στρεβλό ξεδίπλωμα του συνταξιοδοτικού συστήματος, η στρεβλή διασύνδεση αμοιβών και παραγωγικότητας, η κατασπατάληση όλων των ευρωπαϊκών ενισχύσεων και επιδοτήσεων.
Και το αποτέλεσμα; Τα διπλά ελλείμματα, που οδήγησαν και αυτά με τη σειρά τους στην πτώχευση της χώρας. Το κράτος χρεοκόπησε, το τραπεζικό σύστημα ξέμεινε από κεφάλαια και η οικονομία αδυνατεί να παράγει ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες, που να μπορούν να αναχαιτίσουν τις εισαγωγές και να στηρίξουν τις εξαγωγές.
Είναι φανερό πως η εκ νέου ανάπτυξη της οικονομίας και η επανάκαμψη της χώρας σε μια κανονικότητα δεν μπορεί να στηριχθεί ούτε σε εγχώρια κεφάλαια, αλλά ούτε και σε εγχώριες πιστωτικές γραμμές. Η έλλειψη δημοσίων επενδύσεων και διαθέσιμων κεφαλαίων από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εμφανέστατη. Επομένως οι μόνοι διαθέσιμοι πόροι για επενδύσεις είναι τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια από το εξωτερικό, που θα διακρίνουν κάποιες ευκαιρίες, λόγω των υποτιμημένων αξιών, της εξαιρετικής γεωγραφικής θέσης της χώρας, του καταρτισμένου εργατικού δυναμικού και κάποιων άλλων χαρακτηριστικών.
Στον αντίποδα, απέναντι στις ευκαιρίες και τις επενδύσεις που απορρέουν από αυτές υπάρχουν συντεταγμένες δυσκολίες. Όπως είναι η υψηλή φορολογία, το υπερβολικά υψηλό εργασιακό κόστος και το ανελαστικό πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων, η εχθρική προς την επιχειρηματικότητα δομή της οικονομίας, η γραφειοκρατία, το ανελεύθερο ρυθμιστικό πλαίσιο, η αργή απόδοση της δικαιοσύνης και η απουσία σταθερού επενδυτικού πλαισίου και διαδικασιών.
Οι αλλαγές
Με δυο λόγια, για να αναστραφεί το καθοδικό οικονομικό σπιράλ της αποεπένδυσης, θα πρέπει να υιοθετηθούν μια σειρά μεταρρυθμίσεων και αλλαγών που θα επιτρέψουν την εφαρμογή των κανόνων της οικονομικής ελευθερίας σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας. Είναι αυτό πιθανό; Όχι.
Μάλλον θα πρέπει να επέλθει ένας συμβιβασμός, ανάμεσα στο ιδεατό και στο πραγματοποιήσιμο. Θα μπορούσε να επιλεγεί η στρατηγική της δημιουργίας μικρών Ελεύθερων Οικονομικών Ζωνών στις οποίες να εφαρμοστούν άμεσα όλα όσα χρειάζονται για να προσελκυστούν επενδύσεις. Θα θεσμοθετηθεί μόνο σε αυτές τις ζώνες όλο το αναγκαίο μεταρρυθμιστικό πλαίσιο, που θα ξεπερνάει όλα τα νομικά, οικονομικά, διοικητικά και πολιτικά εμπόδια.
Μα, Ελεύθερες Οικονομικές Ζώνες; Αμέσως έρχονται στη σκέψη μας όροι όπως σκλαβιά, καταναγκασμός, τρίτος κόσμος, διάλυση εργασιακών σχέσεων, εκμετάλλευση! Είναι όμως έτσι; Κάθε άλλο! Η ΕΟΖ θα λειτουργεί ουσιαστικά ως ένα επιχειρηματικό οικοσύστημα που θα ενσωματώνει όλες τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στις αδειοδοτήσεις, στο ρυθμιστικό πλαίσιο, στο φορολογικό καθεστώς, στις εργασιακές σχέσεις, στο ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα, στη διαιτητική επίλυση διαφορών, στη σταθερότητα και εύρυθμη λειτουργία του συστήματος.
Μεταρρυθμίσεις που δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουν με ταχύτητα ευρύτερα στην Ελλάδα. Η ΕΟΖ θα λειτουργεί με μια στρατηγική win-win, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους εργαζομένους. Θα είναι το μεταρρυθμιστικό κύτταρο της χώρας. Το υπόδειγμα ανάπτυξης και προσέλκυσης επενδύσεων.
Σε κάθε ΕΟΖ θα υπάρχει ένας φορέας διαχείρισης ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για την αποδοχή ή απόρριψη των επενδυτών, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια και μέσα από απλές διαδικασίες αδειοδότησης. Θα προστατεύει την επενδεδυμένη περιουσία και θα διασφαλίζει την τάξη, την τήρηση των εργασιακών σχέσεων, την επίλυση όλων των διαφορών ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη, την παροχή ιατροφαρμακευτικής φροντίδας και της ασφάλισης των εργαζομένων. Δηλαδή ο φορέας θα είναι ένα είδος τοπικής κυβέρνησης, που θα καλύπτει τα έξοδά της από τα μισθώματα και τις εισφορές που θα καταβάλλουν οι επιχειρήσεις που έχουν ιδρύσει οι ξένοι επενδυτές.
Το φορολογικό περιβάλλον θα είναι απλό, θα ελαχιστοποιεί τις φορολογικές επιβαρύνσεις και θα χαρακτηρίζεται από ταχύτητα, αξιοπιστία και διαφάνεια. Φορολογική διοίκηση μπορεί να ασκηθεί με συμμετοχή πιστοποιημένων ιδιωτών ελεγκτών και ο φορολογικός έλεγχος μπορεί να βασίζεται περισσότερο σε διαδικασίες αυτοελέγχου και αυτοπεραίωσης.
Στους εργαζομένους στη ζώνη θα παρέχεται συνταξιοδοτική κάλυψη, καθώς και συμπληρωματική ασφάλιση υγείας και ασφάλιση από εργατικό ατύχημα.
Το συνταξιοδοτικό ειδικό ταμείο θα είναι παράλληλο με το τρέχον το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα. Για τους εργαζομένους στην Ειδική Οικονομική Ζώνη θα δημιουργηθεί και ένα ειδικό συνταξιοδοτικό ταμείο, το οποίο θα λειτουργεί με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα.
Στο πλαίσιο της Ειδικής Οικονομικής Ζώνης, διασφαλίζεται ότι οι βασικοί περιβαλλοντικοί όροι έχουν εγκριθεί και ελεγχθεί από τα αρμόδια διοικητικά και δικαστικά όργανα εκ των προτέρων και παραμένουν σταθεροί για όλον τον κύκλο ζωής της. Και φυσικά όλες οι διαφορές ανάμεσα στον φορέα διαχείρισης, στους επενδυτές και τους εργαζομένους θα λύνονται με ταχύτητα, μέσα από ειδικά διαιτητικά δικαστήρια.
Εάν υιοθετηθούν τα παραπάνω, η Ελλάδα θα μπορέσει να προσελκύσει άμεσες και βιώσιμες ξένες επενδύσεις. Η εισροή κεφαλαίων θα βοηθήσει στην αύξηση του ΑΕΠ, ενώ θα δημιουργηθούν και θέσεις εργασίας που θα προσφέρουν καλύτερες αμοιβές στους εργαζομένους, καθώς οι επιχειρήσεις θα έχουν μειωμένες δαπάνες και φορολογικά έξοδα, λόγω των ειδικών προδιαγραφών λειτουργίας των ΕΟΖ. Θα αποτελέσει δε, ένα ικανό πείραμα των ιδεών της οικονομικής ελευθερίας και του φιλελευθερισμού στην Ελλάδα.
Η υιοθέτηση των Ελεύθερων Οικονομικών Ζωνών περνάει βέβαια μέσα από τα κέντρα αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και εκεί θα πρέπει να δοθεί μάχη, ώστε να υπάρξει ακόμα μια εναλλακτική επιλογή για την ανάπτυξη της χώρας με ρυθμούς σημαντικά υψηλότερους από τους προβλεπόμενους. Δεν θα πρέπει απλώς να περιμένουμε το ελατήριο να επανέλθει στη φυσιολογική στάση ισορροπίας του, αλλά να εκτιναχθεί πολύ περισσότερο.
* Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 19ης Απριλίου
