Τιμές όπως 5 λίρες στο Λονδίνο ή 7 δολάρια στη Νέα Υόρκη για ένα φλιτζάνι καφέ μπορεί να είναι αδιανόητες για κάποιους - αλλά σύντομα θα γίνουν πραγματικότητα χάρη σε μια «τέλεια καταιγίδα» οικονομικών και περιβαλλοντικών παραγόντων στις κορυφαίες περιοχές παραγωγής καφέ στον κόσμο.
Το κόστος των μη καβουρδισμένων κόκκων που διαπραγματεύονται στις παγκόσμιες αγορές βρίσκεται πλέον σε «ιστορικά υψηλό επίπεδο», λέει η αναλύτρια Judy Ganes.
Οι ειδικοί «βλέπουν» ότι δημιουργείται ένας συνδυασμός προβληματικών καλλιεργειών, δυνάμεων της αγοράς, εξαντλημένων αποθεμάτων - και του πιο δύσοσμου φρούτου στον κόσμο.
Πώς φτάσαμε λοιπόν εδώ και πόσο θα επηρεάσει το πρωινό σας latte;
Το 2021, ένας φρικτός παγετός εξαφάνισε τις καλλιέργειες καφέ στη Βραζιλία, τον μεγαλύτερο παραγωγό κόκκων Arabica στον κόσμο, αυτούς που χρησιμοποιούνται συνήθως στον καφέ barista.
Αυτό το έλλειμμα σήμαινε ότι οι αγοραστές στράφηκαν σε χώρες όπως το Βιετνάμ, ο κύριος παραγωγός κόκκων Robusta, που χρησιμοποιούνται συνήθως σε στιγμιαία μείγματα. Αλλά οι αγρότες εκεί αντιμετώπισαν τη χειρότερη ξηρασία της περιοχής εδώ και σχεδόν μια δεκαετία.
Η κλιματική αλλαγή έχει επηρεάσει την ανάπτυξη των φυτών καφέ, σύμφωνα με τον Will Frith, έναν σύμβουλο καφέ με έδρα την πόλη Χο Τσι Μινχ, επηρεάζοντας με τη σειρά της τις αποδόσεις των κόκκων.
Και τότε οι Βιετναμέζοι αγρότες στράφηκαν σε ένα δύσοσμο, κίτρινο φρούτο, το ντούριαν (durian). Το φρούτο - το οποίο απαγορεύεται στα μέσα μαζικής μεταφοράς στην Ταϊλάνδη, την Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ λόγω της πολύ έντονης μυρωδιάς του - αποδεικνύεται ιδιαίτερα δημοφιλές στην Κίνα. Και οι Βιετναμέζοι αγρότες αντικαθιστούν τις καλλιέργειες καφέ τους με ντούριαν για να επωφεληθούν από αυτή την αναδυόμενη αγορά.
Το μερίδιο αγοράς durian του Βιετνάμ στην Κίνα σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2023 και 2024, και ορισμένοι εκτιμούν ότι η καλλιέργεια είναι πέντε φορές πιο προσοδοφόρα από τον καφέ.
«Υπάρχει ιστορία καλλιεργητών στο Βιετνάμ να είναι ευμετάβλητοι ως απάντηση στις διακυμάνσεις των τιμών της αγοράς, να υπερδεσμεύονται και στη συνέχεια να πλημμυρίζουν την αγορά με ποσότητες της νέας τους καλλιέργειας», λέει ο κ. Frith.
Καθώς πλημμύρισαν την Κίνα με durian, οι εξαγωγές καφέ Robusta μειώθηκαν κατά 50% τον Ιούνιο σε σύγκριση με τον προηγούμενο Ιούνιο και τα αποθέματα ήταν πλέον «σχεδόν εξαντλημένα», σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Καφέ.
Οι εξαγωγείς στην Κολομβία, την Αιθιοπία, το Περού και την Ουγκάντα έχουν αυξηθεί, αλλά δεν έχουν παράγει αρκετά για να διευκολύνουν τη στενή αγορά.
«Ακριβώς τη στιγμή που τα πράγματα άρχισαν να ανεβάζουν στροφές για τη ζήτηση του Robusta, είναι σωστή όταν ο κόσμος αγωνιζόταν για περισσότερη προσφορά», εξηγεί η κ. Ganes.
Αυτό σημαίνει ότι οι κόκκοι Robusta και Arabica διαπραγματεύονται πλέον σε υψηλά σχεδόν ρεκόρ στις αγορές εμπορευμάτων.
Η αναμονή της νέα σοδειάς από τη Βραζιλία
Στελέχη του κλάδου λένε ότι μια υψηλή τιμή αγοράς για τον καφέ μπορεί να μη μεταφράζεται απαραίτητα σε υψηλότερες τιμές λιανικής πώλησης. Ο Felipe Barretto Croce, διευθύνων σύμβουλος της FAFCoffees στη Βραζιλία, συμφωνεί ότι οι καταναλωτές «αισθάνονται την πίεση» καθώς οι τιμές καταναλωτή έχουν αυξηθεί. Υποστηρίζει όμως ότι αυτό «οφείλεται κυρίως στο πληθωριστικό κόστος γενικά», όπως τα ενοίκια και τα εργατικά, και όχι στο κόστος των κόκκων. Η εταιρεία συμβούλων Allegra Strategies εκτιμά ότι οι κόκκοι συνεισφέρουν λιγότερο από το 10% της τιμής ενός φλιτζανιού καφέ.
Αλλά υπάρχει ελπίδα για ανακούφιση των τιμών στον ορίζοντα, σύμφωνα με το δημοσίευμα. Η επερχόμενη εαρινή σοδειά στη Βραζιλία, η οποία παράγει το ένα τρίτο του παγκόσμιου καφέ, είναι πλέον «κρίσιμη», σύμφωνα με τον Croce. «Αυτό που όλοι κοιτάζουν είναι πότε θα επιστρέψουν οι βροχές», λέει. «Αν επιστρέψουν νωρίς, τα φυτά θα πρέπει να είναι αρκετά υγιή και η ανθοφορία θα πρέπει να είναι καλή».
Αν οι βροχές έρθουν μόλις τον Οκτώβριο, προσθέτει, οι προβλέψεις για την απόδοση της σοδειάς του επόμενου έτους θα πέσουν και το άγχος της αγοράς θα συνεχιστεί. Μακροπρόθεσμα, η κλιματική αλλαγή θέτει σοβαρές προκλήσεις για την παγκόσμια βιομηχανία καφέ.
Η βασική αιτία είναι η κλιματική αλλαγή
Μελέτη του 2022 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, ακόμη και αν μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η περιοχή που ενδείκνυται περισσότερο για την καλλιέργεια καφέ θα μπορούσε να μειωθεί κατά 50% έως το 2050.
Ένα μέτρο για τη μελλοντική διασφάλιση του κλάδου που έχει την υποστήριξη του Croce είναι ένα «πράσινο ασφάλιστρο» - ένας μικρός φόρος που επιβάλλεται στον καφέ και δίνεται στους αγρότες για να επενδύσουν σε αναγεννητικές γεωργικές πρακτικές, οι οποίες συμβάλλουν στην προστασία και τη διατήρηση της βιωσιμότητας των καλλιεργήσιμων εκτάσεων.
Έτσι, οι δύσοσμοι καρποί ντούριαν είναι εν μέρει υπεύθυνοι για τις αυξήσεις των τιμών τώρα αλλά η αλλαγή του κλίματος μπορεί τελικά να επιβαρύνει την οικονομική προσιτότητα του καφέ τα επόμενα χρόνια.
