Η Ευρώπη δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει ότι είναι σε πόλεμο με τη Ρωσία. Οι ενέργειες της όμως, άλλα δείχνουν. Στην κρίσιμη στιγμή κυριαρχούν πάντα τα εθνικά συμφέροντα των πιο ισχυρών. Στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας της Πέμπτης, οι Γερμανοί μποϊκόταραν την πρόταση για ευρωπαϊκό πλαφόν στην τιμή του αερίου, ωστόσο επέλεξαν να επιβάλουν το ίδιο ακριβώς μέτρο σε εθνικό επίπεδο. Δίχως να εξηγήσουν γιατί το μέτρο είναι απαραίτητο για τη Γερμανία, όπως δήλωσε ο Σόλτς, όταν την ίδια στιγμή το θεωρούν ανεφάρμοστο για την Ευρώπη.
Την περασμένη επίσης εβδομάδα, η Πολωνία ανακοίνωσε ότι προμηθεύεται πλέον φυσικό αέριο απευθείας από τη Νορβηγία, μέσω του νέου αγωγού Baltic Pipe, επιλύοντας στην ουσία μεγάλο μέρος των προβλημάτων της. Όσο για τους Ισπανούς και τους Πορτογάλους, κατόπιν εξαίρεσης που έλαβαν με πολιτική απόφαση τον Απρίλιο, έχουν επιβάλει από μόνοι τους πλαφόν στο φυσικό αέριο, θωρακίζοντας τους πολίτες τους από το ενεργειακό ράλι, άγνωστο φυσικά για πόσο, αφού τα κόστη είναι τεράστια.
Στα λόγια όλοι συμφωνούν ότι καμία χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει από μόνη της την ακρίβεια, ακολουθώντας μοναχικό δρόμο. Οι πράξεις τους όμως είναι διαφορετικές. Κάθε ένας, ανάλογα με το δημοσιονομικό του χώρο, ακολουθεί τη δική του οδό, χωρίς κοινή στρατηγική, κάτι που ισχύει ακόμη και για τους πιο ευάλωτους. Ακόμη και η αδύναμη Ελλάδα, γνωρίζοντας ότι δύσκολα θα βρεθεί ευρωπαϊκή λύση, αποφάσισε να στηρίξει από τον Ιούλιο τους καταναλωτές μέσα από τον δικό της μηχανισμό ανάκτησης υπερεσόδων από τους ηλεκτροπαραγωγούς.
Και οι Βρυξέλλες; Αρκούνται σε βαρύγδουπες δηλώσεις ότι η Ευρώπη δεν θα λυγίσει απέναντι στον Πούτιν, αλλά μάλλον έχουν συμβιβαστεί με την ιδέα ότι θα πορευτούμε, μέσα από κοινές συμφωνίες μόνο στα «εύκολα». Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Να μειώσουμε τη κατανάλωση ρεύματος κατά 10% εθελοντικά και κατά 5% υποχρεωτικά στις ώρες αιχμής - οι Ευρωπαίοι καταναλωτές το κάνουν πλέον από μόνοι τους, όπως η μείωση 18% της ζήτησης για ρεύμα στην Ελλάδα τον Αύγουστο - ή να επιβληθεί πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών, κάτι που όπως είπαμε η Ελλάδα ήδη εφαρμόζει. Όσο για την επιβολή προσωρινής εισφοράς 33% στα υπερκέρδη των διυλιστηρίων και των εταιρειών ορυκτών καυσίμων, θα εφαρμοστεί, απλώς οι αντιδράσεις του κλάδου το μετέθεσαν για το 2023.
Στην πιο κρίσιμη στιγμή του πολέμου, ενόψει του δύσκολου χειμώνα και με την απειλή της εκτίναξης του αερίου στα 300 και 400 ευρώ η μεγαβατώρα (από 170 σήμερα) να επικρέμαται πάνω από το κεφάλι μας, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν βαριούνται να διατυμπανίζουν ότι είμαστε σε πόλεμο. Αλλά οι πολιτικές τους δεν το υποστηρίζουν. Το δείχνουν όσα συνέβησαν τη περασμένη εβδομάδα στις Βρυξέλλες, όπου κυριάρχησαν οι κοντόφθαλμες αντιλήψεις, τα εθνικά συμφέροντα και η απουσία αποφάσεων που να ανταποκρίνονται στη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα.
Το συμβούλιο των υπ. Ενέργειας της Παρασκευής συμφώνησε στους στόχους μείωσης της κατανάλωσης ρεύματος, την ανάκτηση των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών και μια εισφορά σε επιχειρήσεις, όπως στα διυλιστήρια, δηλαδή σε πολιτικές που δεν μειώνουν σημαντικά τις τιμές του αερίου και του ρεύματος.
Η στάση των Γερμανών
Η αλήθεια είναι ότι η επιβολή πλαφόν, την οποία υποστηρίζουν 15 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, είναι ένα πολύ δύσκολο στην εφαρμογή του μέτρο, όπως δείχνουν και οι αστερίσκοι σε κοινοτικό έγγραφο, το οποίο διέρρευσε παραμονές του συμβουλίου. Το πιο βασικό ερώτημα γύρω από την επιβολή του δεν έχει απαντηθεί, δηλαδή για ποιό λόγο ένας παραγωγός LNG από τις ΗΠΑ ή τη Νορβηγία, να δεχθεί να πουλήσει χαμηλότερα το προϊόν του στην Ευρώπη, όταν μπορεί να βρει αλλού αγοραστές, όπως στην Κίνα, στους οποίους θα το διαθέσει, ακριβότερα. Αυτό ακριβώς υποστηρίζουν και οι Γερμανοί, οι οποίοι μποικόταραν το μέτρο, με το σκεπτικό ότι η επιβολή του θα αποτελούσε κίνδυνο για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και τις προοπτικές της Ε.Ε. να προσελκύσει εισαγωγές φυσικού αερίου για τον χειμώνα.
Οι βάσιμοι ωστόσο φόβοι τους για την υιοθέτηση πλαφόν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν τους εμπόδισαν να το εφαρμόσουν σε εθνικό επίπεδο. Το πακέτο στήριξης, το οποίο ανακοίνωσε τη Πέμπτη ο καγκελάριος Σολτς, αφορά ακριβώς αυτό, την επιβολή ανώτατου ορίου τιμής στο εισαγόμενο φυσικό αέριο. Και για τη διαφορά ανάμεσα στην τιμή του πλαφόν και αυτήν που διαμορφώνεται στις διεθνείς αγορές, οι πωλητές θα αποζημιώνονται με ένα γιγαντιαίο ποσό, ύψους 200 δισ ευρώ. Όσο περίπου ένα ελληνικό ΑΕΠ. «Το μέτρο κρίνεται απαραίτητο για να ξεπεράσουμε αυτή τη δύσκολη στιγμή», δήλωσε ο καγκελάριος Σολτς.
Με άλλα λόγια, το Βερολίνο θα εφαρμόσει ένα μέτρο που μποικόταρε σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, χωρίς να εξηγεί πως το ίδιο θα ξεπεράσει τον κίνδυνο που όπως υποστηρίζει διατρέχει η Ευρώπη, αν υιοθετούσε μια παρόμοια πολιτική.
Η γερμανική κίνηση έχει δεχθεί πολλή κριτική, με χαρακτηριστικά όσα ανέφερε ο απερχόμενος Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι. «Δεν μπορούμε να χωριζόμαστε ανάλογα με τον ελεύθερο δημοσιονομικό χώρο που έχουμε, χρειαζόμαστε αλληλεγγύη», είπε ο Ντράγκι, εννοώντας ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να προσφέρει αποτελεσματικές λύσεις σε βάθος χρόνου, ακολουθώντας μοναχικό δρόμο, αν δεν έχουμε μια κοινή στρατηγική,.
Πού θα βρουν οι υπερχρεωμένες χώρες της ΕΕ τα δισεκατομμύρια που μπορεί άνετα να διαθέσει η κυβέρνηση του Βερολίνου; Θα άντεχε ποτέ η Ελλάδα να στηρίξει από μόνη της ένα τέτοιο μέτρο; Προφανώς και όχι.
Ποια θα είναι όμως η ασπίδα για νοικοκυριά και επιχειρήσεις αν οι τιμές ξαναπάρουν την ανιούσα και ενώ οι αντοχές πολλών προϋπολογισμών, όπως και του ελληνικού, εξαντλούνται;
Τα πάντα δείχνουν ότι ευρωπαϊκή λύση για να πέσουν οι τιμές δεν πρόκειται να έρθει. Είναι άραγε θέμα ανικανότητας και κακής πολιτικής της ΕΕ ; Η απάντηση δεν έχει και μεγάλη σημασία, το αποτέλεσμα μετράει.
Ο χρόνος όμως τελειώνει. Τις επόμενες εβδομάδες ταχυδρομούνται οι πρώτοι λογαριασμοί ρεύματος για τον Οκτώβριο. Έπειτα και από το ψαλίδι στις επιδοτήσεις που ανακοινώθηκε το Σεπτέμβριο, θα είναι όλοι αυξημένοι. Και ακόμη δεν έχει ξεκινήσει η περίοδος θέρμανσης.
