Μιλώντας στην επέτειο των 50 χρόνων από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ ο Κώστας Σημίτης είπε: «Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να πρωταγωνιστήσει στις εξελίξεις αυτές, προσφέροντας το όραμα και το σχέδιο για την ανασυγκρότηση της χώρας προς μια προοδευτική κατεύθυνση. Είναι μια ευκαιρία. Οι ευκαιρίες δεν είναι άπειρες». Για μια ακόμα φορά έχει δίκιο ο πρώην πρωθυπουργός που κυβέρνησε την Ελλάδα επί μια οκταετία θέτοντας σε προτεραιότητα το ζήτημα του εκσυγχρονισμού της χώρας. Είναι η πρώτη ίσως φορά στη διάρκεια της μεταπολίτευσης που τόσο η κυβέρνηση όσο και η αξιωματική αντιπολίτευση βλέπουν τις δυνάμεις τους να συρρικνώνονται ανήμπορες ουσιαστικά να αντιστρέψουν το κλίμα. Θα καταφέρει το ΠΑΣΟΚ να αδράξει την ευκαιρία που του προσφέρει η πολιτική συγκυρία ή θα δικαιώσει εκείνους που ισχυρίζονται ότι έχει κλείσει τον κύκλο του;
Τα λόγια αυτά του Κώστα Σημίτη αναδεικνύουν ταυτόχρονα και τη σημασία της εκλογής του προέδρου που θα αναλάβει να πρωτοστατήσει στην αξιοποίηση αυτής της ευκαιρίας. Η σχετική εσωκομματική διαδικασία έχει μπει πλέον στον τελευταίο μήνα. Οι υποψήφιοι διατρέχουν όλη τη χώρα παρουσιάζοντας τα προγράμματά τους και αναλύοντας τις θέσεις με βάση τις οποίες έχουν αποφασίσει να ηγηθούν της παράταξης και να κυβερνήσουν τη χώρα αφού, όπως όλοι συμφωνούν, ο πρόεδρος που θα εκλεγεί θα είναι - αργά ή γρήγορα - και ο επόμενος πρωθυπουργός. Η παράμετρος αυτή θέτει όλους τους υποψήφιους μπροστά στο αμείλικτο ερώτημα της «πρωθυπουργισιμότητας» που θα αποτελέσει ασφαλώς τον βασικό παράγοντα-κριτήριο για την ψήφο των πολιτών που θα φτάσουν στην κάλπη του ΠΑΣΟΚ.
Η παρουσίαση των ιδεών, των απόψεων και των προτάσεων των υποψηφίων δεν μπορεί να περιοριστεί αποκλειστικά στους μονολόγους που εκφωνεί ο καθένας και η καθεμιά στις περιοδείες τους ή στα ΜΜΕ. Κάτι τέτοιο θα ακύρωνε ουσιαστικά τον καθιερωμένο όρο «προεκλογικός διάλογος» χωρίς τον οποίο απαξιώνεται η όλη διαδικασία. Η άμεση αντιπαράθεση διαφορετικών σχεδίων επιτρέπει την ανταλλαγή επιχειρημάτων που θέτουν σε δοκιμασία τα οράματα και τα προγράμματα και ταυτόχρονα επιτρέπουν στους πολίτες να τα συγκρίνουν και να βγάλουν τα συμπεράσματά τους. Επιτρέπουν επίσης να διακρίνει κανείς τη δυνατότητα - αλλά και τη διάθεση - συγκλίσεων και συναινέσεων που είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση της ιδεολογικοπολιτικής ενότητας της παράταξης. Άλλωστε και η πληροφόρηση των πολιτών θα είναι ελλιπής αφού τις ξεχωριστές ομιλίες των υποψηφίων τις παρακολουθούν συνήθως οι υποστηρικτές τους.
Αυτός είναι και ο λόγος που αποφασίστηκε ομόφωνα εξ αρχής η διεξαγωγή ενός τουλάχιστον δημόσιου τηλεοπτικού ντιμπέιτ με τη συμμετοχή όλων των υποψηφίων. Ωστόσο, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν υπάρχει κάτι περισσότερο από την αρχική συμφωνία. Είναι προφανές ότι ο δημόσιος αυτός διάλογος δεν μπορεί να διεξαχθεί τις τελευταίες μέρες αλλά το συντομότερο, αμέσως μετά την οριστικοποίηση των υποψηφιοτήτων (ΚΠΕ - 15/9). Η ματαίωση και αυτής, της μοναδικής έστω πολιτικής αντιπαράθεσης, για οποιονδήποτε λόγο, πολύ περισσότερο εξ αιτίας του «βεβαρημένου προγράμματος» των υποψηφίων, θα υποβίβαζε την προεκλογική αντιπαράθεση αντικαθιστώντας τον δύσκολο δημοκρατικό διάλογο με αυτάρεσκους αρχηγικούς μονολόγους. Και θα περιόριζε το ενδιαφέρον των αποστασιοποιημένων κυρίως πολιτών να συμμετάσχουν σε μια διαδικασία που δίνει την εντύπωση της «περιφρουρούμενης».
Υπάρχει βέβαια και ένα άλλο βασικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί. Αν η επιλογή του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ δεν γίνει με βάση τις απαντήσεις που θα δώσουν οι υποψήφιοι στον μεταξύ τους διάλογο, με ποια άλλα κριτήρια θα γίνει; Μήπως με το κριτήριο του ελέγχου των γραναζιών του κομματικού μηχανισμού; Η πείρα έχει αποδείξει επανειλημμένα και με πολύ επώδυνο τρόπο ότι η κοινωνική πλειοψηφία δεν κερδίζεται με αποστεωμένες γραφειοκρατικές διαδικασίες αλλά με οράματα που εμπνέουν και προτάσεις που πείθουν. Εκτός και αν κάποιοι υπολογίζουν σε μετακινούμενους «φίλιους» στρατούς που συμπάθησαν ξαφνικά το ΠΑΣΟΚ αφού στα προηγούμενα χρόνια δεν κατάφεραν να το διαλύσουν και να το πετάξουν έξω από τη Βουλή.
Η ζωντανή αντιπαράθεση μεταξύ των υποψηφίων θα δώσει την ευκαιρία στους πολίτες να κρίνουν και να επιλέξουν με πολιτικά κριτήρια. Η τυχόν ματαίωσή της θα αποδυναμώσει μια διαδικασία κρίσιμη για το μέλλον της δημοκρατικής παράταξης. Προωθώντας το ζήτημα του εσωκομματικού διαλόγου ακόμα περισσότερο, η Άννα Διαμαντοπούλου πρότεινε, εκτός από τη διεξαγωγή του δημόσιου ντιμπέιτ μέσω της τηλεόρασης, να οργανωθούν και θεματικές συζητήσεις μέσω του youtube ώστε να γίνουν ακόμα πιο καθαρές οι θέσεις των υποψηφίων γύρω από τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα της χώρας (παιδεία, υγεία κλπ) όπως και οι προτάσεις τους για την αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων όπως η επέλαση της κλιματικής αλλαγής και ο συγχρονισμός της χώρας με την ψηφιακή εποχή. Από τις απαντήσεις που θα δοθούν στα ζητήματα αυτά πρέπει να κριθεί η προεδρική εκλογή στο ΠΑΣΟΚ ώστε να μη χαθεί ακόμα μία από τις ευκαιρίες που, όπως είπε χαρακτηριστικά ο Κώστας Σημίτης, «δεν είναι άπειρες».
* Ο Γιάννης Μεϊμάρογλου είναι εκδότης του ηλεκτρονικού περιοδικού metarithmisi.gr
